Wat betekent de vernietiging van de eindtermen voor scholen, inspecties en uitgeverijen? ‘Er is veel ongerustheid’

Directeurs en leerkrachten: ‘We zien nu al dat meer leerlingen achteropraken.’

“Meteen toen het nieuws bekend raakte, was er ongerustheid bij veel leerkrachten”, zegt Ward Gheysen, leerkracht fysica uit het MAST Sint-Michiels in Brugge. ‘Hebben we nu voor niks al die nieuwe leerplannen voorbereid?’, hoorde ik.”

Zelf probeert hij het nuchter te bekijken, al blijft het wachten op uitleg van de koepels over hoe de overgangsperiode ingevuld moet worden. Wat zeker is, is dat de nieuwe eindtermen van kracht blijven tot het schooljaar 2024-2025. Leerkrachten die in de tweede graad lesgeven, hebben hun leerplannen al volledig moeten aanpassen. Dat vroeg heel wat werk, vooral omdat de nieuwe eindtermen de lat een pak hoger legden. “Ze werden zodanig uitgebreid dat er te weinig tijd overbleef om alles grondig uit te leggen. Daardoor verminderde net de kwaliteit", zegt Christine Hannes, directeur van de Spectrumschool in Deurne.

In de arbeidsgerichte school die ze leidt kwamen er vier uur algemene vakken per week bij, wat ten koste ging van de praktijkvakken. “Dat vonden wij jammer, want dat is niet waar deze leerlingen voor gekozen hebben. We zien nu al dat meer leerlingen achteropraken.’

Hoewel er onzekerheid is over hoe het nu verder moet, zien directies en leerkrachten het ook als een kans. “Ik heb mijn leerkrachten altijd voorgehouden dat de kans erin zat dat de eindtermen vernietigd zouden worden”, zegt Lieve Caluwaerts, directeur van het Sint-Donatusinstituut Merchtem. “Maar ik zei er ook bij dat er dan waarschijnlijk minder eindtermen en meer vrijheid voor de leerkrachten zouden volgen.”

Ook Christine Hannes probeert het positieve te zien. “Meer ruimte voor de schoolbesturen en leraren zou ik toejuichen. Maar tegelijk hoop ik dat de basiselementen uit de nieuwe eindtermen behouden blijven. Het kan niet de bedoeling zijn dat al het extra werk van het voorbije jaar voor niks was.”

De onderwijsinspectie: ‘We houden scholen aan de eindtermen zoals ze voorgeschreven zijn’

“Ik kan niet ontkennen dat we met veel vragen zitten”, zegt Lieven Viaene, inspecteur-generaal van de Onderwijsinspectie. Onmiddellijke chaos dreigt er niet. De leerplannen die op de nieuwe eindtermen gebaseerd zijn, zijn al goedgekeurd en kunnen tot 2024-2025 probleemloos gebruikt worden.

“In onze beoordeling van de scholen gaan we zeker rekening houden met de moeilijkheid van deze situatie, want er verandert nu eenmaal veel in korte tijd”, zegt Viaene. “Maar dat betekent natuurlijk niet dat er op kwaliteit ingeboet mag worden. De leerplannen die op de nieuwe eindtermen gebaseerd zijn kregen een goedkeuring. Zolang die gelden, houden we scholen dus aan de eindtermen zoals ze voorgeschreven zijn.”

Dat deze eindtermen over drie jaar verdwijnen, leidt toch tot een vreemde situatie. “Normaal houden we bij de invoering van nieuwe leerplannen een gedoogperiode van twee jaar aan, om scholen de tijd te geven om zich aan te passen.” Als de Onderwijsinspectie pas over twee jaar toezicht houdt op de strikte naleving van de nieuwe eindtermen, is dat meteen ook het laatste jaar dat die van kracht zijn. “Hoe dat concreet in zijn werk zal gaan, daar hebben we op dit moment nog geen antwoord op.”

Sowieso hadden heel wat scholen al moeite om de eindtermen, de wettelijk bepaalde minima, over te brengen op hun leerlingen. Voor heel wat domeinen haalt minder dan de helft van de leerlingen de eindtermen. Volgens Viaene is het problematisch dat leerkrachten daar vandaag zelf weinig zicht op hebben. “We hebben al meermaals aangekaart dat de manier waarop leraren hun klas evalueren weinig zegt over de vraag of hun leerlingen de eindtermen halen.”

De uitgeverijen: ‘Een vernieuwing van de lesmaterialen was sowieso nodig’

Alleen al voor het derde middelbaar hebben ze bij uitgeverij Van In meer dan zestig nieuwe leermiddelen moeten ontwikkelen, van leerboeken tot werkschriften, extra materiaal en en filmpjes op het online leerplatform. “De voorbereiding en de realisatie hiervan vergt een jaar werk”, zegt Nancy Dobbelaere, business director secundair en hoger onderwijs bij Van In. “Zeker omdat bij de nieuwe eindtermen heel wat vakken veranderden of nieuwe competenties vereisten.” De nieuwe eindtermen leggen meer nadruk op STEM-vakken (wetenschappen, technologie, techniek en wiskunde), maar ook burgerschap, mentaal welzijn en financiële geletterdheid kregen meer ruimte in het lessenrooster.

Voor het lesmateriaal voor het derde en vierde middelbaar verandert er voorlopig weinig. Voor het vijfde en zesde middelbaar is het een andere zaak. Daarvoor werden de leerplannen nog niet geschreven. “Dat nieuwe lesmateriaal moet klaar zijn tegen september 2023. We zijn daar dus al aan begonnen, maar het is hopen dat we snel meer duidelijkheid krijgen over wat verwacht wordt”, zegt Vicky Adriaensen, CEO van Van In.

Net als bij de leerkrachten en directies is het daarna vooral afwachten hoe ingrijpend de veranderingen zullen zijn zodra de nieuwe eindtermen goedgekeurd worden. “We wachten op verdere instructies van de overheid en de koepels”, zegt Christel Geerts, woordvoerder van uitgeverij Plantyn. “Maar hoe dan ook zal dit werk niet verloren zijn, want een vernieuwing van de lesmaterialen was sowieso nodig.”