Weinig mensen worden uit zoveel verschillende hoeken bedreigd als de Antwerpse burgemeester

Opnieuw een bedreiging aan het adres van Bart De Wever (N-VA), dit keer uit de hoek van geradicaliseerde moslimjongeren. De Antwerpse burgemeester is niet de enige. In België krijgen momenteel 113 personen beveiliging, zegt het Nationaal Crisiscentrum.

De jihadisten die begin deze week zijn opgepakt, hadden onder meer het plan om een aanslag te plegen op Antwerps burgemeester en N-VA-voorzitter Bart De Wever. Dat vernam Gazet van Antwerpen en is intussen bevestigd door het federaal parket en De Wever zelf.

Al wil Eric Van der Sypt, de woordvoerder van het federaal parket, het narratief corrigeren dat is ontstaan. Hij vindt ‘verijdelde aanslag’ te grote woorden. Wat het wel is? “De naam van Bart De Wever is gevallen in het onderzoek van Antwerpen.” Er was namelijk nog geen concreet plan om De Wever te liquideren.

Maar het was toch concreet genoeg om in te grijpen. De groep van acht jihadisten die zijn opgepakt zou eigenlijk bestaan uit twee takken: een Antwerpse en een Brusselse. “In de loop van het onderzoek bleek dat er een link was tussen beide groepen. Om die reden is er tegelijkertijd ingegrepen”, zegt Van der Sypt.

De Morgen kon echter uit goede bron vernemen dat een van de Antwerpenaren op zoek was naar een wapen om De Wever om te brengen. Dat was voor de veiligheidsdiensten voldoende signaal om niet langer te wachten. Dat wapen hadden de verdachten voor alle duidelijkheid nog niet, maar ze hadden wel al het adres van Bart De Wever.

Varkenskop en bloem

Weinig mensen worden uit zoveel verschillende hoeken bedreigd als de Antwerpse burgemeester. De meest serieuze dreigingen komen uit de hoek van de georganiseerde misdaad en het moslimextremisme. In 2015 kreeg De Wever maandenlang politiebescherming toen in Verviers een islamitische terreurcel was uitgeschakeld. Dat jaar kreeg hij tien gewapende agenten mee op skivakantie in Zwitserland. Ze moesten ook mee de piste op.

In 2021 werd hij rond de klok beveiligd vanwege dreigingen door de drugsmaffia. Zij wilden mogelijk een aanslag plegen.

In zijn tien jaar aan het hoofd van de stad heeft De Wever een behoorlijke rits aan veiligheidsincidenten meegemaakt. Nadat zijn partij de gemeenteraadsverkiezingen in 2012 had gewonnen, legde een ontevreden kiezer een afgehakte varkenskop op de oprit van de woning van De Wever in Deurne.

In 2017 gooide een onbekende een grote bijl door een raam van het huis. In de zomer 2020 verjaagde de burgemeester met een ongeladen luchtkarabijn een verwarde man uit zijn tuin. Sindsdien staat er een politiecamera op de oprit van De Wever.

Daarnaast kreeg hij de afgelopen jaren meerdere bedreigingen via de brievenbus. Zoals begin 2020, toen hij een brief ontving met verdacht wit poeder. Het bleek een pakje bloem te zijn. Op Instagram dreef hij de spot met de verzender. ‘De pannenkoeken zullen smaken’, plaatste hij online.

Bedreigde politici

Ook dit keer houdt De Wever het hoofd koel. “Ik ben niet ongerust geweest, ik ben het vandaag ook niet, en ik zal het ook nooit zijn”, zei de N-VA-voorzitter bij regionale zender ATV. “Deze keer kwam de dreiging uit islamistische hoek, een andere keer is dat uit het drugsmilieu. Het is wat het is.”

Minister van Justitie Van Quickenborne (Open Vld) moest het afgelopen jaar al enkele keren met zijn gezin onderduiken in een safehouse. En ook De Wevers partijgenoot Theo Francken krijgt geregeld bedreigingen. Zowel deze week als de week ervoor ging hij een klacht indienen bij de politie. “Dat doe ik alleen als het gaat om doodsbedreigingen tegen mezelf of tegen mijn familie”, zegt Francken. “Het parket van Leuven vervolgt dat ook systematisch.”

Onlangs is een extreemrechtse man veroordeeld die Francken in 2017 had bedreigd. “Het hoort er tegenwoordig bij, zeker?”, vraagt Francken retorisch.

Uit cijfers die De Morgen opvroeg bij het Nationaal Crisiscentrum (NCCN) blijkt dat 113 personen in ons land momenteel beveiliging krijgen. Het gaat om mensen die, net als Bart De Wever, vanuit hun functie of maatschappelijke rol bedreigd worden, zoals magistraten, advocaten en politici. Het NCCN ziet toe op hun bescherming en heeft 64 dossiers openstaan. In de eerste drie maanden van 2023 zijn er 17 nieuwe dossiers geopend.

Opflakkering terreur

Het merendeel van de bedreigingen komt momenteel uit de hoek van de georganiseerde misdaad. Dat was anders in 2016, toen ging het voornamelijk om terreur. Hoewel dat is verminderd, flakkert het nu opnieuw op, zegt het kabinet van justitieminister Van Quickenborne. “We zien de voorbije week dat IS niet dood is, en terreur ook niet.”

De opflakkering is vooralsnog geen trend te noemen. “Zeven jaar geleden was er een veel grotere dreiging van terreur in onze samenleving. We zien nu dat de klemtoon van bedreiging verschoven is naar narcoterreur. Maar dit betekent niet dat de aandacht voor terrorisme opzijgezet wordt. Terrorisme is geen verleden tijd.”

In 2022 kwamen er bij terreurdreigingsorgaan OCAD 215 meldingen binnen van terroristische of extremistische dreiging. Daarvan kwam de grootste groep uit jihadistische hoek - een derde van de meldingen.

De recente feiten tonen dat jihadisme niet dood is. De Antwerpse cel draait rond de 20-jarige Elias E.A. uit Merksem. Het gaat om jonge kerels die “snel geradicaliseerd” zouden zijn, al stonden sommigen wel al op de OCAD-lijst, zoals de 19-jarige Kosovaar Sebastian B. uit Eupen. Die liep twee jaar geleden al eens tegen de lamp met plannen om toe te slaan. De speurders zullen nu onderzoeken of een van hen de anderen heeft geradicaliseerd.