'We stonden te roepen in de woestijn'

Als op 22 augustus 2016 zeilster Evi Van Acker en haar coach Wil van Bladel samen met het Belgian Olympic Team terugvliegen van Rio naar Brussel, gaat de Braziliaanse deur voor een hele lange tijd dicht. In de weken na de Olympische Spelen van Londen in 2012 volgden al een eerste bezoek en een stage op het moeilijkste olympische zeilwater ooit. Hoe vaker ze er zeilden, hoe complexer het water werd. Drieënhalf jaar later is Rio hun tweede, af en toe zelfs eerste thuis.

Zopas hebben ze in Miami een World Cup gewonnen en volgende week gaat het alweer richting Rio. Als het moet, gaan ze dit voorjaar nóg een keer en dan reizen ze in juli ook nog eens extra vroeg af voor de de Olympische Spelen zelf. Sinds haar bronzen medaille in Londen heeft Evi Van Acker uren, dagen, weken, maanden samen met Wil van Bladel getraind in de Baai van Guanabara.

Toerisme zat er nooit in, op die ene strandvakantie in Búzios na.

Evi Van Acker: "Mijn vriend is overgekomen tussen twee stages in; zo moest ik niet naar huis. Verder hebben we niks van het land gezien, behalve een paar toeristische hotspots in Rio, zoals het Christusbeeld en de Suikerbroodberg.

(lacht)"Zelfs daar boven op die berg hadden wij meer oog voor de de stromingen in de baai en de verschillende kleuren van het water dan voor de stad Rio onder ons. Ik weet dat de Nederlanders, Australiërs en Engelsen voor Rio een hele equipe hebben om stromings- en klimaatgegevens te verzamelen en dat wij de stroming in kaart brengen door flesjes in het water te gooien en te kijken welke kant die opgaan. Maar ik heb Wil, en hij is misschien wel de beste coach van de wereld."

Wil van Bladel: "Ik probeer alleen maar het onvoorspelbare zo voorspelbaar mogelijk te maken, waardoor je steeds zekerder wordt van je strategie."

Plastieken strijkplank

Wil van Bladel was zelf olympisch zeiler in Seoel in 1988 voor Nederland en later succesvol ondernemer.Training by hobbywas het, zoals hij in 2003 ging samenwerken met twee zeilvriendinnen, de Nederlandse Merel Witteveen (die in 2008 in Peking brons zou winnen in de ynglingklasse) en de Belgische Evi Van Acker, toen twee getalenteerde Europe-zeilsters.

Een jaar later was Evi Van Acker, amper 19, twee ontgoochelingen rijker en zeilster af. Op het WK van 2004 had ze met een zeventiende plaats voor België een olympisch startbewijs veroverd, maar de zeilbond gaf haar olympische selectie aan de oudere Min Dezillie. Van Bladel schudt het hoofd: "Die was 71ste geworden op datzelfde WK, maar ze durfden het niet aan om voor Evi te kiezen." Kort daarna werd haar bootklasse van het olympisch programma gehaald en vervangen door de laser radial. (tot Evi)"Weet je nog wat je zei? 'Ik wil niet in die plastieken strijkplank.' Ze was klaar met zeilen."

Van Acker: "Ik studeerde toen in Amsterdam en werd lid van de studentenroeivereniging. Ik zat samen met Merel op kamers in de Jordaan en ik reed een half uurtje op de fiets naar de Bosbaan om te trainen. Prachtige tijd gehad, maar ik miste het zeilen."

Van Bladel: "Toen kreeg ik een belletje van Evi. Ze had gezien dat het WK laser radial in 2005 in Brazilië was, in Fortaleza, en daar had ze ineens wel zin in. 'Kunnen we gaan trainen?', vroeg ze. Maar ik had bij wijze van spreken nog nooit een laser radial gezien."

Inmiddels weet coach Wil als geen ander hoe die boot moet worden gevaren en is Evi vergroeid met haar plastieken strijkplank, die haar geen windeieren heeft gelegd. Twee keer brons en één keer zilver op de wereldkampioenschappen, brons op de Spelen in Londen, ontelbare overwinningen in regatta's over de hele wereld en als gevolg daarvan een rist prijzen en erkenningen in eigen land: het Vlaams Sportjuweel in 2011 en in 2012 een tsunami met in één maand de Trofee voor Sportverdienste, de Vlaamse Reus en Sportvrouw van het Jaar.

De tgv en de boemeltrein

Evi Van Acker is een reuzin in de Belgische sport en zonder ongelukken is zij half augustus Belgiës grootste hoop op een medaille. Met haar winst vorige week op de World Cup in Miami heeft ze 2016 alvast goed ingezet. Over de olympische ambitie wordt niet moeilijk gedaan: een medaille en liefst goud. Alles moet wijken, zelfs het WK in Mexico in mei laten ze schieten. Van Acker: "Nog eens een jetlag, daar bedank ik voor. In een olympisch jaar tellen alleen de Olympische Spelen."

In Londen in 2012 leken coach en atlete samen zó blij met het brons, wat bij ondergetekende een oprisping teweegbracht in een column: de Nederlandse Marit Bouwmeester baalde van zilver en de Vlaamse Evi Van Acker juichte om brons, hoe typisch. Drie en een half jaar later kunnen ze glimlachen om zoveel kortzichtigheid, maar ze zijn het allang gewend dat journalisten hun sport niet begrijpen. Er volgt een uitleg.

Van Bladel: "Ze moesten in demedal racedrie lussen varen in plaats van de normale twee en ongeveer alles wat kon misgaan was misgegaan, maar in die derde lus haalde ze nog iedereen in. Daarom waren wij zo blij: omdat ze uit een compleet verloren positie terugkwam en er nog een bronzen medaille uit sleepte. Maar over het hele toernooi genomen hadden we meer verwacht."

Van Acker: "Mijn blijdschap was erg tijdelijk. Aan wal dacht ik al: verdorie, ik had goud moeten winnen."

Perfectionisten zijn het, allebei. O wee, wie in de weg loopt. Op de nieuwjaarsreceptie van de Vlaamse Yachtingfederatie (VYF) drukte Wil van Bladel de aanwezigen nog eens met de neus op de feiten: hij en zijn atleten zitten op een tgv en het bondsbestuur zit op een boemel en die moeten allebei over hetzelfde spoor, waardoor een botsing onvermijdelijk is.

Van Bladel: "Dat is het eeuwige spanningsveld tussen de professionals en de benevole bestuurders. Dat vreet energie, maar we hebben het goed voor met mekaar. We zijn begonnen als twee roependen in de woestijn en inmiddels hebben we een mooi team. Ik hoop vier zeilers op de Spelen te krijgen."

Een sessietje 'afstraffen'

In augustus van vorig jaar, halfweg het olympisch testevent in Rio, had ik afgesproken in het huis van de Belgische zeilers boven op een heuvel nabij de gepacificeerde favela Santa Marta. Het was putje winter in Rio, het equivalent een warme zomeravond bij ons. De lucht zat vergeven van de insecten en we zouden samen iets eten. Vervolgens zouden we praten, over ambitie, of het gebrek eraan in de Belgische sport, over hun plannen, over medailles, over het leven. Er kwam niks van.

Die middag op het water had Evi Van Acker tegen de adviezen van haar coach gezondigd en ze was in Guanabara Bay samen met haar laser radial compleet de mist ingegaan. Ze eindigde 22ste of zo, wat haar het goud zou kosten. Ach wat, denkt een buitenstaander, in een vooraf-competitietje is een missertje snel vergeten en vergeven, toch?

Neen, want zo zitten Evi Van Acker en Wil van Bladel niet in elkaar. Eenmaal de boot afgetuigd had Wil een lange tirade gehouden en dat had Evi zich aangetrokken. "De tirade ja, maar meer nog mijn eigen stomme fout." Het was een intiem coach-atleetmoment waarvan ik ongewild getuige was, maar ze zat er ook niet mee dat ik haar tranen zag. Die avond was Evi niet aanspreekbaar, hing wat doelloos rond, piekerde zich suf en ging naar de koffer in. Morgen beter.

Van Bladel: "Ze revancheert zich haast altijd na zo'n uitbrander. Die heeft dus een functie want een dag later is ze wel weer scherp, al roep ik dan wel eens niet zulke prettige dingen, waarvan ik zelf schrik."

Van Acker: "Ik kan dat plaatsen en ik presteer altijd beter als ik de volle laag heb gehad."

Van Bladel:(lacht)"Kon ik dat maar elke ochtend. Neen, het vergt te veel van mij."

Van Acker: "Wablief, de dag beginnen met een sessietje afstraffen? Neen, toch maar liever niet."

Worden de Spelen van Rio het laatste kunstje van Belgiës beste zeilster ooit? Dat is nog niet als dusdanig uitgesproken en wordt dus handig ontweken. First things first en dat is Rio. Wat kan nu nog beter aan Evi Van Acker, nu al een van de beste zeilsters van de planeet?

Van Acker: "Mijn basisniveau is hoog, maar alles kan altijd beter. Met name mijn start: soms verlies ik te veel plaatsen en moet ik inhalen. Ik kan goed inhalen, maar als je voorin zeilt, ben je nog beter af en kun je kiezen waar je heen gaat."

Van Bladel: "Ik zou haar zo graag feller die eerste wedstrijd van de dag willen zien ingaan. Ik heb ooit eens gezegd dat ze best iets meer bitch mocht zijn, maar dat werd dan meteen een krantenkop en bitch was ook niet het juiste woord. Die alertheid, van bij de eerste race, die moet ze in Rio oppakken."

Wil en Evi zijn coach-atleet en - ondanks de uitbranders op geregelde tijdstippen - na al die jaren ook vrienden. Van Acker: "Zijn er atleten die hun coach niet kunnen luchten? Dat zou ik niet kunnen volhouden want ik zie Wil meer dan mijn familie. Als je zo vaak samen bent, deel je natuurlijk persoonlijke ervaringen. Als ik na een lange stage op Zaventem arriveer en er is iets dat Wil moet weten, bel ik onmiddellijk."

Van Bladel: "Maar evengoed kunnen we elkaar een week niet horen als ze in Gent traint. Het is wel goed dat het niet meer één of één is en dat we met meerdere zeilers in onze groep zijn."

Toen Wil van Bladel na de vorige stage in Rio plots ziek werd en men niet meteen de oorzaak kon achterhalen, was Evi Van Acker bezorgd over haar trainer: "Ze vonden maar niks en hij bleef maar ziek. Bleek dat hij door een of ander beestje in het zand was gebeten. Gelukkig is hij nu beter."

Dat voorval heeft hen aan het denken gezet. Van Acker: "Je moet er wat voor over hebben om in Rio te zeilen. Je loopt er echt gevaar. Het kleinste wondje wordt ontsmet en afgeplakt. Er zijn zeilers ziek geworden van dat vuile water."

Van Bladel: "Het is een schande dat het Internationaal Olympisch Comité nu ineens bezorgd is om de kwaliteit van het water, terwijl ze verdorie al jaren weten wat voor een troep het daar is. Vorige zomer viel het nog mee. Ik zag toen ook niks meer drijven zoals de eerste keer, toen ik koelkasten op het water ben tegengekomen. Maar in december had het veel geregend en was het weer één gore boel. Nu staan ze bij het IOC met het vingertje omhoog, maar ondertussen trainen wij al drie jaar in die vieze troep. 'Wil, ga jij even uitleggen wat wij allemaal denken?', vragen mijn collega-coaches dan."

Nederlandse directheid

Wils wil is wet. Toch is inspraak voorzien en als die niet volstaat, kent Evi ook de omweg via Hyunghae, de Koreaanse vrouw van Wil. Die kookt in het Belgisch huis in Rio voor de zeilploeg en evengoed functioneert ze als een welkome gesprekspartner. Van Bladel: "Dat doet Evi subtiel. Dan zegt ze iets tegen mijn vrouw, met de bedoeling dat die het aan mij vertelt."

Wil van Bladel is in 2007 voltijds coach geworden op de payroll van de Vlaamse Gemeenschap. De topsportsectie van Bloso, tegenwoordig Sport Vlaanderen, heeft een kluif aan Van Bladel, maar houdt van zijn directe aanpak en zijn on-Belgische resultaatgerichtheid. De hele constructie Wil-Evi en de andere zeilers strekt tot voorbeeld in dit landsdeel, waar de topsport normaal van de compromissen aan elkaar hangt.

Van Acker: "Door in Nederland te gaan studeren(ze haalde er haar bachelor bio-ingenieur en maakte haar master in Gent af, HVDW)ben ik veel directer geworden. Wat in België achter de rug wordt gezegd, krijg je in Nederland zo op je bordje. Ik heb dat moeten leren."

Van Bladel: "Evi laat zonder omwegen weten hoe zij het ziet en hoe zij het wil. Die rechtlijnigheid is fantastisch. Sport is het verhaal van een kar: je hebt mensen die achter de kar lopen en er zitten mensen op de kar. Slechts een paar lopen voor de kar, dat zijn de topsporters die zullen het maken. Daar is Evi bij."