Vijf vragenHaïti
Waarom Haïti zo vatbaar is voor aardbevingen
Zaterdag richtte een krachtige aardbeving een enorme ravage aan in Haïti. Het was helaas niet de eerste keer: al in de achttiende eeuw registreerde het land meerdere bevingen. Hoe komt het dat Haïti zo gevoelig is voor aardbevingen? En waarom zijn ze zo verwoestend?
Wat gebeurde er zaterdag precies?
Haïti is getroffen door een aardbeving met een kracht van 7.2 op de schaal van Richter. Er zijn ruim 1.400 doden en bijna 7.000 gewonden gevallen. De beving heeft in het zuidwesten van het land enorme schade aangericht. Minstens 14.000 woningen zijn verwoest of beschadigd.
De Amerikaanse president Joe Biden heeft opdracht gegeven onmiddellijk hulp te bieden. De coördinatie is in handen van oud-VN-ambassadeur Samantha Power, die het Amerikaans bureau voor Internationale Ontwikkeling (USAID) leidt.
Wat veroorzaakte de aardbeving?
De aardbeving van zaterdag vond waarschijnlijk plaats langs de Enriquillo-Plantain Garden-breukzone, die onder het zuidwestelijke schiereiland Tiburon loopt. Het is dezelfde breukzone waarlangs de verwoestende aardbeving van 2010 plaatsvond. En het is waarschijnlijk de bron van drie andere grote aardbevingen in Haïti tussen 1751 en 1860, waarvan er twee Port-au-Prince verwoestten.
Aardbevingen zijn het resultaat van het langzaam tegen elkaar bewegen en in de loop van de tijd wrijving veroorzaken van tektonische platen, aldus Gavin Hayes, senior wetenschappelijk adviseur voor aardbevingen en geologische gevaren bij United States Geological Survey (USGS). “Die wrijving bouwt zich op en uiteindelijk overwint de druk die daar is opgebouwd de wrijving”, aldus Hayes. “Dat is wanneer de aarde plotseling beweegt, wat een aardbeving is.”
Wat maakt Haïti gevoelig voor aardbevingen?
De aardkorst bestaat uit tektonische platen die bewegen. Haïti ligt in de buurt van de kruising van twee daarvan – de Noord-Amerikaanse plaat en de Caribische plaat. Meerdere breuklijnen tussen die platen lopen in de buurt van het eiland Hispaniola, dat Haïti deelt met de Dominicaanse Republiek. Niet al die breuklijnen gedragen zich op dezelfde manier.
“Hispaniola ligt op een plek waar platen overgaan van tegen elkaar botsen naar langs elkaar glijden”, zegt Rich Briggs, een onderzoeksgeoloog bij het Geologic Hazards Science Center, onderdeel van USGS. “Het is als een steen die vastzit in de rails van een glazen schuifdeur”, aldus Briggs. “Het wil gewoon niet soepel bewegen omdat er zoveel verschillende krachten zijn.”
Waarom kunnen aardbevingen in Haïti zo verwoestend zijn?
Het is een combinatie van factoren, waaronder een seismisch actief gebied, een hoge bevolkingsdichtheid van 11 miljoen mensen en gebouwen die vaak wel zijn ontworpen om orkanen te weerstaan, maar geen aardbevingen. De typische gebouwen van beton en sintelblokken kunnen harde wind overleven, maar zijn kwetsbaar voor schade of instorting wanneer de grond schudt. Ook slechte constructies kunnen een rol spelen.
De aardbeving van 2010 was dicht bij het dichtbevolkte Port-au-Prince en veroorzaakte daar veel schade. De regering van Haïti schat het dodental op meer dan 300.000, terwijl een rapport in opdracht van de Amerikaanse regering het over 46.000 tot 85.000 heeft.
Hoe ziet de toekomst eruit voor Haiti?
Volgens geologen is de volgende aardbeving lastig te voorspellen. “Maar we weten wel dat aardbevingen zoals deze juist aardbevingen van vergelijkbare grootte kunnen veroorzaken”, aldus Hayes. “Dat is een behoorlijk groot gevaar op plaatsen waar de gebouwen niet zo stevig zijn.”
De bouw van meer aardbevingsbestendige gebouwen blijft een uitdaging in Haïti, het armste land van het westelijk halfrond. Hoewel er enkele succesverhalen zijn geweest van Haïtianen die meer aardbevingsbestendige huizen hebben gebouwd, is dat niet iets wat door de regering wordt aangestuurd. Die regering is inmiddels steeds zwakker geworden, terwijl niet-gouvernementele organisaties zich concentreren op hun eigen projecten. Vóór de aardbeving van zaterdag was Haïti nog steeds aan het herstellen van de aardbeving van 2010 en van orkaan Matthew in 2016. De president werd vorige maand vermoord, waardoor het land in een politieke chaos terechtkwam.
“Er is technische kennis in Haïti. Er zijn opgeleide architecten. Er zijn stadsplanners. Dat is niet het probleem”, aldus Mark Schuller, een professor in antropologie en non-profit en ngo-studies aan de Northern Illinois University. “Het probleem is een gebrek aan financiering voor de coördinatie en een gebrek aan politieke wil van geldschieters.”
Ondertussen krijgt het zuidwesten van Haïti te maken met zware regenval van de tropische storm Grace. De storm is een nieuwe zware domper voor de bevolking en de hulpverlening.
