Wat als je een huis kan kopen zonder de grond te betalen? ‘Ik dacht ook eerst dat het een fabeltje was’

‘De Gentse burgemeester en een paar schepenen en nog een hoop schoon volk.’ Fiona, die liever enkel met voornaam in de krant komt, moet nog glimlachen als ze terugdenkt aan afgelopen weekend. Toen werd hier in ‘haar’ wijk Meulestede in Gent, met veel pracht en praal de symbolische eerste steen gelegd van een nieuw project. Het eerste in zijn soort in Vlaanderen: een woonproject waarbij je een woning kan kopen zonder de grond te hoeven betalen.

“Ik dacht ook eerst dat het een fabeltje was”, grinnikt Fiona. “Maar ik heb het eens goed bekeken en ga me vandaag nog kandidaat stellen.”

Ook Judith, een alleenstaande moeder met drie kinderen, staat al op de lijst voor een woning hier. Nu woont ze nog in een sociale woning, die voor hun vieren te klein is. “Al eens drie kinderen op een te kleine ruimte gezien?”, zegt ze aan de telefoon. “Die maken voortdurend ruzie. Ik moet er weg.” Judith zocht de afgelopen jaren een andere woning. Op de private huurmarkt iets vinden dat betaalbaar én in goeie staat is, lukte niet. En ook een lening bij de bank krijgen ging moeilijk.

Grondprijs

“We mikken inderdaad vooral op mensen die nu net uit de boot vallen voor een lening bij de bank”, zegt Sami Souguir, voorzitter van het stadsontwikkelingsbedrijf SoGent. “De prijs van de grond kan echt wel het verschil maken tussen een lening krijgen of niet. Of je nu een woning in Gent of ergens in een klein Waals dorp bouwt, de prijs van de woning zal hetzelfde zijn. Het verschil zit hem vooral in de grondprijs.”

Het project in Meulestede is het eerste zogenaamde Community Land Trust-project dat in Vlaanderen effectief van start gaat. Community Land Trust (CLT) is een organisatie die grond koopt, er huizen op bouwt en die verkoopt zonder dat de kopers de grond moeten betalen. Bedoeling is dat de kopers goeie contacten onderhouden, zowel onderling als met de rest van de buurt. Een community vormen dus.

Voor het project in Meulestede gaf het stadsontwikkelingsbedrijf gronden aan CLT Gent. Daarop zal sociale huisvestingsmaatschappij WoninGent nu 34 woningen bouwen. De kopers mogen hun woning verbouwen en zelfs weer doorverkopen wanneer ze dat wensen. Bij overlijden gaat het huis naar de erfgenamen. Maar de woning mag niet verhuurd worden. En bij een doorverkoop komt er een beperking op de verkoopprijs. Wat CLT een goed systeem maakt om de speculatie op de woningmarkt tegen te gaan.

In Brussel lopen ondertussen al een honderdtal dergelijke projecten. Maar in Vlaanderen hebben alternatieve woonvormen nog altijd weinig rechtszekerheid, ook al kunnen ze een deel van de oplossing zijn voor de huidige wooncrisis in de steden. “Wij willen die gronden en woningen voor eeuwig van de speculatieve markten weghouden”, stelt Bert Vandepitte van CLT Gent. “Maar het was een heel werk om uit te zoeken hoe we dat konden doen.”

Die regeling is er nu. En het project in Meulestede kan eindelijk van start gaan. Op dit ogenblik is er al een wachtlijst van zo’n 130 gezinnen. Een lijst die de komende weken wellicht nog zal aangroeien. Inschrijven kan nog tot eind oktober.

Betaalbaar

Hoewel de uiteindelijke woningprijs zal afhangen van de totaalprijs van het project, heeft Judith toch al eens zitten rekenen. “Er zal rekening gehouden worden met het inkomen om de lagere inkomens een kans te geven. Een woning met vier slaapkamers, zoals ik nodig heb, zal ergens tussen 250.000 en 300.000 euro kosten. Dat is voor mij haalbaar.”

Met die 34 nieuwe woningen zal de wooncrisis in Gent nu niet meteen opgelost raken. Maar toch hoopt Vandepitte dat de CLT-trein in Vlaanderen nu eindelijk vertrokken is. Onder andere Leuven, Antwerpen, Oostende, Knokke, Waregem en Tielt zijn volgens hem al mee in het verhaal. Ook andere gemeenten nodigden hem al uit om tekst en uitleg te komen geven.

Zelf hoopt hij dat CLT straks nog makkelijker wordt. “Mochten we zoals in Brussel zelf als bouwheer kunnen optreden zou het nog sneller én goedkoper kunnen. Daarover zijn we nu in gesprek met minister van Wonen Matthias Diependaele (N-VA).”