Wat gaat Musk met Twitter doen? Dit zijn de vier meest waarschijnlijke veranderingen

Wat zijn Elon Musks plannen met Twitter? Een uitgewerkt plan ligt er nog niet, maar Musk heeft op diverse plekken al wel wat ideeën uiteengezet. We zetten een aantal te verwachten ingrepen op een rij.

Nu de rijkste man op aarde ’s werelds luidruchtigste megafoon heeft gekocht, zijn de berichten van Musk meer dan ooit voer voor speculatie. De ene groep (zoals Amerikaanse Republikeinen) verwelkomen de terugkeer van de vrijheid van meningsuiting, terwijl anderen vrezen dat Twitter een polariserende poel van haat en desinformatie wordt. Hoewel het nog onzeker is wat Musk precies gaat doen, is er op basis van eerdere uitlatingen die hij deed wel degelijk al iets te zeggen over de te verwachte ingrepen.

1. Twitter wordt een plek waar alles gezegd kan worden

Met afstand het belangrijkste doel dat Elon Musk met zijn nieuw verworven speeltje heeft, is dit om te vormen tot een plek waar een soort radicale vorm van vrijheid van meningsuiting geldt. Musk gebruikt hiervoor keer op keer de metafoor van het open dorpsplein, waar alle meningen welkom zijn. “Ik hoop dat zelfs mijn grootste critici op Twitter blijven, want dat is wat vrijheid van meningsuiting inhoudt”, aldus Musk in een tweet vlak na de bekendmaking.

En onlangs liet de Tesla-baas tijdens een TED-talk weten dat hij niet van permanente schorsingen houdt. De bekendste geschorste Twitter-gebruiker is uiteraard Donald Trump. Het ligt voor de hand dat hij weer welkom wordt, al heeft de oud-president zelf al verklaard niet terug te keren omdat hij zijn eigen (vooralsnog weinig succesvolle) netwerk heeft, Truth Social.

Musk ziet Twitter als een plek waar mensen zullen debatteren over “de toekomst van de mensheid”, maar als zijn eigen wispelturige gedrag op het netwerk de norm wordt, zal dat nog een hele uitdaging worden. De wereld draait om Musk, zoals zijn SpaceX-satellieten om de aarde draaien. Wie het waagt zich niet aan zijn voeten te werpen, krijgt Musks hoon over zich. Ooit noemde hij een Britse duiker die betrokken was bij de redding van kinderen uit een Thaise grot op Twitter tegenover zijn miljoenen volgers een ‘pedo guy’, nadat die Musks eigen plan om een miniduikboot te sturen had afgewezen. Later maakte Musk tegenover de rechter hiervoor zijn excuses. En een paar dagen geleden nog schoffeerde Musk Microsoft-oprichter en medemiljardair Bill Gates door hem te vergelijken met een zwangere man.

Veel twitteraars vrezen dat hun platform onder Musk minder streng zal modereren op de aanwezigheid van bijvoorbeeld haat en desinformatie. Musk beweegt zich nadrukkelijk in een libertarische traditie waarin hij aan niemand verantwoording schuldig is en al helemaal niet aan politici. Dat zal botsen. Niet voor niets twitterde de Democratische senator Elizabeth Warren na de bekendmaking van de overname: “Deze deal is gevaarlijk voor onze democratie. Miljardairs zoals Elon Musk spelen volgens andere regels dan alle anderen, en vergaren macht voor hun eigen gewin. We hebben een vermogensbelasting en sterke regels nodig om big tech verantwoordelijk te houden.”

In Europa zal de politieke tegenstand nog groter zijn. In de net afgeronde Digital Services Act worden techbedrijven juist meer verantwoordelijk gehouden over wat er op hun platformen gebeurt. De bestrijding van desinformatie wordt expliciet genoemd in deze belangrijke techwet. Musk zal zich aan de wet moeten houden, op straffe van hoge boetes.

2. Twitter wordt transparanter

Waar Brussel vermoedelijk wél mee in zijn nopjes zal zijn, is de belofte van Musk om zijn netwerk transparanter te maken. Ook dat is een belangrijk onderdeel in de techwet DSA, die volgend jaar in werking treedt. Ja, techbedrijven hebben verantwoordelijkheid om hun platformen veilig te houden en waar nodig van illegale inhoud te ontdoen, maar ze moeten ook gaan uitleggen hoe ze tot beslissingen komen en hoe hun algoritmes werken.

Precies dat laatste is een harde belofte die Musk maandag op Twitter deed: “Ik ga de algoritmes open source maken om het vertrouwen te vergroten.” Die algoritmes regelen op de achtergrond welke verhalen gebruikers te zien krijgen als ze inloggen. Ooit toonde Twitter standaard zijn berichten chronologische, maar dat is al lang niet meer het geval. De kritiek op Twitter (maar ook op andere sociale media) is dat hun algoritmes de verspreiding van sensationele verhalen of van desinformatie versterken en polarisatie vergroten.

3. De bots verdwijnen: Twitter wordt persoonlijker

Nog een expliciete belofte die Musk de afgelopen weken meermaals, en maandag nog een keer, deed: hij gaat zogenoemde spambots aanpakken. Uit onderzoek in 2017 kwam naar voren dat maar liefst 15 procent van alle Twitter-gebruikers feitelijk automatische bots zijn die berichten plaatsen. Vaak gebeurt dat uit commerciële motieven, maar er zijn ook veel botaccounts die desinformatie verspreiden, bijvoorbeeld over vaccinaties of over de oorlog in Oekraïne.

Musk wil de spambots bestrijden door álle (menselijke) Twitter-gebruikers te verplichten zich te legitimeren. Hoe dat precies in de praktijk in zijn werk zal gaan, is nog onduidelijk. Op dit moment heeft Twitter al wel blauwe vinkjes voor bekende twitteraars wier identiteit is vastgesteld.

4. Er komen meer betaalde diensten

De hamvraag is: wat heeft Musk te winnen met Twitter? In een TED-talk van vorige week riep de excentrieke baas van Tesla, SpaceX, the Boring Company en Neuralink dat het hem bij Twitter niet om ‘the economics’ gaat. Maar waar dan wel om? Om een eigen speeltje, net zoals Rupert Murdoch ooit The New York Post en The Wall Street Journal kocht, of Jeff Bezos in 2013 The Washington Post? Om een platform waar hij kan doen wat hij wil? Of om (Musk schuwt het grote woord zelf niet) de democratie te redden?

Het kan allemaal, maar hij zal toch ook geld moeten verdienen. Is het niet voor hemzelf, dan wel voor de investeerders die de aankoop mogelijk maken. Musk zelf hint op de komst van ‘nieuwe mogelijkheden’ die Twitter tot een beter product zullen maken. Dat kunnen ook zaken zijn waarvoor gebruikers gaan betalen, zodat Twitter minder afhankelijk van advertenties wordt.

Twitter experimenteert nu overigens ook al met zo’n betaaldienst. Bij dit alles speelt ook nog eens de vraag mee wie alle grote veranderingen die op til staan, gaat leiden. Het ligt in de lijn der verwachting dat Twitters huidige topman Parag Agrawal over een paar maanden een flinke bonus pakt en het veld ruimt. Musk zelf zal geen tijd hebben om de dagelijkse leiding op zich te nemen, naast het leiden van alle andere bedrijven die hij al heeft. En naast de vele tweets die hij de wereld instuurt.