Wat als Trump terugkeert? De Democraten willen de macht van de president alvast inperken

Het wetsvoorstel is een reactie op ervaringen van de Democraten met ex-president Donald Trump, die het Congres regelmatig probeerde te omzeilen. De Protecting Our Democracy Act bevat een hele reeks maatregelen die het machtsevenwicht weer moeten herstellen, in het voordeel van de volksvertegenwoordiging.

Volgens de Democraten misbruikte Trump vaak zijn uitvoerende macht om zich te onttrekken aan het toezicht van het Congres. Zo kondigde hij een federale noodtoestand af toen het Congres weigerde geld uit te trekken voor de muur die hij langs de grens met Mexico wilde optrekken. Op die manier kon Trump geld uit de defensiebegroting gebruiken voor het project, een van zijn belangrijkste verkiezingsbeloften. De nieuwe wet moet dat voorkomen.

Kortom: als Trump in 2024 de presidentsverkiezingen opnieuw zou winnen, zou hij alvast minder macht hebben.

Concreet stelt het wetsvoorstel onder meer paal en perk aan de pardons die de president kan verlenen. Trump gebruikte die om gratie te verlenen aan medewerkers die in de netten van speciaal aanklager Robert Mueller waren geraakt, mits zij trouw aan hem waren gebleven. Trump overwoog ook zichzelf bij voorbaat gratie te verlenen, voor het geval justitie hem na zijn aftreden op de hielen zou komen zitten. Ook zo'n self-pardon wordt onder de nieuwe wet verboden.

Verder bevat het wetsvoorstel maatregelen om de positie van klokkenluiders te verbeteren en inspecteurs-generaal die toezicht moeten houden op het werk van het overheidsapparaat te beschermen tegen wraakacties van het Witte Huis. Trump ontsloeg tijdens zijn ambtstermijn een hele reeks inspecteurs-generaal uit onvrede over onderzoeken tegen zijn regering.

De wet moet ook voorkomen dat het Witte Huis greep probeert te krijgen op het ministerie van Justitie, zoals Trump voortdurend deed. Hij probeerde herhaaldelijk zijn ministers van Justitie onder druk te zetten Mueller te ontslaan om op die manier een einde te maken aan het onderzoek naar de banden van zijn campagneteam met Rusland. Tenslotte wordt het voortaan voor presidentskandidaten verplicht hun belastinggegevens openbaar te maken.

Het is echter nog de vraag of de Republikeinen wel zullen instemmen met het wetsvoorstel dat leest als een veroordeling van ex-president Trump. Die zal zich mogelijk in 2024 opnieuw kandidaat stellen en wil dan niet aankijken tegen een wet die zijn macht beperkt, als hij tenminste herkozen wordt.

In de Senaat hebben de Democraten de stemmen van minimaal tien Republikeinen nodig, maar veel Republikeinen zijn bang het aan de stok te krijgen met Trump. Wie hem voor de voeten loopt in de partij, moet erop rekenen dat hij bij de komende verkiezingen de steun verliest van de voormalige president, die door een groot deel van de achterban wordt vereerd als een held.