Wat leren de coronacijfers? ‘De week schoolsluiting voor de kerstvakantie zou nog visionair kunnen blijken’

Het aantal besmettingen en hospitalisaties daalt licht in het land. Zet deze trend zich door of gooit omikron roet in het eten?

Wat leren de laatste cijfers?

Tussen 28 november en 4 december werden elke dag gemiddeld 16.860 besmettingen vastgesteld, een daling met zes procent ten opzichte van de week ervoor. Het reproductiegetal – dat meet hoeveel andere mensen een besmette persoon verder besmet – bedraagt momenteel 0,94. Dit bevestigt dat de epidemie in kracht afneemt.

Ook het aantal ziekenhuisopnames daalt. Tussen 1 en 7 december werden dagelijks gemiddeld 293 coronapatiënten opgenomen in het ziekenhuis. Dat is een daling op weekbasis met 9 procent.

Volgens viroloog Steven Van Gucht (Sciensano) moeten de maatregelen die op het jongste Overlegcomité zijn aangekondigd, zich bovendien nog laten voelen. “Ik verwacht dat we de komende weken een vrij snelle daling zullen zien, maar het is mogelijk dat we dan blijven hangen op een plateau.”

Kan omikron het aantal besmettingen opnieuw doen stijgen?

De omikronvariant is momenteel goed voor minder dan 0,5 procent van de officiële besmettingen. “Het ziet ernaar uit dat het marktaandeel van omikron zal toenemen”, zegt Van Gucht. “De vraag is of dat ook tot een toename van het totale aantal besmettingen zal leiden.”

In Zuid-Afrika, waar omikron al de dienst uitmaakt, schommelt het reproductiegetal rond de drie en verdubbelt het aantal besmettingen op iets minder dan drie dagen. “De maatregelen zijn hier momenteel strenger”, zegt Van Gucht. “Het valt af te wachten hoe omikron zich zal gedragen in een samenleving die meer op slot zit.” Ook andere factoren bemoeilijken de vergelijking. Zuid-Afrikanen moeten het noodgedwongen vooral van natuurlijke immuniteit hebben, wij van een hoge vaccinatiegraad en lopende boostercampagne.

Ook in het Verenigd Koninkrijk verdubbelt het aantal besmettingen met de omikronvariant elke twee à drie dagen. “Maar ook daar gelden momenteel lossere maatregelen dan bij ons”, merkt Van Gucht op. Epidemioloog Neil Ferguson, die de Britse overheid adviseert, denkt dat binnen enkele weken het totale aantal besmettingen de hoogte in zal gaan, meldt hij aan de BBC. “Ik verwacht dat binnen enkele weken ook bij ons het aantal besmettingen snel zal stijgen”, zegt biostatisticus Tom Wenseleers (KU Leuven).

In Denemarken neemt het aantal omikronbesmettingen eveneens snel toe. “Bij eenzelfde dynamiek hier verwacht je dat omikron over twee à drie weken ongeveer evenveel besmettingen veroorzaakt als delta vandaag”, zegt epidemioloog Brecht Ingelbeen (Instituut voor Tropische Geneeskunde). “De week schoolsluiting voor de kerstvakantie zou nog visionair kunnen blijken. De vraag is hoe hoog de piek wordt en wanneer die zal vallen.”

Wat leren de nieuwste studies over de impact van omikron op onze immuniteit?

Inmiddels lopen ook de eerste resultaten binnen van onderzoek in het lab dat nagaat hoe goed onze antilichamen grip krijgen op omikron. Teams uit Zweden, Duitsland en Zuid-Afrika melden dat antilichamen opgewekt na vaccinatie minder goed in staat zijn om infectie te voorkomen in een celcultuur. Het zogenoemde neutraliserend vermogen na twee vaccindosissen ligt vele malen lager – tot veertig keer in de Zuid-Afrikaanse studie – dan tegenover het oorspronkelijke virus.

Toch is dat “beter dan verwacht”, melden de onderzoekers, omdat de neutralisatiecapaciteit niet volledig verdwijnt. Enkel de Duitse onderzoekers vonden in sommige gevallen geen enkel effect meer na twee prikken, maar wel nog na een derde prik, zij het minder dan tegenover de deltavariant. “Het gaat om beperkte studies en grote variatie in de resultaten is niet ongewoon”, zegt viroloog Kevin Ariën (Instituut voor Tropische Geneeskunde). “Extra studies zullen verduidelijken hoe groot de impact echt is. Een duidelijke afname van de neutralisatiecapaciteit was te verwachten bij deze mutant.” Belangrijk: de proeven testen slechts een deeltje van het immuunsysteem. “Ze leren ons niets over de bescherming door vaccinatie tegen ernstige ziekte”, zegt Ariën.