Waarom zelfs Trump de steenkoolindustrie geen nieuw leven kan inblazen

"Als ik win, zullen we al die mijnwerkers terugbrengen", zei Trump tijdens een verkiezingsbijeenkomst in mei in West-Virginia. "Deze belachelijke regels en beperkingen die het voor jullie onmogelijk maken om competitief te zijn, die gaan we allemaal van tafel vegen, folks."

Het leverde hem klinkende overwinningen op in traditionele steenkoolstaten als West-Virginia, Kentucky en Pennsylvania, maar het is een belofte die Trump niet zal kunnen waarmaken. Dat gaf ook Mitch McConnel, de leider van de Republikeinen in de Senaat, al toe. Hij beloofde om nieuwe wetten te schrijven die een einde moeten maken aan 'de oorlog tegen steenkool', maar voegde daar aan toe dat die allesbehalve zaligmakend zullen zijn. "We zullen de nieuwe president een reeks opties geven die deze aanvallen kunnen beëindigen. Maar of dat ook meteen bedrijven zal terugbrengen, is moeilijk te zeggen omdat het om een private sector gaat."

Dat zegt ook Terry Headley van de American Coal Council aan National Geographic. De verkiezing van Donald Trump noemt hij "het eerste straaltje hoop dat we in jaren hebben gezien", maar tempert meteen de verwachtingen van de Trump-aanhangers in de steenkoolstaten. "Het zal tijd kosten. Veel van deze jobs zullen niet terugkeren, en zeker niet op korte termijn."

Schaliegas

De voorbije 35 jaar is het aantal jobs in de steenkoolindustrie geslonken van 250.000 naar ongeveer 50.000. Dat heeft onder meer te maken met de mechanisering van het hele proces. Zelfs als de steenkoolproductie weer zou toenemen, zouden er nog altijd minder mensen voor nodig zijn.

De laatste jaren werd de neergang van de steenkoolindustrie nog versneld door de boom in de productie van natuurlijk gas, onder meer onder impuls van het controversiële fracking. Daarbij wordt schaliegas gewonnen door onder hoge druk een mengsel van water, zand en chemicaliën in de grond te spuiten om het gas naar de oppervlakte te drijven.

Tien jaar geleden zorgde steenkool nog voor de helft van de energie die in de VS werd opgewekt. De opkomst van schaliegas deed de vraag naar door steenkool opgewekte elektriciteit echter drastisch dalen. Sinds 2008 sloten zo'n 300 steenkoolcentrales de deuren, en de kans dat die onder president Trump weer opengaan is klein. Trump wil immers ook de regulering voor in eigen land gewonnen olie en gas minder streng maken.

"Ik denk dat er geen enkele brandstof is waarvoor de overwinning van Trump meer irrelevant is dan voor steenkool", zei energie-expert David Victor van de universiteit van Californië al enkele dagen na de verkiezingen.

Sinds dit jaar is natuurlijk gas voor het eerst ook de belangrijkste bron voor het opwekken van elektriciteit in de VS, zo blijkt uit data van de Energy Information Administration, waarover Quartz.com bericht. Dat heeft onder meer te maken met de lage prijzen, de toegenomen regulering rond uitstoot en de opkomst van hernieuwbare energie.

En net daar wringt het schoentje voor de steenkoolindustrie. Bedrijven kijken in de eerste plaats naar hun portefeuille. In vroeger tijden was het goedkoper om elektriciteit op te wekken via steenkool dan via gas, maar dat is niet langer het geval. Het is door die lage kostprijs dat veel energiebedrijven, zelfs zonder daartoe verplicht te worden door milieuwetten, overgeschakeld zijn op gas.

Hernieuwbare energie

Maar het is niet alleen de concurrentie van schaliegas dat steenkool de das om heeft gedaan. Ook hernieuwbare energie is een geduchte concurrent. Door nieuwe technologische ontwikkelingen zijn de kosten van zonnepanelen fel gedaald, en ook windenergie is aan een opmars bezig. Zelfs conservatieve staten als Texas en Oklahoma zetten gretig in op windenergie.

"Trump zal de jobs in de steenkoolindustrie niet kunnen terugbrengen. Er wordt nauwelijks nog in geïnvesteerd omdat het voor bedrijven economisch veel aantrekkelijker is om te investeren in schone technologieën", zegt Jason Bordoff, directeur van het Center on Global Energy Policy aan de universiteit van Columbia aan Time.com.

Zelfs als Trump uit het klimaatakkoord van Parijs stapt, zoals hij eerder zei van plan te zijn, en alle milieubeperkingen op het winnen en branden van steenkool opblaast, zal het nog niets uitmaken. Het zal er alleen toe leiden dat de doodstrijd van de steenkoolindustrie wordt gerekt, de omschakeling naar hernieuwbare energie wordt afgeremd en de opwarming van de aarde wordt doorgezet. Of zoals Van Jones, milieuactivist en oud-medewerker van president Obama, het samenvat: "Op een bepaald moment moeten we het feit accepteren dat groene energie sneller groeit dan de rest."