Waarom de EU vingerafdrukken en gezichtsscans wil: ‘Te veel mensen met kort verblijf verdwijnen van de radar’

‘Entry and Exit’: daarover gaat het EES-systeem dat de EU vanaf mei wil invoeren. De lidstaten willen daarmee een belangrijke stap zetten om meer controle uit te oefenen op wie de Schengenzone binnenkomt. Wie met een visum voor 90 dagen die landen in wil, kan dat niet zonder eerst onder andere zijn vingerafdrukken en een gezichtsscan te laten nemen.

Die gezichtsscans en de vingerafdrukken moeten het reizen met valse paspoorten tegengaan. Momenteel zien lidstaten dat reizigers met een kort verblijf het grondgebied binnenkomen en dan in de illegaliteit verdwijnen. Het systeem moet er bovendien voor zorgen dat de landen automatisch weten wie er langer dan toegestaan op het grondgebied verblijft. Dat maakt het ook veel makkelijker om die mensen op te sporen.

Het is lastig te zeggen hoeveel mensen er precies met een kort verblijf naar België reizen. Voor corona kwamen jaarlijks 190.000 personen met zo’n visum naar ons land. Maar omdat velen zonder visum naar de EU kunnen reizen, ligt dat aantal in de praktijk dus veel hoger.

De Kamercommissie Binnenlandse Zaken keurde dinsdag een wetsvoorstel goed van staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (cd&v) om het EES-systeem ook in ons land in te voeren. “Zo kunnen we van iedereen die hier verblijft onmiddellijk weten wie langer blijft dan toegelaten”, zegt De Moor. “Te veel mensen komen vandaag naar hier voor een kort verblijf en verdwijnen dan van de radar.”

Koppeling

Enkele lidstaten en de luchtvaartsector toonden zich in het verleden al behoorlijk kritisch voor het systeem. Het zou ertoe leiden dat wachtrijen voor paspoortcontroles op de luchthavens serieus toenemen. Toch past het volgens experts wel in een globale trend: ook de VS en China zijn hier al jaren mee bezig.

“Anders dan in de VS vallen migranten hier ook onder de GDPR”, zegt advocate en privacyexperte Magali Feys (AContrario Law). “De GDPR-regels zijn veel strenger voor wat overheden met gegevens mogen doen, of wie die gegevens mag zien. Ook migranten hebben alle rechten die EU-burgers genieten op grond van die wetgeving. Al maak ik me wel wat zorgen. Zullen we migranten in het grote geheel niet te veel als potentiële criminelen zien?”

Feys verwijst daarbij naar andere systemen die de EU wil uitrollen. In november zou ook ‘ETIAS’ operationeel worden, waarlangs inwoners van landen die visumvrij naar de EU kunnen reizen een autorisatie moeten aanvragen. Ook zijn er plannen voor nog een andere databank, waarin overheidsfunctionarissen kunnen zien of niet-Europese migranten binnen de EU al zijn veroordeeld.

De koppeling tussen al deze databanken is technologisch niet eenvoudig, ziet Feys. Tegelijk zijn er ook grote uitdagingen voor de beveiliging van al die databanken. “Sommige lidstaten zijn al op moeilijkheden gebotst om aanbestedingen uit te schrijven voor alle technische systemen”, zegt Feys. “Daarom heeft het ook al veel vertraging opgelopen. De werking van de systemen zal goed moeten opgevolgd en geëvalueerd worden.”