Waarom de gevelbankjes het straatbeeld veroveren

Het wondermiddel van vier Gentse vrienden tegen de vluchtigheid van de stad? Een bankje aan een gevel, en een ‘goe klapke’ met de buren. De gevelbankjes verspreiden zich intussen razendsnel in het straatbeeld, en het initiatief kreeg zopas een Samenlevingsprijs van de stad Gent.

“Weet je wat het oude Gentse woord is voor een dorpel? Een preutekoeler. Dat vat het eigenlijk goed samen: vroeger zaten mensen ook al aan hun voordeur.” Anton Christiaens (32), een van de vier Gentenaren achter het bedrijfje Gevelbank, wil duidelijk niet laten uitschijnen dat het warm water is uitgevonden. “Je merkt dat het oudere mensen erg charmeert, dat we met die gevelbanken opnieuw een gezellig plekje creëren.”

De microbe verspreidt zich in snel tempo. Al aan 560 gevels, van Ieper tot Maastricht, hangen scharnierende driehoek­steuntjes aan de gevel, waar mensen de bijgeleverde houten plank kunnen opleggen.

Samenlevingsprijs

Ongeveer de helft van de gevelbanken is te vinden in Gent, waar het drie jaar geleden ooit begon met een gebricoleerd bankje uit gerecupereerd materiaal van de oude Bijloke, dat belandde aan de kotgevel. “We hebben toen heel proefondervindelijk gemerkt dat zo’n bankje de drempel enorm verlaagt voor een ‘goeiedag’ of ‘smakelijk’”, zegt Christiaens. “Dat leidt niet altijd bij de eerste keer tot een gesprek met een buur, maar je hebt elkaar wel al eens recht in de ogen gekeken. Dat is het simpele geheim van zo’n bank.”

De gesmaakte proef leidde uiteindelijk dus tot schaalvergroting: twee jaar geleden belandde het eerste officiële gevelbankje in Ekkergem. Een uit de hand gelopen passie buiten de werkuren, zeg maar, met een duidelijke visie ook: de gerecupereerde materialen (het hout komt uit oude daken) worden verwerkt in sociale ateliers, het afgewerkte product arriveert per fietskar. Bij samenwerkingen met buurten of steden wordt er bovendien voor gezorgd dat ook ‘kansarme gevels’ over een bankje beschikken. Zo hangt in Brussel een lange bank bij een daklozenopvangcentrum.

De stad Gent beloonde Gevelbank onlangs met een Samenlevingsprijs, een beloning voor personen of organisaties die streven naar ‘een warmere samenleving’. Naast de al veroverde steden zoals Roeselare en Leuven staat binnenkort ook Mechelen op de agenda.

Spontane gesprekken

Een uitgesproken missie is het niet – “je moet zo’n idee ook niet té groot willen maken”, zegt Christiaens – maar ze zit wel in elke houtnerf van elk bankje: de vluchtigheid bestrijden die een stad kan domineren. Een buur durft weleens een anonieme ziel te zijn.

“Ik ben iemand die graag contact heeft met de buren, maar het is soms zo druk. Dan vind je niet altijd de tijd om op de bel te duwen, of denk je dat je die mensen gaat storen”, zegt Sarah Terwecoren, die al zo’n twee jaar een gevelbankje heeft voor haar huis in de Gentse Stoffenwijk. “Nu zetten we ons gewoon op onze bank, met een hapje en een drankje. In de zomer én de winter, zolang het maar niet regent. Tachtig procent van de keren vloeit daar een spontaan gesprek met een van de buren uit voort.”

“Er zijn echt al momenten geweest dat ik dacht: dat bankje dóét wel iets”, gaat Terwecoren voort. Zoals die keer dat haar buren langskwamen met het idee om ‘iets te gaan eten’, maar nooit in het restaurant zijn geraakt. In het frietkot, daar wel. “Plots zaten we met een hoop buren frieten te eten. Van sociale cohesie gesproken.”

Het is op een golf van dergelijke positieve mond-aan-mondreclame dat Gevelbank surft. “De meeste van onze vrienden die eerst twijfelden ‘omdat ze hun buurvrouw ook niet elke dag wilden zien’, zijn intussen geplooid”, lacht Christiaens. “Als ik dan in de stad een groepje buren aantref rond een van onze gevelbanken, ben ik toch een beetje trots. Dat is uiteindelijk waarom we eraan begonnen zijn.”