‘We staan bekend als een land waar criminelen makkelijk wapens kunnen vinden’

De doorgaans laconieke Antwerpenaar weet even niet meer waar hij het heeft: drugsbendes intimideren elkaar bijna dagelijks met schietpartijen en aanslagen met handgranaten. Waar vinden die criminelen hun schiettuig, en hoe makkelijk raken ze eraan? Nils Duquet, directeur van het Vlaams Vredesinstituut, wijst naar het oosten en naar handige harry’s: ‘Een Turks alarmpistool bouw je zo om tot een schietklaar wapen.’

Nils Duquet volgt de situatie in Antwerpen al jaren op de voet en is niet verbaasd over de zoveelste ontploffing of afrekening met vuurwapens. Dat zag hij eerder in Nederland gebeuren, en daarvoor in Zweden.

Nils Duquet: “In Nederland hebben een aantal fout afgelopen drugsdeals enkele jaren geleden tot een vicieuze cirkel van schietpartijen en aanslagen geleid. Het Nederlandse drugsmilieu is erg verstrengeld met dat in Antwerpen, en dus zie je nu hetzelfde in de Scheldestad: drugscriminelen schieten op gevels en gooien granaten of brandbommen om hun doelwit te intimideren. De speurders hebben Sky ECC kunnen kraken, de versleutelde communicatiedienst die de drugscriminelen gebruikten. Door de arrestaties die daar het gevolg van zijn, zijn er grote gaten gevallen in de logistieke keten en de hiërarchie van die drugsbendes. Die gaten moeten worden opgevuld en dat gaat gepaard met veel machtsvertoon.”

Het regent nu handgranaten in Antwerpen.

Duquet: “Die werden enkele jaren geleden voor het eerst in die context gebruikt in Zweden. Daarna waren er granaataanslagen in Nederland en nu, met enige vertraging, in Antwerpen. Je ziet wel vaker dat criminelen elkaar nadoen. Maar het is vooral pure intimidatie: ‘Kijk, wij hebben connecties om aan handgranaten te raken.’”

Vanwaar komen die?

Duquet: “In Zweden bleek dat ze werden meegeleverd met gesmokkelde wapens uit het voormalige Joegoslavië, als een soort extraatje. Ze zijn ook relatief goedkoop: voor 25 euro heb je er al één.”

Ex-Joegoslavië is al jaren een paradijs voor al wie illegaal wapens wil kopen.

Duquet: “De wapensmokkel kwam daar op gang vanaf eind jaren 2000. Burgers die hun wapens na de oorlogen van de jaren 90 hadden bijgehouden, verkochten ze omdat ze geld nodig hadden. Lokale criminelen verzamelden die en smokkelden ze naar West-Europa, samen met de drugs die ze invoerden. Dat was toen vrij kleinschalig: het ging om een paar pistolen of geweren per keer. Maar als je vuurwapens goed onderhoudt, kun je ze erg lang gebruiken. De hoeveelheid gesmokkelde wapens werd zo jaar na jaar groter.”

Jullie waarschuwen al langer voor alarmpistolen. Toen criminelen die gingen ombouwen, kwamen er nog meer illegale vuurwapens op de markt.

Duquet: “Tot een paar jaar geleden kon je in veel Europese landen zonder vergunning een alarmpistool kopen. Verschillende types kun je makkelijk ombouwen tot een schietklaar wapen, als je een beetje technisch onderlegd bent. Je moet er alleen een nieuwe loop in steken. Alarmpistolen van het Turkse merk Zoraki zijn daar erg geschikt voor, omdat ze heel degelijk zijn. Ze waren tot voor kort in veel Europese landen legaal en zonder enige registratie te koop in ons land. Tot tien jaar geleden waren pistolen van de Italiaanse fabrikant Tanfoglio ook populair, omdat je die even makkelijk kunt ombouwen. Maar na klachten van de Europese politiediensten maakt Tanfoglio dat type niet meer.

“Die omgebouwde alarmpistolen worden vooral gebruikt door de straatdealers.”

Niet door drugsbarons zoals Flor Bressers, die begin dit jaar is opgepakt, of Bolle Jos, die zich in Dubai ophoudt?

Duquet: “Een drugscrimineel met een beetje aanzien wil geen omgebouwd alarmpistool, die wil een Glock of een Beretta. Dat zijn pistolen die veel prestige hebben en heel populair zijn.”

Net zoals de kalasjnikov?

Duquet: “Ja. Die heeft intussen een bijna mythische reputatie, hij staat zelfs op de vlag van Mozambique. Maar alles hangt natuurlijk af van de misdaad die je wilt plegen. Een kalasjnikov ga je niet gebruiken voor een overval, tenzij je een zwaarbeveiligde diamantzaak wilt beroven en je bij je vlucht een spervuur van kogels wilt afvuren. Maar drugscriminelen die willen afrekenen met een rivaal, verkiezen eerder een Glock.”

Onklaar gemaakt

Volgens het rapport ‘Vuurwapengeweld in België’, dat het Vlaams Vredesinstituut in juni heeft gepubliceerd, zijn ook onklaar gemaakte vuurwapens erg gewild in het criminele milieu.

Duquet: “Die waren lang vrij te koop in Europa. Pas na de aanslagen in Parijs en Brussel is de verkoop veel strenger gereglementeerd. Maar wanneer is een wapen onklaar? In landen als Slovakije worden in geweren van het voormalige Tsjechoslovaakse leger bijvoorbeeld twee pinnen in de loop gelast, zodat er geen kogels meer uit kunnen vliegen. Maar als je iets van metaalbewerking kent, brand je die pinnen er zo uit. Die wapens zijn erg populair geworden, ook bij de drugsbonzen in de haven van Antwerpen. En omdat je er heel snel veel kogels mee kunt afvuren en dus veel slachtoffers kunt maken, zijn ze ook gewild bij terroristen. Amedy Coulibaly, bijvoorbeeld, de dader van de aanslag op de vestiging van Hypercacher in Parijs op 9 januari 2015, twee dagen na de aanslag op Charlie Hebdo, had twee gereactiveerde Vz. 58-geweren bij zich. Thuis had hij nog andere wapens liggen. Die had hij gekocht van een Belgische trafikant.

“Daarnaast gingen legale wapenhandelaars in Slovakije zelf aan de slag met onklaar gemaakte wapens. Ze bouwden die om tot Flobert-wapens, vuurwapens met een smalle loop van 4 of 6 millimeter, en heel kleine kogels. In Slovakije worden die niet als vuurwapens beschouwd en zijn ze vrij verkrijgbaar. Maar de loop van zo’n Flobert kun je makkelijk vervangen door een loop van 9 millimeter. Criminelen kopen nu massaal dat type op, smokkelen die geweren naar ons land, bouwen ze om en verkopen ze met grote winst door.

“Ter vergelijking: als je in ex-Joegoslavië twee kalasjnikovs koopt, betaal je 300 euro per stuk. Je kunt die in Brussel verkopen voor 2.000 euro per stuk: dat is een winst van 3.400 euro. Dat is niet niks, maar in vergelijking met het risico dat je daarvoor moet nemen, valt dat wel tegen. Die kalasjnikovs worden mee met drugsladingen verscheept, en die brengen veel meer op. Maar een Flobert verkoop je voor ongeveer evenveel als een omgebouwde kalasjnikov, en omdat je die kunt opkopen in grote hoeveelheden, kun je er veel meer winst op maken. De afgelopen jaren zagen we dan ook steeds meer van die Floberts op de zwarte markt opduiken.”

Hoeveel illegale wapens zijn er in omloop in België?

Duquet: “Dat is de vraag van één miljoen: we weten het niet. Volgens de politiestatistieken zijn er elk jaar ongeveer vijfduizend inbeslagnames van illegale vuurwapens. Bij een inbeslagname kan het om één wapen gaan, maar ook om tien of in theorie zelfs honderd wapens. Die vijfduizend zijn dus een minimum, wellicht gaat het om veel meer wapens.

“Sinds een jaar of tien moeten politiediensten elk wapen dat ze in beslag nemen, registreren in het Centraal Wapenregister. Niet alleen vuurwapens uit het criminele milieu, maar ook het jachtgeweer dat een oude weduwe op zolder vindt. Maar dat gebeurt niet altijd. Ernstiger is dat we ook niet weten in welke context de wapens in beslag zijn genomen: de inbeslagname van een jachtgeweer is iets anders dan die van een automatisch geweer bij een terrorist die is aangehouden. Die info staat niet in het wapenregister vermeld.”

En als u er toch een cijfer op zou moeten plakken?

Duquet: “Er circuleren in België tienduizenden illegale vuurwapens. Het grootste deel is wellicht in handen van burgers die hun geweer nooit hebben laten registreren, en niet van criminelen. Maar om hoeveel procent het gaat, weten we niet.”

België wordt al jaren beschouwd als een internationale draaischijf voor de illegale wapenhandel.

Duquet: “We staan al decennialang bekend als een land waar criminelen makkelijk wapens kunnen vinden. België is ook een drugsland, waardoor de vraag naar wapens groter is. Er is de cocaïnetrafiek via Antwerpen, de aanwezigheid van cannabis in de Belgisch-Nederlandse grensstreek en de productie van synthetische drugs. Daarnaast worden er in ons land al eeuwen vuurwapens vervaardigd, en FN Herstal is nog altijd één van de belangrijkste vuurwapenproducenten. De expertise is dus enorm. Tot 2006 hadden we ook een heel lakse wetgeving: Nederlanders zakten graag naar ons land af om wapens te kopen. Kortom, alle criminelen weten: in België kun je aan wapens raken.”

© Humo