Waarom de straten van priester-collaborateur Cyriel Verschaeve in deze gemeenten wél standhouden

Ze zijn nog met drie, de straatnamen die naar Cyriel Verschaeve verwijzen: de priester, die ook bekend werd als schrijver, maar nu toch eerder te boek staat als collaborateur. In Zoersel is er nog een laan. In Alveringem is er het plein. En ook in Kapelle-op-den-Bos is er nog een laan, al ziet de burgemeester die liever verdwijnen.

“Ook door de herdenking deze week van de bevrijding van Auschwitz, vinden we dat die naam toch echt niet langer opportuun is”, zegt burgemeester Renaat Huysmans (N-VA), die er begin maart over samenzit met de buurtbewoners. “Zij moeten wel hun paspoort, rijbewijs of ondernemingsnummer laten veranderen. Maar daarbij kunnen we hen begeleiden en financieel ondersteunen.”

Breendonk

De gemeenteraad van Puurs-Sint-Amands besliste maandag om de Cyriel Verschaevestraat te schrappen. De straat in Puurs is symbolisch erg geladen omdat ze vlakbij het concentratiekamp van Breendonk ligt, waar de nazi’s onder meer weerstanders heen brachten. Een straatnaam voor de priester-dichter, die ook de nazi-ideologie propageerde, kon er niet meer door de beugel. Al stemden N-VA en Vlaams Belang tegen.

Het was nochtans niet de naamsverandering in Puurs-Sint-Amands die in Kapelle-op-den-bos de kwestie op de agenda heeft gezet, maar wel het voorbeeld van Kortrijk, dat in november van Verschaeve afscheid nam. Lanaken deed in 2017 hetzelfde. In Antwerpen heeft het stadsbestuur vorig jaar nog de naam van het Delwaidedok gewijzigd, omdat de rol van de oorlogsburgemeester bij de jodenrazzia’s in het boek 1942 werd uitgelicht.

Door dat rijtje is het des te opmerkelijker dat Zoersel en Alveringem aan Verschaeve vasthouden. “Wij hebben eerder al besloten dat het beter is om de geschiedenis te duiden dan om ze weg te vegen”, zegt Liesbeth Verstreken (N-VA), burgemeester van Zoersel. “Er komt dan ook op het straatbord te staan dat Verschaeve wegens collaboratie in de Tweede Wereldoorlog is veroordeeld.”

Bij de burgemeester van Alveringem klinkt het ook dat het geen zin heeft om ‘de geschiedenis uit te wissen’. “We moeten die net levendig houden, zodat mensen zouden weten hoe iemand radicaliseert”, zegt Gerard Liefooghe (Gemeentebelangen). In de oude Kapelanij, waar Verschaeve heeft gewoond is er nu een museum. Dat toont hoe Verschaeve tijdens de Eerste Wereldoorlog een belangrijk figuur werd in de Vlaamse beweging. Maar ook hoe hij later een fout parcours heeft afgelegd.

Verzetsvrouwen

Voor UGent-historicus Koen Aerts, die meewerkte aan Kinderen van de Collaboratie en de opvolger over het verzet, is die educatieve wending een drogreden. Straatnamen zijn er in de eerste plaats om personen te eren, en bij Verschaeve wringt dat. “Hij ontpopte zich tot de propagandist van de collaborerende DeVlag/SS”, zegt Aerts. “Verschaeve was volledig doordrongen van het nazistische beeld op mens en maatschappij. Men heeft dat altijd geweten en toch met de mantel der liefde bedekt.”

Mede dankzij historisch onderzoek is er nu een kentering ingezet. Hoewel Verschaeve op sommige plaatsen dus nog steeds standhoudt, zijn het elders vrouwen uit het verzet die eindelijk erkenning krijgen. In Oostakker, deelgemeente van Gent, hebben tien ‘verzetsheldinnen’ zopas hun namen gegeven aan de straten van een verkaveling.

Maar omdat het bestuur niet voor verrassingen wilde staan, moesten historici daarvoor hun volledige levensloop natrekken. Ook wat de verzetsvrouwen na de oorlog hadden gedaan. “Ze wilden geen fouten maken", zegt Aerts. “Maar in die zin is het zeker opvallend dat er wel nog straten naar Cyriel Verschaeve verwijzen. Bij hem is zijn reputatie toch helder?”