Waarom China het virus niet gewoon laat rondgaan: ‘Wet van hoge aantallen’

Het Chinese bewind moet kiezen tussen twee kwaden. De demonstranten hun zin geven en het zerocovidbeleid loslaten, zou zo goed als zeker leiden tot tjokvolle ziekenhuizen en enorme aantallen doden – en een smadelijke afgang betekenen voor China’s vaccindiplomatie. Maar ondertussen groeit het protest.

Zo’n negen op de tien Chinezen werden begin vorig jaar ingeënt met een van de eigen Chinese vaccins, vooral van de fabrikanten Sinovac en Sinopharm, een bedrijf in staatseigendom. Anders dan de westerse vaccins bestaan de Chinese vaccins uit chemisch doodgemaakte virusdeeltjes, in plaats van alleen de stekels van het virus. Een klassiek recept, dat Beijing trots exporteerde naar onder meer Indonesië, Brazilië, Pakistan en Iran.

Maar al snel bleken de vaccins waarop die trots is gebaseerd niet al te best te werken. Een Thaise studie wees uit dat van zorgmedewerkers die de prikken hebben gehad slechts 60 procent na een maand nog hoge niveaus antistoffen had. Na drie maanden was dat zelfs nog maar 12 procent. In onder meer Indonesië laaide het virus snel weer op. En in Brazilië besloot men over te stappen op andere vaccins, nadat bleek dat CoronaVac, het vaccin van Sinovac, ouderen maar voor 30 procent beschermt tegen ziekenhuisopname, veel minder dan het AstraZeneca-vaccin.

Toen moest de omikronvariant nog komen. Hoewel de Chinese vaccins nog altijd enigszins beschermen tegen ziekenhuisopname en sterfte, blijken ze besmetting met de omikronvariant nauwelijks meer tegen te houden. En boosteren helpt maar een beetje: tot overmaat van ramp blijkt een prik met het westerse Pfizervaccin nog de beste booster. Dat zou vereisen dat Xi Jinping met hangende pootjes in de Verenigde Staten vaccins gaat inkopen: een smadelijke afgang.

Kwetsbaarheid

‘Ik dacht ook: waarom laat China het niet gewoon los? Maar dat was voordat ik me verdiepte in de cijfers’, vertelt hoogleraar microbiologie Heiman Wertheim (Radboud UMC). ‘Als je het virus zou laten rondgaan, zou het aantal ziekenhuisopnames wel degelijk een probleem worden. Vanwege de wet van de hoge aantallen: ook kleine percentages vertalen zich bij de enorme bevolking van China al snel naar enorme aantallen.’

Daar komt nog eens bij dat uitgerekend veel oudere Chinezen, de kwetsbaarste groep, zich slecht hebben laten vaccineren, uit historisch gegroeid wantrouwen tegen de staat. Slechts 64 procent van de in totaal kwart miljard Chinese 60-plussers heeft zich laten boosteren. Bij de 80-plussers is dat zelfs maar zo’n 30 procent.

Een sinister voorteken is de omikronuitbraak die afgelopen lente woedde in Hongkong, met overvolle ziekenhuizen en duizenden doden tot gevolg. In Nieuw-Zeeland, ook een eiland dat voor het eerst zijn zerocovidbeleid opgaf, bleven de intensive cares vrijwel leeg. Het cruciale verschil: in Nieuw-Zeeland zijn haast alle ouderen gevaccineerd met Pfizers mRNA-vaccin. Na de eerste golf waren in Hongkong ruim 9.000 mensen overleden, vijftien keer zoveel als in Nieuw-Zeeland.

Koppigheid

Krampachtig probeert Beijing nu te redden wat er te redden valt, onder meer door zelf mRNA-vaccins te produceren. Daarvan zijn er inmiddels zes in ontwikkeling. De verst gevorderde, van vaccinfabrikant Abogen in Suzhou, wordt momenteel getest in Mexico en Indonesië. Veelzeggend: al in maart 2020 sloot het Chinese bedrijf Fosun Pharma uit Shanghai een deal met Pfizer over de levering van zijn mRNA-vaccin, als dat ooit zou gereedkomen. Maar Beijing heeft de toelating van het vaccin altijd uitgesteld, uit ‘technonationalisme’, volgens het Britse blad Nature.

Zo heeft China zichzelf klemgezet, uit nationalisme en koppigheid. ‘Een uitweg uit deze situatie zou zijn om toch de Pfizers en de Moderna’s toe te laten’, zegt Wertheim. ‘Maar dan zou Beijing wel over zijn eigen trots heen moeten stappen.’