We kunnen het goed vinden met onze buren: ‘Sinds corona ging de deur open voor hechtere vriendschappen’

“Beter een goede buur dan een verre vriend”: we kennen het spreekwoord allemaal, en voor de meeste Vlamingen blijkt het nog te kloppen ook. Buurtkenniscentrum Hoplr bevroeg meer dan 3.000 Vlamingen uit 150 willekeurig geselecteerde buurten, verspreid over Vlaanderen en Brussel, en de belangrijkste conclusie is dat 7 op de 10 Vlamingen zich goed voelen bij hun buren, hen vertrouwen en weten dat ze op hun buren kunnen rekenen.

Kinderen opvangen

Meer dan de helft van de Vlamingen kent minstens zes buren bij naam en slaan er zeker één keer per week een praatje mee. 4 op de 10 Vlamingen kunnen bovendien rekenen op buren voor huishoudelijke taken, zoals boodschappen doen, kinderen opvangen na school, een rit naar de dokter, herstellingswerken of jawel, de ruiten schoonmaken. “Door de digitalisering leeft de perceptie dat we meer geïsoleerd leven van onze buurt", zegt buurtparticipatie-expert Jonas De Meulenaere (UGent). “Maar de buurtbarometer toont net aan dat de buurt een belangrijke plaats heeft gewonnen in ons breed netwerk en dat we ons voor de buurt willen inzetten.”

Al is er een verschil tussen steden en gemeenten. “Buren in een appartementsblok kennen elkaar steeds minder. Dat voel je al aan het aantal begroetingen", zegt Jennick Scheerlinck, oprichter van Hoplr. “In die buurten gebruiken mensen hun buurtnetwerk dan ook eerder instrumenteel, om iets te lenen bijvoorbeeld. Terwijl in de landelijke buurten sociale cohesie gebruikt wordt om activiteiten te organiseren en persoonlijke verhalen te delen.”

Lichtpunt van coronacrisis

De Meulenaere ziet in de resultaten vooral een lichtpunt van de coronacrisis, omdat mensen toen genoodzaakt waren om terug te vallen op hun buren. En dat gevoel is gebleven. Bijna de helft van de Vlamingen voelt zich verantwoordelijk voor z’n buurt en driekwart vindt het belangrijk om op de hoogte te zijn van buurtkwesties. “In volle crisis organiseerden veel buren activiteiten om elkaar te helpen, te ondersteunen en de moed erin te houden”, vervolgt de expert. “De activiteiten zijn na de crisis wat teruggevallen, maar lieten wel een positief gevoel na binnen de buurt. Zo is onze visie over het sociale vangnet, dat vroeger enkel uit familie en vrienden bestond en waarin buren niet meetelden, veranderd. Een crisis zorgt dus niet alleen voor kommer en kwel. We verwachten dat de buurt ook tijdens de energiecrisis voor verlichting kan zorgen, bijvoorbeeld in de vorm van deeleconomie.”

Het is de eerste keer dat Hoplr een buurtbarometer uitbrengt, maar de bedoeling is om die nu jaarlijks te publiceren. “Zo kunnen lokale besturen beter anticiperen op maatschappelijke uitdagingen zoals vergrijzing, zorgverlening en burgerparticipatie”, besluit Scheerlinck. Hoplr werkt nog verder aan een buurtscore. Die moet een indicatie geven van hoe goed je buurt scoort op vlak van sociale verbondenheid, vertrouwen en circulaire economie.

‘We fietsen samen en brengen beurtelings de kinderen naar hun hobby’s’

Ook voor Sven Vanoverbeke (38) zorgde corona voor een intenser contact met z’n buren. Hij woont al twaalf jaar met zijn vrouw en twee dochters (8) en (12) in Sint-Pieters, een deelgemeente van Brugge. “We hebben een goed contact met de buren”, vertelt hij. “Maar corona heeft de deur opengezet naar hechtere vriendschappen. Je stond sneller stil bij het feit dat sommige buren alleen zaten en daardoor hebben een aantal onder ons elkaar gevonden. Er werd al jaarlijks een nieuwjaarsreceptie met de buurt georganiseerd, maar toen dachten we: dat zouden we vaker moeten doen. Ik ben dan aan de praat geraakt met een buur die wat verder in de straat woonde, en die had hetzelfde gevoel. Nu organiseren we geregeld een drink, spelen we spelletjes samen en in de zomer gingen we bijna wekelijks met de buren fietsen. Soms is er niet meer nodig dan initiatief, hé. Intussen zijn wij een vriendengroep geworden. En voor de kinderen die dezelfde hobby hebben, loopt er een beurtrol met de buren om ze weg te brengen: dan eens met de auto, dan met de bakfiets (lacht). We doen ook sneller iets voor elkaar dan vroeger, heb ik het gevoel. Zo bracht ik net nog aarde mee van de winkel, een kleine moeite, omdat mijn buurvrouw alleen is en dat zelf niet kan dragen. Wij hadden dan weer een probleem met de elektriciteit die plots niet meer werkte, en dan heeft de andere buurman geholpen. Dat maakt het ook leuk als je buitenkomt, eens meer doen dan enkel knikken en goedendag zeggen.”

‘Sommige buren zijn nu echt vrienden’

Caroline (57) woont al twintig jaar met haar man en twee kinderen (23) en (25) in de Frans de Potterstraat in Gent, in de stationsbuurt. En ze is dol op haar buren. “Corona heeft het contact versneld, maar eigenlijk heb ik hen pas goed leren kennen nadat er een buurtcomité werd opgestart”, vertelt ze. “Daarna zijn we een WhatsApp-groep begonnen, waar intussen 33 buren - studenten, gepensioneerden en gezinnen - in zitten. Een belangrijk initiatief om de verbondenheid te vergroten, zo blijkt, want niet iedereen was voordien geneigd om met ‘vreemden’ te praten. Nu vinden we elkaar voor van alles. Zo onderhouden we samen een moestuin, lenen we materiaal uit of halen we boodschappen als er een buur ziek is. Er is geen schroom, want iedereen denkt hetzelfde: je kan op elkaar rekenen. Onze buren verzorgden ook de planten als we op reis waren, en mijn dochter sport samen met de studenten naast ons. Een goede buur die praktische zaken vergemakkelijkt, is een geschenk. Het gepensioneerde koppel dat tegenover ons woont, neemt bijvoorbeeld voor bijna iedereen pakjes in ontvangst (lacht). Sommige buren zijn nu echt vrienden. Even een praatje doen, samen iets drinken en vertellen over de ‘gewone’ dingen des levens: dat doet deugd.”