Weduwe Rwandese leider opgepakt

Vijf dagen na bezoek van Franse president Sarkozy aan Kigali wordt aanhoudingsbevel uitgevoerd

parijs

De arrestatie gebeurde op basis van een door Rwanda uitgevaardigd internationaal aanhoudingsbevel. De kans dat de weduwe aan Rwanda wordt uitgeleverd, is eerder klein. Waarschijnlijk wordt ze in Frankrijk berecht.

Gisterochtend, rond acht uur, arresteerden Franse agenten Agathe Kanziga in haar woning te Essonne, nabij Parijs. Dat gebeurde op basis van een internationaal aanhoudingsbevel dat vorig jaar door de Rwandese autoriteiten is uitgevaardigd. Kanziga wordt verdacht van betrokkenheid bij de planning en de uitvoering van de volkenmoord die in 1994 het leven kostte aan naar schatting 800.000 Tutsi’s en gematigde Hutu’s. Ze zou deel hebben uitgemaakt van de zogenaamde Akazu, een groep invloedrijke getrouwen van wijlen president Juvénal Habyarimana wiens privévliegtuig op 6 april 1994 werd neergehaald, een aanslag die nog steeds niet is opgehelderd.Volgens verschillende gerechtelijke bronnen was Kanziga in de nacht van 6 op 7 april 1994 de drijvende kracht achter een aantal moordende wraakacties tegen hooggeplaatste Tutsi’s en Hutu-opposanten. Ze zou onder andere de moord op toenmalig premier Agathe Uwilingiyimana op haar geweten hebben waardoor ze meteen medeverantwoordelijk gesteld zou kunnen worden voor de moord op de tien Belgische para’s. Die waren die bewuste nacht uitgerukt om premier Agathe te beschermen. Maar ze werden overmeesterd, naar het militaire opleidingskamp in Kigali vervoerd waar ze door woedende militairen werden vermoord. Agathe Kanziga ontkent alle aantijgingen.Drie dagen na het uitbreken van de genocide kon Kanziga met de hulp van het Franse leger naar Frankrijk ontsnappen. Vanaf 1998 verbleef ze permanent in Frankrijk. Ze dient een asielaanvraag in die in oktober vorig jaar definitief door de Raad van State werd afgekeurd, precies vanwege haar vermeende betrokkenheid bij de genocide. Op dat moment kwam Kanziga in een lastig parket terecht. In diezelfde periode lanceerde de Franse buitenlandminister Bernard Kouchner een charme-offensief dat erop gericht was om de belabberde relaties met het huidige Rwandese regime van president Paul Kagame te herstellen. De diplomatieke betrekkingen tussen Parijs en Kigali waren in 2006 verbroken nadat een Franse onderzoeksrechter Kagame en enkele van zijn topofficieren in beschuldiging had gesteld voor de aanslag op het vliegtuig van Habyarimana. Kouchner slaagde erin om de diplomatieke breuk te herstellen en vorige week bracht Sarkozy een officieel bezoek aan Kigali, de eerste doortocht van een Franse president sinds de volkenmoord van 1994.

Sarkozy ging niet zover om zijn excuses aan te bieden voor de Franse betrokkenheid bij de genocide maar gaf wel toe dat Frankrijk en de internationale gemeenschap fouten hadden gemaakt in 1994. Tegelijk verklaarde de president dat Frankrijk de Rwandese regering zou helpen bij de vervolging van genocideverdachten. Zonder haar bij naam te noemen verwees hij naar het geval van Agathe Kanziga: “We willen dat de volkenmoordenaars gezocht en bestraft worden, waar ze zich ook bevinden. We hebben net de asielaanvraag geweigerd van één van de betrokkenen.” Kanziga’s advocaat zegt dat er een direct verband is tussen Sarkozy’s bezoek aan Rwanda en de arrestatie van zijn cliënte. Hij stelt dat Sarkozy het Franse gerecht beïnvloedde.Het is niet duidelijk wat er nu met Kanziga zal gebeuren. De kans dat ze effectief naar Rwanda wordt overgebracht, is eerder klein. Het Franse gerecht heeft in het verleden tot drie maal toe geweigerd om een genocideverdachte aan Kigali uit te leveren omdat de betrokkenen daar geen eerlijk proces zouden krijgen. Mogelijk wordt Kanziga uitgeleverd aan het Internationaal Rwanda-tribunaal in het Tanzaniaanse Arusha, waar de kopstukken van de genocide worden berecht. Maar misschien nog plausibeler is dat Kanziga door een Franse rechtbank wordt berecht. Een aantal in Frankrijk verblijvende slachtoffers van de volkenmoord diende immers klacht in tegen haar.