Waarom blijft 'homo' een scheldwoord?

Raman zal wellicht niet gauw nog 'homo' roepen door een microfoon, nu zijn poging om de fans van Club Brugge te jennen is uitgedraaid op een schorsing van onbepaalde duur. Zijn club zit duidelijk enorm verveeld met de onbezonnen uitspraak en beraadt zich over een alternatieve straf. Raman zelf laat weten dat hij een groepsgesprek wil met jonge holebi's.

Opmerkelijker dan het voorval zelf, zijn de eerste reacties. Via Twitter heeft de spits zich eerst geëxcuseerd bij de supporters van Club Brugge, en pas daarna bij holebi's. In kranten en op websites valt dan weer te lezen dat Raman de supporters heeft geschoffeerd, alsof het inderdaad beledigend is om homo te worden genoemd.

"Homo is een heel courant scheldwoord, dat weten we uit onderzoek bij scholieren", zegt Jeroen Borghs, woordvoerder van Çavaria, belangenvereniging voor holebi's en transgenders. "Daar schuilt niet per se een seksuele lading achter, het is eerder een gewoon scheldwoord." Natuurlijk staat Borghs nu niet te applaudiseren, maar hij denkt ook niet dat Raman per se homofoob is.

Want geef toe: wie heeft nog nooit - in een onbewaakt moment of als grap - iemand janet genoemd? "De geladenheid is wat verdwenen. Mensen gebruiken die scheldwoorden zonder zichzelf te beschouwen als homofoob", weet Borghs, die het zelf vaak genoeg meemaakt. "Dan noemen mijn neefjes elkaar homo's. Pas als ik er iets over zeg, zie ik hun verwondering, en komt het besef."

Na de match heb ik dingen gezegd die alleen tijdens het voetbal gebeuren ! Daarbuiten heb ik heel veel respect voor alle @ClubBrugge supps !

Benito Raman

Ruimere invulling

Tegelijk is het onzin om scheldwoorden als 'homo' of 'janet' af te wimpelen als neutraal. "Woorden hebben een letterlijke betekenis, maar als scheldwoord krijgen ze een ruimere invulling", zegt taalsocioloog Wim Vandenbussche (VUB). Voorbeelden zijn er genoeg: een jood is iemand die het joodse geloof aanhangt, maar ook iemand die gierig is. Voor Franstalige jongeren is 'un Flamand' evengoed een vervelende of pretentieuze mens. "En een homo, dat is een man die niet stoer is."

Soms hebben beide betekenissen nog weinig met elkaar te maken. Bij een onbeleefde boer denken we volgens Vandenbussche niet langer aan een landbouwer. "De tijd dat we neerkeken op boeren, is toch voorbij." In dat opzicht vindt hij het ook vreemd dat KAA Gent zich expliciet wenst te verontschuldigen bij landbouwers die zich mogelijk beledigd voelen.

Bij 'jood' en 'homo' gaat die vlieger niet op. "Boeren voelen zich niet meer gestigmatiseerd, joden en homo's wel. Zonder latente homofobie zou het zelfs geen scheldwoord zijn." Voor alle duidelijkheid: het gaat op zich best goed met de acceptatie van holebi's. Borghs merkt op dat hij niet zelf meer de telefoon moet nemen om zijn ongenoegen te ventileren via de pers, en Raman krijgt er flink van langs. En dan te denken dat we pakweg vijf jaar geleden nog collectief stonden te hossen op 'Al wie da nie springt, is homofiel'.

"Het kan twee kanten op", blikt Vandenbussche vooruit. Ofwel deemstert het weg, zoals 'jood', dat vooral door oudere generaties wordt gebruikt. Ofwel gaat het scheldwoord 'homo' de boer achterna, en wordt het net het ultieme bewijs van holebi-emancipatie.