Werkgevers kreunen onder laatste loonsverhoging. Hun oplossing? ‘Haal energie uit de index’

1. Hoe zwaar weegt de loonstijging op de ondernemingen?

Pieter Timmermans (VBO): “In 2022 kwam er 25 miljard euro aan loonkosten bij voor onze privébedrijven (op een totale loonmassa van bijna 200 miljard euro, red.). Tel daarbij ook 15 à 25 miljard euro extra aan energiekosten. Heel wat bedrijven moeten hun vast energiecontract immers vernieuwen, en dat zal sowieso hoger uitvallen. Ook de grondstoffen zijn duurder geworden. Die drie elementen vormen een ‘kosten-tsunami’ die nu aan land komt. De aardbeving hadden we al, toen de oorlog in Oekraïne uitbrak. Daar zien we nu de volle effecten van.”

Danny Van Assche (Unizo): “Deze maand krijgt 40 procent van de werknemers in de privésector een loonstijging, de andere 60 procent kreeg dit eerder al. De impact is gigantisch: een bedrijf met tien werknemers betaalt binnenkort de loonkost van elf personeelsleden. Hoe ze dat opvangen? Door van tien naar negen of zelfs acht werknemers te gaan, bijvoorbeeld. Een derde van onze leden geeft (in een bevraging, red.) aan dat ze het in 2023 met minder personeel gaan doen.”

Hans Maertens (Voka): “Hetzelfde geluid bij onze leden: een derde van onze ondernemingen zegt het in 2023 met minder werknemers te doen - door te ontslaan of mensen die zelf vertrekken niet te vervangen.”

Cedric Tack (NSZ): “Voor kleine zelfstandigen is de loonstijging een heel grote meerkost die ze meestal niet kunnen doorrekenen aan de klant. De personeelskost maakt nu al tot 70 procent uit van het totale kostenplaatje waarvoor aan de klant betaling wordt gevraagd. Wij vrezen voor minder bestellingen door de klanten, met minder inkomsten voor ons als gevolg. Daardoor zullen onze bedrijven wellicht marktaandeel verliezen tegenover onze buurlanden: zoiets trek je niet zomaar recht.”

2. De winstmarges van de bedrijven zijn in 2022 nochtans ook fors gestegen. Heeft u wel financiële problemen?

Unizo: “Tot midden 2022 waren de winsten inderdaad hoger dan gemiddeld. Maar ik verwacht dat de cijfers die begin volgende week gepubliceerd worden over de tweede helft van 2022 en begin 2023 heel wat somberder zullen zijn. Het gevaar schuilt erin dat bedrijven zullen besparen op de investeringen - geen propere auto’s en duurzame energieopwekking, bijvoorbeeld.”

VBO: “De totale nettowinst in de privésector bedroeg in 2022 zo’n 40 miljard euro, maar de stijgende loon- en energiekosten zullen daar een groot deel van opeten. Je kunt die kosten doorrekenen, maar dan riskeer je een oplopende loon-prijsspiraal. Bijgevolg zien we een zeer sterke terugloop van de bedrijfsinvesteringen, maar dat zijn de jobs van morgen en de lonen van overmorgen. Door de sombere vooruitzichten en oplopende kosten proberen de bedrijven nu veel cash-inkomsten binnen hun bedrijf te houden, want ook lenen wordt voor hen duurder.”

Voka: “De cijfers van eind 2022 zullen al een pak meer tegenvallen. Gemiddelden verbergen ook grote verschillen tussen extremen. Vooral bij energie-intensieve bedrijven en wie in concurrentie zit met het buitenland gaat het slecht. Winst is ook cruciaal voor het voortbestaan van de onderneming.”

3. De energieprijzen dalen fors de laatste weken. Is dat een meevaller?

NSZ: “De daling komt niks te vroeg. Veel zelfstandigen zitten door hun reserves heen omdat ze de meerkosten niet aan hun klanten durven doorrekenen: ze vrezen hun cliënteel te verliezen. En die klant koopt sowieso al minder, zo blijkt uit onze ledenenquête. Want ook zij voelen de hoge energiefacturen en de grote economische onzekerheid.”

Unizo: “Maar: de prijs is nu nog altijd twee keer zo hoog als voor het uitbreken van de oorlog in Oekraïne. Bovendien zijn de energieprijzen afhankelijk van zeer onvoorspelbare omstandigheden die snel kunnen veranderen.”

VBO: “Dat is een meevaller, maar de onderliggende inflatie - dus zonder de energieprijzen mee te rekenen - is al opgelopen tot 7 procent. Dat zal ook langdurig blijven wegen op de bedrijfskosten, wat ongezien is.”

Voka: “Een groot deel van onze leden had tot voor kort nog een vast energiecontract: ze moeten dat vandaag sowieso hernieuwen tegen hogere prijzen. En dat is dan weer een tegenvaller.”

4. De Belgische economie balanceert de op rand van een recessie. Volgt er ook een ontslaggolf?

Unizo: “Volgens ons kmo-rapport zitten drie op de tien bedrijven nu door hun financiële reserves. Maar door de aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt gaan we er alles aan doen om personeel zo lang mogelijk aan boord te houden. De arbeidsmarkt koelt al af sinds vorige zomer: het aantal openstaande vacatures neemt af. We gaan naar een recessie met hoge inflatie en lage werkloosheid - een bijzondere combinatie.”

VBO: “Mensen ontslaan is pas de derde stap. Eerst zullen bedrijven interimarbeid niet verlengen en tijdelijke werkloosheid inroepen: die bewegingen zien we al. Wij denken en voelen aan dat de recessie van lange duur zal zijn. Maar een massale ontslaggolf komt er niet, al zie je de werkloosheid nu al licht stijgen.”

NSZ: “Jobverlies zal helaas een logisch gevolg zijn van het domino-effect aan faillissementen dat zich dit jaar dreigt door te zetten: 26 procent van de handelaars overweegt om tijdelijk te stoppen, 28 procent geeft zelfs aan permanent de handdoek te gooien. Bovendien zijn de financiële reserves bij 44 procent van de handelaars op.”

5. Welke maatregelen verwachten jullie van de federale regering om de concurrentiehandicap aan te pakken?

NSZ: “De sociale en fiscale lasten moeten naar beneden. Dat is belangrijk om onze concurrentiepositie op peil te houden en om zuurstof te geven aan zelfstandigen die al jaren naar adem happen.”

Unizo: “In 2023 moet de automatische index in de diepvries. Die 11 procent opslag van 2022 willen we nog doorvoeren en in 2024 kan er ook weer een loonsverhoging bekeken worden. Daarnaast moet men de automatische index omvormen tot een ‘duurzaamheidsindex’, door alle fossiele brandstoffen en energie eruit te halen. Zo vermijd je plotse fluctuaties en snelle stijgingen.”

VBO: “Een fiscale en sociale stilstand: stop met allerhande maatregelen te nemen die de factuur doorschuiven naar de bedrijven zoals telewerkpremies, fietsvergoedingen of extra verlof. Het kan ook niet de bedoeling zijn dat de bedrijven de fiscale hervorming gaan bekostigen. Verleng de huidige tijdelijke federale lastenverlaging voor bedrijven van zes maanden naar jaar. En drie: pas het automatische indexmechanisme aan, bijvoorbeeld door energie daar uit te halen of het automatisch af te toppen bij een ongeziene inflatie.”

Voka: “Ook een indexsprong mag geen taboe zijn, zoals we in het verleden al deden. De fiscale hervorming van minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v) zou de gunstige fiscale behandeling van Onderzoek & Ontwikkeling viseren, maar wij roepen op om dat niet te doen.”