Wereld maakt versnelde omslag naar hernieuwbare energie: ‘Hoe meer zonnepanelen, hoe goedkoper’

Al 87 landen maakten de omslag naar hernieuwbare energie, zo toont een analyse van persagentschap Bloomberg. En de wereld investeert voor het eerst meer in wind- en zonne-energie dan in olie- en gasboringen.

Wanneer een ijsplaat langzaam wat smelt en dan ineens heel snel verdwijnt of wanneer oceaanstromingen plots veranderen kunnen dat kantelpunten zijn met destabiliserende domino-effecten. Meer dan ooit zijn klimatologen bezorgd over zulke tippingpoints.

Maar er tekenen zich ook positieve groene keerpunten af. Wanneer zonnepanelen, windturbines of elektrische wagens eerst jarenlang maar mondjesmaat voet aan de grond krijgen, kan dat vanaf een bepaald punt wel heel snel en massaal toenemen. Dat gebeurt nu.

Zo zijn er voor het eerst meer investeringen in zonne- en windenergie dan in olie- en gasboringen. Dit jaar gaat volgens energieonderzoeksgroep Rystad Energy om respectievelijk 494 miljard dollar en 446 miljard dollar. Het Internationaal Energie Agentschap ziet voor in 2022 eveneens een recordhoeveelheid aan nieuwe installaties van hernieuwbare energie en de verkoop van elektrische auto’s maakt dit jaar 13 procent uit van de mondiale verkoop van lichte voertuigen.

Bovendien halen 87 landen nu minstens 5 procent van hun stroom uit zon en wind. Dat toont een analyse van financieel persbureau Bloomberg Green. De VS groeiden van 5 procent in 2011 naar 20 procent vorig jaar. Ons land toont een vergelijkbare curve en zit nu aan 6 procent uit zon en 12 uit wind. En dat zal exponentieel toenemen, stellen experts.

Magische grens

Pioniers zoals Denemarken en Ierland tonen namelijk dat zodra de ‘magische grens’ van 5 procent is bereikt, groene stroom versneld en omvangrijk doorbreekt. Ook andere technologie volgt de S-curve: eerst wordt ze traag en dan opeens heel snel en massaal omarmd, waarop een plateau volgt en er nog wat laatkomers aanhaken.

“Zo ging het ook bij de smartphones”, zegt innovatieonderzoeker Tomas Wyns (VUB). “Bij hernieuwbare energie zie je eveneens steevast dat zodra de eerste duurdere investeringen voor de productie zijn gemaakt, de kosten naar beneden gaan en er na een klein aantal vroege investeerders veel meer groei komt.”

Het aandeel residentiële zonnepanelen in Australië is zo in acht jaar van 1 naar bijna 15 procent van de stroomcapaciteit gegroeid, toont de Bloomberg-analyse. China is voor wind en zon aan de snelste transitie ter wereld bezig.

Ook grote batterijen voor energieopslag en stabilisatie van het net, warmtepompen en elektrische wagens zitten na een relatief lange periode in de marge enorm in de lift. In ons land klimt het percentage elektrische tweewielers op het totaal aan nieuwe tweewielers van 2 procent naar 55 procent in vijf jaar. De verkoop bij Volkswagen, de grootste verbrandingsmotoren, bestaat nu uit bijna 30 procent nieuwe elektrische wagens.

In Europa is een vijfde van de fossiele verwarmingsketels vervangen door een warmtepomp. Door de energiecrisis stijgt die curve nu nog harder. “In onder andere ons land, Nederland en Duitsland kunnen installateurs het tempo niet meer bijhouden”, zegt energie-expert Joannes Laveyne (UGent).

Hij en Wyns zijn niet verbaasd over de spectaculaire vlucht die deze technologie neemt. “Dat komt door de leereffecten”, zegt Laveyne. “Hoe meer zonnepanelen of windturbines je maakt, hoe goedkoper en efficiënter dat kan.”

Zo zakken de installatiekosten volgens Bloomberg met 30 procent telkens wanneer het aantal zonnepanelen verdubbelt. Zonnecellen zijn nu dubbel zo groot als twaalf jaar geleden en er zijn windturbines goed voor 14 megawatt terwijl dat eerst zo’n 2 megawatt was. Vijf jaar geleden had niemand een batterijenpark van 100 megawatt voor mogelijk geacht. Nu bouwt onder andere Tesla er van 600 Megawatt.

“Die prijzen kelderen eveneens terwijl die batterijen steeds performanter worden”, Wyns. Tijdens de hittegolven in Californië zijn met die grote batterijen black-outs vermeden en in Australië fungeerden ze als back-up tijdens de bosbranden en zal een nieuw groot park voorkomen dat gas- en steenkoolcentrales tijdens piekuren moeten draaien. Ook in ons land zijn er zo’n batterijprojecten die daarvoor zullen kunnen dienen en die stabiliteit op het elektriciteitsnet helpen verzekeren.

Uitdagingen

Al zijn er wel uitdagingen. Zo moet dat net aangepast worden om al die hernieuwbare stroom aan te kunnen. “Bij ons wordt gemikt op zowel een versteviging van het net als op slimme toestellen die het net vanzelf ontzien op piekuren”, zegt Laveyne.

Ook problemen met vergunningen en buurtprotest kunnen een hindernis zijn en de materialen zijn soms niet evident op de kop te tikken. “De windenergiesector heeft het lastig omdat materialen door de crisis duurder zijn. De lithium voor batterijen wordt op vervuilende en sociaal discutabele manieren gewonnen in Zuid-Amerika en zowat alle zonnepanelen komen uit China, waarmee we onze relaties herbekijken. Maar technologische vooruitgang zal ons volgens mij ook alternatieve grondstoffen bieden zodat we minder afhankelijk worden van die landen en de groene groei kan aanhouden”, aldus Laveyne.

Zelfs de energiecrisis nu verstoort die steeds verdere omslag nauwelijks, zo ziet energieonderzoek bureau DNV. “Dat de prijzen van zonne- en windenergie zo hard dalen is de sterkste motor achter de wereldwijde energietransitie”, stelt CEO Remi Eriksen. “Dat zal sterker doorwegen dan de huidige schokken op korte termijn.”