Waarom het Vlaamse potje van 8,5 miljoen euro voor nieuw bos ongebruikt blijft

Wat begonnen is met een onthullend onderzoek door cabaretier Wouter Deprez over de toelating van transportbedrijf Essers om waardevol bos te kappen om de economische activiteit te kunnen uitbreiden, is geëvolueerd naar een debat over het manke bosbeleid in Vlaanderen. Daarin speelt het zogenaamde boscompensatiefonds een cruciale rol. Wie bos kapt in Vlaanderen moet dat compenseren, door elders bomen te planten, of door geld te storten in een fonds, waarmee de overheid bossen kan aanleggen.

In het verleden is die tweede, gemakkelijkere optie nogal vaak verkozen. Zo kwam er meer geld binnen dan de overheid bossen kon planten. Daardoor zit het fonds nu op een pot van 8,5 miljoen euro. Dat geld kan niet zomaar meer besteed worden, omdat Europa de benutting van een fonds beschouwt als een uitgave die elders moet gecompenseerd worden om de begroting in evenwicht te houden. Ziedaar de blokkage van het boscompensatiefonds.

In 'De afspraak' van eergisteren op Canvas beschuldigde Deprez bevoegd minister Schauvliege ervan "niet de waarheid verteld te hebben" over haar inspanningen om het boscompensatiefonds toch aan te spreken. "In het dagelijkse leven is dat niet netjes, in het parlement heeft een minister dan een probleem."

Deprez komt tot die conclusie na op het eerste gezicht tegensprekelijke reacties van de ministers Joke Schauvliege en Annemie Turtelboom (Financiën, Open Vld). Schauvliege herhaalde wat ze eerder in het Vlaams Parlement zei: "Ik heb de vraag om het fonds beter te benutten al herhaaldelijk gesteld aan de Vlaamse regering en aan de minister van Begroting, ook in de vorige legislatuur. Dat stuit telkens op een njet." Waarop Turtelboom: "De minister moet met een voorstel naar de regering komen en dan zal de regering beslissen. Zo'n voorstel is er nog niet geweest."

Geen prioriteit

Liegt minister Schauvliege dus? De feiten lijken haar vrij te spreken. Uit administratieve documenten die haar kabinet gisteren verspreidde, valt op te maken dat Schauvliege in deze en vorige legislatuur geprobeerd heeft om meer geld uit het fonds te benutten dan er dat jaar binnengekomen was.

Die zogenaamde 'intering' op de reserves is haar telkens geweigerd. In een negatief advies, daterend van oktober vorig jaar, weigert de Inspectie van Financiën in te stemmen met uitgaven die de inkomsten van het fonds van dat jaar overstijgen: "De Inspectie beschouwt dit (de inkomsten van dat jaar, BE) als een plafond voor de uitgaven ten laste van dit fonds." De brief 'bewijst' dat minister Schauvliege ook in deze regeerperiode al minstens één keer geprobeerd heeft om ook de historische reserves aan te spreken.

Hebben we ons er dan bij neer te leggen dat het spaarpotje van het boscompensatiefonds onbenut zal blijven? De blokkage is een politieke kwestie. De uitweg is dat er een akkoord op regeringsniveau komt om het fonds aan te spreken en dat elders goed te maken in Vlaamse begroting. Daartoe ontbreekt de politieke wil, zowel in deze als in de vorige regering. In de lijst van budgettaire prioriteiten staat bosuitbreiding niet bepaald op de eerste plaats. Hoogstens kun je Schauvliege dan verwijten dat ze die prioriteiten niet gekeerd krijgt.

Het kabinet-Schauvliege stelt dat het boscompensatiefonds wel degelijk al door de minister op tafel is gelegd bij begrotingsbesprekingen. Bij het begrotingsconclaaf van 2013 is gevraagd om het fonds te mogen benutten (en dus elders te besparen). "Dat is ons door de toenmalige regering geweigerd." In deze regeerperiode heeft Schauvliege de kwestie nog niet opnieuw aan de orde gesteld.

Afgeblokt

Wie liegt dus, Turtelboom of Schauvliege? Geen van beiden, zo lijkt het. Schauvliege heeft het fonds proberen te benutten maar is op administratief niveau afgeblokt en heeft in deze legislatuur nog niet gepoogd om het debat op politiek niveau in de regering te voeren. Vandaar dat ook minister van Financiën Turtelboom de paraplu kan opentrekken.

"Er is ook een probleem van ruimte", geeft woordvoerster Marie-Laure Vanwanseele van het Agentschap Natuur en Bos van de Vlaamse Gemeenschap toe. "Centen zijn onze grootste zorg niet bij het bosbeleid. Het is moeilijk om in Vlaanderen voldoende open ruimte vinden om nieuw bos aan te leggen. Je kunt theoretisch wel berekenen wat je met het hele compensatiefonds kunt bebossen, in de praktijk zul je er de ruimte niet voor vinden."