Wat vinden ze in Duitsland van het vertrek van de defensieminister? ‘Zelfs haar aftreden is een fiasco’

Dag Remco. De Britten hebben Oekraïne inmiddels toegezegd tanks te leveren. Oekraïne wil ook graag Duitse tanks hebben. Hoe kijken ze in Duitsland tegen dat verzoek aan?

“Er wordt al maandenlang over getwijfeld. De Britse beslissing zet meer druk op Duitsland en ook van binnenuit neemt de druk toe, bijvoorbeeld van de FDP, de kleinste coalitiepartij die de voorzitter van de defensiecommissie levert in de Bondsdag.

“Maar bondskanselier Scholz is bijna immuun voor druk. Die lijkt het pas te willen doen als Amerika ook tanks gaat leveren. Aanstaande vrijdag is een belangrijke top in Duitsland op de luchtmachtbasis Ramstein. Daar komt onder meer de Amerikaanse defensieminister naartoe, net als alle andere Navo-defensieministers. Naar die top wordt wel reikhalzend uitgekeken.

“In algemene zin zit de twijfel in angst voor escalatie. Duitsland wil de steun maximaliseren, maar niet dat Rusland het zo interpreteert dat je betrokken bent in het conflict.

“In het begin hoorde je nog het onderscheid tussen defensie en offensieve wapens leveren, Duitsland wilde alleen defensieve wapens leveren, maar nu eigenlijk niet meer. Mondjesmaat is Duitsland al steeds verder gegaan.

“Duitsland heeft inmiddels artillerie geleverd, luchtafweer en gevechtsvoertuigen. Een tank kun je zien als offensief wapen, dat bedoeld is om door vijandelijke linies te breken, maar kun je ook defensief gebruiken. Uiteindelijk maakt het niet zoveel uit hoe Duitsland het definieert: Rusland bepaalt wanneer het vindt dat het Westen te ver gaat.”

Is het al dan niet leveren van tanks puur een politieke kwestie?

“Nee, het gaat niet alleen om wil, maar ook om praktische bezwaren. De uitrusting van de Duitse Bundeswehr is chronisch onder de maat. Aan alles is een tekort: aan munitie, aan scherfvesten, nachtkijkers, radio's. Er is 100 miljard euro toegezegd om in het leger te investeren, maar er wordt nu al gezegd dat dat niet genoeg is.

“De standaarden in de voorraden die de Navo voorschrijft om aan je verplichtingen te kunnen voldoen als een bondgenoot om hulp vraagt, haalt Duitsland niet. Alleen om die voorraden op orde te krijgen is al 20 miljard nodig. Binnen de Bundeswehr is daarom veel zorg over wat alle wapenleveringen aan Oekraïne betekenen voor de slagkracht van het toch al gemankeerde Duitse leger.”

De minister van Defensie is nu opgestapt. Wat wordt Christine Lambrecht aangerekend?

“Kort gezegd: toondoofheid, desinteresse en onkunde. Ze stapelde fout op fout. Ze beloofde de bezem door de organisatie te halen, maar is daar nooit in geslaagd. Terwijl ze bij haar aantreden nog opgetogen aankondigde dat iedereen weet dat ze van grote uitdagingen houdt.

“Het leger is jarenlang slecht gefinancierd, waardoor alle tekorten zijn ontstaan. De aanbesteding van aankopen is een bureaucratische nachtmerrie. Binnen die context heeft Lambrecht een aantal dingen gedaan die voor de beeldvorming niet handig zijn.

“Bij haar aantreden nam ze haar zoon mee in een legerhelikopter, omdat ze daarna samen op vakantie zouden gaan op een Waddeneiland. Die helikopter heeft ze uiteindelijk wel zelf betaald, toch leverde dat haar veel kritiek op.”

“In een zeldzaam hard profiel van Der Spiegel stond dat ze allerlei briefings met hoge militairen cancelde. Ze kon geen rangen herkennen, van commandanten wist ze de namen niet. En ze zou haar Britse ambtgenoot hebben laten wachten omdat ze bij de kapper zat.”

“De laatste rel was met Nieuwjaar, toen ze een Instagram-video deelde. Ze was nauwelijks te verstaan door het vuurwerk en zei dat het een bijzonder jaar was geweest waarin ze veel ‘interessant en toffe mensen’ had ontmoet. Dat viel volledig verkeerd.”

Opstappen in een week met een uitermate belangrijke top: het lijkt niet het handigste moment.

“Dat wordt haar nu ook al kwalijk genomen: dat niet alleen haar ministerschap, maar ook haar aftreden een fiasco is geworden, zo vlak voor een cruciale beslissing over de Leopard-tanks.

“Zo’n aftreden en vervolgens een nieuwe minister zorgt natuurlijk voor onrust op het departement. Dat is op korte termijn niet ideaal voor de steun aan Oekraïne. Maar uiteindelijk is ook met het oog op de Duitse steun aan Oekraïne het beste als Duitsland beschikt over een slagvaardige en efficiënte militaire organisatie. Daar leek deze minister niet voor te kunnen zorgen.

“Bovendien beslist de minister van Defensie niet over het leveren van Leopard-tanks. Die zal er wel een stem in hebben, maar bondskanselier Scholz neemt uiteindelijk het besluit. Steun aan Oekraïne is een Chefsache.

“De opdracht voor de minister is om het ministerie soepel te runnen en te zorgen dat die 100 miljard euro goed wordt besteed. Daar is de minister wel cruciaal voor. Want problemen zijn er genoeg. Niet alleen de uitrusting van de militairen, maar ook allerlei gedoe met nieuwe gevechtsvoertuigen: de Puma's. Na een Navo-oefening bleken alle achttien hypermoderne Puma's, waar jaren aan ontwikkeling in zit, kapot.”

Gaan er al namen rond als opvolger van Lambrecht?

“Er doen verschillende namen de ronde. Lambrecht is een SPD-politicus, dus een SPD-politicus volgt haar ook op. Bovendien kent het Duitse kabinet pariteit tussen mannen en vrouwen, waardoor het zeer waarschijnlijk een vrouw wordt.

“De naam die het meeste valt is die van Eva Högl. Zij is de zaakgelastigde voor de strijdkrachten in de Bondsdag. Dat is eigenlijk een soort ombudsvrouw voor het leger. Ze gaat in die hoedanigheid voortdurend langs bij commandanten, militairen en kazernes.

“Ook Wolfgang Schmidt wordt genoemd. Hij is het hoofd van de Bundeskanzleramt en coördineert het werk van bondskanselier Scholz. Maar er wordt ook wel gezegd dat hij daar te onmisbaar is. Ook Lars Klingbeil is een optie. Hij is medevoorzitter van de SPD en komt uit een militaire familie. Maar dan zou hij moeten opstappen als voorzitter, want dat is niet te combineren met een ministerschap.”

Als het ministerie en de Bundeswehr zo’n puinhoop zijn, is er dan wel iemand die de problemen snel kan oplossen?

“Nee, niemand kan het snel oplossen. Het is een ondankbare taak. Vanuit het Bendlerblock, het hoofdkwartier van de Duitse Bundeswehr, is ook wel een smeercampagne gevoerd. Dat geldt voor bijna alle ministers op dit ministerie, die vaak met de staart tussen de benen vertrokken.

“Het is nog steeds verschrikkelijk moeilijk, maar nu is er wel 100 miljard euro beschikbaar. Die goed besteden is de taak waar de minister voor staat.”