Waarom Golfstaten de scheiding inzetten met Qatar en de gevolgen: vijf vragen beantwoord

1. Waarom hebben golfstaten de band met Qatar verbroken?

De vier landen hebben de "scheiding" met Qatar ingezet omdat ze ervan overtuigd zijn dat Qatar terrorisme steunt. Even later volgden ook de Malediven, Jemen en de Khalifa Haftar-regering in Libië. Jordanïe heeft laten weten dat het de diplomatieke relatie met Qatar niet helemaal zal stopzetten, maar wel "sterk zal verminderen".

Bovendien vermoeden de soennitische landen dat hun bondgenoot onder één hoedje speelt met sjiitische vijand Iran. Ze zijn er ook niet mee gediend dat Qatar zich moeit met interne zaken van de andere GCC-landen, dat is sinds 1981 de Samenwerkingsraad van de Arabische Golfstaten. De vier Golfstaten willen nu dat Qatar onmiddellijk stopt met de steun aan groeperingen zoals de Moslimbroeders en Hamas. Ook de Qatarese tv-zender Al Jazeera is een doorn in het oog voor de buurlanden. Al Jazeera is een erg invloedrijke zender, maar is volgens de andere Golfstaten een propagandazender geworden. De zender zou gebruikt worden om de buitenlandse politiek van Qatar te beïnvloeden.

Het is niet de eerste keer dat er spanningen zijn tussen Qatar en de andere golfstaten. In 2014 hebben onder andere Saoedi-Arabië en Bahrein al eens hun diplomaten teruggehaald uit het land. Ook toen lag de vermoedelijke steun van Qatar aan terroristische groeperingen aan de basis van die beslissing.

2. Wat houdt die breuk precies in?

Saoedi-Arabië, Bahrein, de Verenigde Arabische Emiraten en Egypte hebben allemaal met onmiddellijk ingang hun diplomatieke relatie met Qatar verbroken. Diplomaten en andere vertegenwoordigers van die landen moeten Qatar verlaten, de ambassades zullen sluiten. Burgers die in Qatar verblijven, moeten zo snel mogelijk terugkeren naar hun land. Qatarezen die in een van de vier Golfstaten wonen of er op vakantie zijn, krijgen twee weken de tijd om terug te keren naar Qatar.

Verder hebben de landen ook hun lucht-, zee-, en landsgrenzen met Qatar volledig gesloten. Geen enkel voertuig kan via die landen nog Qatar binnen of buiten. Het is niet duidelijk hoe lang de Golfstaten van plan zijn om de grenzen dicht te houden.

Verschillende luchtvaartmaatschappijen hebben hun vluchten van en naar Qatar geschrapt. Het gaat onder andere om Etihad, Emirates, FlyDubai en Saudi Arabian Airlines. Een aantal vliegtuigmaatschappijen, waaronder het Australische Qantas, zullen Qatarezen niet meer toelaten op vluchten naar Dubai omdat de Verenigde Arabische Emiraten burgers van Qatar toegang tot hun luchthavens heeft verboden.

Qatar Airways zelf kan dus ook niet meer in het luchtruim van Saoedi-Arabië, Bahrein en de andere landen vliegen. Er zijn twee hoofdroutes in en uit Qatar, over Saoedi-Arabië en over Bahrein, maar vliegtuigen van Qatar Airways moeten nu langs een andere route vliegen. Ondertussen heeft de luchtvaartmaatschappij zelf ook vluchten naar Bahrein, de Verenigde Arabische Emiraten en Egypte opgeschort.

Saoedi-Arabië en Jordanië hebben de kantoren van de Qatarese zender Al Jazeera in hun land gesloten. Saoedi-Arabië dreigt ondertussen ook met een economisch embargo tegen Qatar.

3. Hoe reageert Qatar zelf?

Volgens Qatar is er geen "wettige reden" voor de acties die de andere Golfstaten hebben ondernomen. Het land spreekt over een "schending van haar soevereiniteit", maar zal er alles aan doen om ervoor te zorgen dat inwoners van Qatar de gevolgen niet zullen voelen. Nog volgens het land was voor hen nooit "een teken van crisis" te bemerken.

Er zijn nog steeds tientallen landen die hun diplomatie relaties met Qatar wel behouden via hun ambassades. Turkije steunt het land openlijk. De Turkse president Erdogan heeft de Arabische staten bekritiseerd voor hun beslissing om Qatar te laten vallen. Volgens Erdogan zullen de sancties de problemen niet oplossen. "Ankara zal helpen om de crisis te beëindigen", zei Erdogan nog. Turkije zal trouwens ook militaire troepen sturen naar een Turkse basis in Qatar. Iran roept de ruziënde landen op om in dialoog te gaan met elkaar.

4. Wat zijn de gevolgen voor de mensen in Qatar?

Qatarezen kunnen nog moeilijk uit hun land reizen. Niet alleen hebben Saoedi-Arabië, Bahrein, de Verenigde Arabische Emiraten en Egypte hun grenzen gesloten. Ook verschillende vliegtuigmaatschappijen hebben hun vluchten van en naar Qatar geschrapt. Qatar Airways heeft drie vliegtuigen van Oman Air ingezet om gestrande passagiers in een van de andere Golfstaten terug thuis te brengen.

Kort na de aankondiging van de vier Golfstaten over de "scheiding" ontstond er paniek in Qatar. Mensen maakten zich vooral zorgen over de voedselvoorraad. De sluiting van de grenzen kan de import zwaar beïnvloeden. Winkels zaten al snel met lege schappen omdat mensen in allerijl een voorraad basismiddelen wilden aanleggen. Iran en Turkije hebben alvast gezegd dat ze voedsel zullen exporteren naar Qatar, indien nodig.

5. Wat met Belgen in Qatar?

Buitenlandse Zaken heeft nog geen melding gekregen van Belgen die vastzitten in Qatar. Er worden ook niet meteen problemen verwacht.