Waarom de stijgende cijfers niet te vergelijken zijn met de vorige coronagolven

De ongerustheid bij sommige experts is groot, nu de besmettingscijfers in eigen land, maar eigenlijk in zo goed als heel Europa, opnieuw in stijgende lijn zitten. Verschillende landen, waaronder belangrijke toeristische bestemmingen, kleuren opnieuw oranje en zelfs donkerrood op de Europese kaart. Dat betekent dat het coronavirus er opnieuw in alle hevigheid circuleert. En dat terwijl een aantal landen verder versoepelt en in Engeland zelfs geen enkele maatregel meer geldt.

In ons land scherpte het Overlegcomité maandag de regels voor terugkerende reizigers aan. Grote versoepelingen of verstrengingen stonden niet op de agenda.

Effect van vaccinaties

Want hoewel de besmettingen weliswaar stijgen, doen andere - en ondertussen misschien wel de enige relevante - coronacijfers dat veel minder, of zelfs niet. In de ziekenhuisopnames is het effect van de vaccinaties nu echt onmiskenbaar, zo wordt na drie weken stijgende besmettingen duidelijk. De opnames stijgen namelijk ook wel, maar ze volgen de besmettingscijfers veel minder snel dan tijdens de vorige golven.

Op 26 juni bereikten we de voorlopige bodem van de vastgestelde besmettingen, met toen een dagelijks gemiddelde van 341. Op 14 juli, de recentste dag met bevestigde data, zaten we al aan 1.270 besmettingen, ofwel +272 procent sinds de bodem (18 dagen tijd). De ziekenhuisopnames, die tot nu toe de besmettingscijfers met een week vertraging volgden, bereikten hun bodem op 1 juli met gemiddeld 15 opnames per dag, en stegen sindsdien door naar het recentste gemiddelde van 26. Dat is een stijging van ‘maar’ 73 procent in evenveel dagen.

Dat was de vorige keren helemaal anders, toen de stijgingspercentages van beide parameters veel dichter bij elkaar lagen, en het aantal ziekenhuisopnames op een gegeven moment zelfs sneller steeg dan de besmettingen. De bodem in de besmettingen net voor de tweede golf bereikten we op 27 augustus, met toen 432 per dag. 18 dagen later waren die gestegen tot 995, een stijging van 130 procent. De ziekenhuisopnames bereikten hun bodem op 30 augustus met 16 per dag, en stegen in evenveel dagen met maar liefst 155 procent tot 40,9.

Hetzelfde bij de start van de op dat moment al veel kleinere derde golf. Die startte op 5 maart met 2.371 besmettingen en zat 18 dagen later aan 4.576, of 93 procent meer. In de ziekenhuizen startte de derde golf enkele dagen later op 11 maart met gemiddeld 146 opnames, om na 18 dagen uit te komen op 241, of 65 procent meer.

Jongere patiënten

Dat verschil uit zich ook in de verhouding tussen het aantal besmettingen en het aantal ziekenhuisopnames. Die piekte op het hoogtepunt van de golf tot 8 à 9 procent, wat betekent dat van elke 100 besmette personen er 8 tot 9 in het ziekenhuis belandden. Vandaag is die verhouding tot 2 procent gezakt, zegt viroloog Steven Van Gucht van Sciensano. “We volgen daarmee het Verenigd Koninkrijk, dat zelfs tot 1,5 procent is kunnen dalen, maar wel veel meer test dan wij. Die dalende verhouding geeft zeer duidelijk het effect van de vaccinaties weer en het feit dat er nu veel minder ouderen in het ziekenhuis belanden.”

Positief is ook dat wie nu doorgaans in het ziekenhuis belandt, jonger en gezonder is, en dus een hogere overlevingskans heeft. “De laatste cijfers tonen wel een stijging van het aantal ziekenhuisopnames, maar de bezetting op intensieve zorg blijft relatief stabiel.”

Vierde golf

Toch pleit Van Gucht voor voorzichtigheid. “We mogen echt niet dezelfde fout als Engeland en Nederland maken. De communicatie daar was zo fout: alsof het coronavirus een knop heeft waarmee je het kan aan- en uitzetten. Het is niet dat het virus er gisteren nog was en vandaag niet meer. Alle modellen voorspellen dat als je alles weer opengooit, je in het najaar sowieso met een vierde golf zit. Zeker Engeland zal de komende weken op die manier echt een experiment worden. Je wil de herfst en het schooljaar niet beginnen met duizenden besmettingen per dag.”

Want ook al belandt slechts 2 procent van alle besmette personen in het ziekenhuis, dan nog wil dat zeggen dat bij 10.000 besmettingen (de piek van de tweede golf lag op 16.000) er 250 tot 300 patiënten per dag moeten worden opgenomen. Weliswaar veel minder dan de 700 per dag tijdens de piek van de tweede golf, maar nog altijd een significant aantal dat de druk op de ziekenhuizen opnieuw fors doet toenemen, net op een moment dat zij nog steeds bezig zijn met de gigantische inhaaloperatie van de vorige golven.

Overlijdens

Ook bij de overlijdens is er al een gelijkaardig effect als bij de ziekenhuisopnames te zien, al is het daar eigenlijk nog te vroeg om er gefundeerde uitspraken over te doen. In tegenstelling tot bij de ziekenhuisopnames zitten er ongeveer twee weken tussen het moment van stijging van de besmettingen en stijgende sterftecijfers. Pas de komende dagen en weken zal moeten blijken of de sterftecijfers effectief onder controle blijven. Desondanks is het gemiddeld aantal overlijdens nu al wekenlang aanhoudend aan het dalen tot nu minder twee per dag.

In Vlaanderen overleden zelfs amper twee patiënten met Covid-19 tussen 2 en 15 juli. Het gaat om telkens één overlijden op 14 en 15 juli, tussen 2 en 13 juli overleed er helemaal niemand die besmet was met corona. Ook de Belgische cijfers blijven nog steeds bijzonder laag. In twee weken tijd stierven in heel het land 25 mensen aan de gevolgen van het coronavirus, met tot nu toe deze maand drie dagen zónder overlijdens: 7 juli, 11 juli en 13 juli.

5,5 miljoen volledig gevaccineerd

Het aantal volledig gevaccineerde Belgen neemt intussen in sneltempo toe, maandagochtend werd volgens de Sciensano-cijfers de drempel van 5,5 miljoen dubbel ingeënte inwoners gerond. Dat komt neer op 59,6 procent van alle volwassenen, en 47,8 procent van de volledige bevolking.

Vooral bij de ouderen en de meest kwetsbaren wordt de vaccinatiecampagne nu in sneltempo afgerond. Bij de 85-plussers is meer dan 87 procent dubbel gevaccineerd, bij de 75- tot 84-jarigen zelfs meer dan 90 procent. Ook de 65- tot 74-jarigen zitten al aan een vaccinatiegraad van 87 procent, en de 55-tot 64-jarigen naderen de 78 procent.

Zeker in Vlaanderen zijn de cijfers indrukwekkend: daar zitten de drie oudste leeftijdscategorieën boven de 90 procent, en ook de 55-plussers al boven de 80 procent.

Bij de risicopatiënten onder de 65 jaar, de mensen met onderliggende aandoeningen, is ondertussen al 74,6 procent volledig ingeënt. In Vlaanderen alleen is dat 76 procent. Van Gucht pleit er dan ook voor om de weg van de geleidelijkheid nog even te blijven bewandelen, terwijl de vaccinatiecampagne verdergezet wordt. “We zijn echt wel goed bezig, zeker in vergelijking met Engeland en Nederland.”