Wat als uw kind wordt gepest? ‘Maak duidelijk dat het niet zijn of haar fout is’

Dat pesten verstrekkende gevolgen kan hebben, werd nog maar eens duidelijk toen een 14-jarige jongen na pesterijen uit het leven stapte. Maar wat kan je als ouder doen wanneer je kind wordt gepest? ‘Praat erover tijdens een autorit of de afwas.’

Luister naar uw kind

Als uw kind thuiskomt met de onaangename boodschap dat het wordt gepest, is al een heel belangrijke stap gezet. Ongeveer één kind op de zes wordt tijdens zijn jeugd gepest, maar ongeveer een kwart vertelt daar tegen niemand iets over. Uit schaamte, of uit schrik dat het de problemen alleen maar erger zal maken.

“Investeer in een open communicatie met je kind”, adviseert pedagoog Pedro De Bruyckere. “Zodat het dingen tegen jou durft te vertellen.” Dat begint met interesse te tonen in de belevenissen van uw kroost, in de echte wereld én - met het oog op cyberpesten - ook online. “We vragen vaak ‘hoe was het op school?’, maar zelden ‘heb je online iets leuks gedaan?’, zegt De Bruyckere.

Lector orthopedagogie Steven Gielis (AP Hogeschool) wijst erop dat het belangrijk is om van jongs af aan de emotionele intelligentie van kinderen te stimuleren, door emoties te benoemen en te praten over hoe ze zich voelen. “Zo reik je kinderen een taal aan om hun gevoelens onder woorden te brengen.”

Wees alert voor veranderingen in het gedrag van uw kind. Heeft het plots minder zin om naar school of de sportclub te gaan? Is het stiller en minder opgewekt dan normaal? Daar een gesprek over aangaan kan moeilijk zijn. “Het kan helpen erover te praten tijdens de afwas of een autorit”, weet De Bruyckere. “Het is vaak makkelijker om over delicate onderwerpen te praten als je elkaar niet moet aankijken.”

Besteed bij een gesprek veel aandacht aan hoe het kind zich voelt. Probeer het probleem zeker niet te minimaliseren met een boodschap als ‘trek het je niet aan’. “Het is voor slachtoffers van pestgedrag erg belangrijk dat ze zich gehoord en begrepen voelen”, zegt Sibille Declercq, directeur van Awel, een hulplijn voor kinderen en jongeren. “Alleen al zich gesteund weten kan ervoor zorgen dat kinderen sterker in hun schoenen staan.”

Kan u uw kind tegen pesten wapenen?

Hoewel het idee om de weerbaarheid van uw kind te verhogen vanuit de beste intenties vertrekt, schuilt er volgens Gielis een denkfout achter. “Het is een misverstand dat een gebrek aan assertiviteit en weerbaarheid aan de basis van het probleem ligt”, zegt Gielis. “De boodschap dat je kind wat meer voor zichzelf moet opkomen, dreigt het te culpabiliseren. Het is alsof je tegen een verkrachte vrouw zou zeggen dat ze beter geen kort rokje kan dragen.”

Pesten is een groepsgebeuren, waarbij een pester er een slachtoffer uitkiest in de hoop de eigen populariteit en status op te vijzelen. Alles draait om macht en erbij horen. Wie het slachtoffer precies is, maakt daarbij niet zo heel veel uit. “Maak je kind duidelijk dat het niet zijn of haar fout is”, zegt Karlien Demol, die aan de KU Leuven pestgedrag onderzoekt.

Leer uw kind het verschil tussen plagen en pesten. “Het was maar om te plagen”, zeggen pesters soms. Maar terwijl beide partijen bij plagen met elkaar op gelijke voet staan, is er bij pesten een machtsonevenwicht. Het is steeds hetzelfde kind dat moet incasseren, ook wanneer het al heeft aangegeven dat niet fijn te vinden. Al valt er op dat vlak volgens Gielis nog winst te behalen. “Leer kinderen om ‘stop’ te zeggen”, zegt Gielis. “Veel kinderen hebben die basisvaardigheid niet. Als er over hun grenzen wordt gegaan, of ze voelen zich bedreigd, dan durven ze dat niet te zeggen of weten ze niet hoe dat te doen.”

Zet uw kind niet buitenspel

Het verhaal van een gepest kind kan uw bloed aan het koken brengen. “Laat je boosheid het niet overnemen”, zegt Declercq. Sommige ouders voelen de neiging om stante pede naar de pesters of hun ouders te benen, maar dat is volgens experts zelden een goed idee. Als ouder hebt je immers niet altijd de meest heldere kijk op de zaak en kan je de problemen erger maken.

“Bespreek met je kind verdere stappen”, adviseert Demol. “Zou het bijvoorbeeld een goed idee zijn om een leerkracht in te lichten?” Het is belangrijk je kind niet te passeren en niet zomaar zelf het heft in handen te nemen. Ga bij een vermoeden van cyberpesten ook niet zonder medeweten van je kind in een gsm snuisteren. Dat kan de vertrouwensband schaden.

Dat je het kind hierin hoort, betekent niet dat je het in alles moet volgen, beklemtoont De Bruyckere. “Wel dat je de moeite doet om uit te leggen waarom verdere actie volgens jou echt nodig is.”

Betrek de school, sportclub of jeugdbeweging

Doordat pesten een groepsgebeuren is, is het vaak aangewezen een leerkracht, leider in de jeugdbeweging of trainer in de sportclub te betrekken. “Het functioneren van de groep aanpakken is de enige echte remedie”, zegt Gielis.

Wat mag je als ouder verwachten als je een leerkracht aanspreekt? “Het is belangrijk dat ook de leerkracht een gepest kind ondersteunt, nagaat wat de pester drijft en wat er speelt binnen de groep, en duidelijk maakt dat pesten niet wordt getolereerd”, zegt Demol.

Idealiter beschikt een school over een antipestbeleid, waarbij ze het thema onder de aandacht brengt, aanspreekpunten voorziet waar kinderen al dan niet anoniem terechtkunnen, en een plan van aanpak klaar heeft. “In Nederland is zo’n antipestbeleid op scholen verplicht”, zegt Demol. “Bij ons is dat nog niet zo, maar ik hoop dat meer scholen er werk van maken.”