Waar zijn de gerecycleerde koffiecapsules?

Wie capsulekoffie drinkt, vraagt zich wel eens af waar al die capsules na gebruik naartoe gaan. Zeker nu de stad Hamburg ze verbiedt omdat ze met drie gram verpakking voor zes gram koffie te veel afval genereren, lijken de kopjes niet zo lekker meer te smaken. Nespresso stuurt klanten alvast een geruststellende mail.

Er zit geen spotje met George Clooney bij, maar het bericht heeft dezelfde zorgeloze toon. 'De capsule zonder einde', zo luidt het onderwerp. Wie doorklikt komt 'alles' te weten over hoe de miljarden capsules 'eindeloos' gerecycleerd worden. Zodat je smaak toch niet door schuldgevoel aangetast wordt. Zeker nu kan Nestlé-dochter Nespresso een imago als vervuiler missen als kiespijn want het gaat niet goed.

Nespresso is nog wel marktleider, voor onder andere Dolce Gusto en Lavazza, maar dat aandeel slinkt en het einde lijkt nog niet in zicht. Nieuwkomers maken de capsules óf voor een lagere prijs, óf ze zetten hun eigen apparaat in de markt, en Nespresso verloor recent een juridisch gevecht om het patent van de Ethical Coffee Company (ECC).
Die is opgericht door een ex-medewerker en biedt capsules in afbreekbare maïsvezel aan die bovendien goedkoper en in de supermarkt verkrijgbaar zijn (in België vooralsnog enkel online).

80 procent recupereren

In de nieuwste klantenmail zet pionier Nespresso nu in de verf dat de koffie duurzaam verbouwd wordt in samenwerking met de Rainforest Alliance en Fairtrade International, dat aluminium eindeloos gerecycleerd kan worden, Nespresso voor duurzaam vervaardigd aluminium kiest en wereldwijd 14.000 inzamelpunten heeft waar klanten gebruikte capsules weer kunnen afgeven.

Ook staat er: "Vandaag zijn wij in staat 80 procent van alle verkochte capsules te recupereren. En in de Benelux hebben we een 100 procent recyclingcapaciteit."

Dat klinkt goed en is fiks beter dan de concurrenten, die met plastic cups werken en geen recyclagesystemen hebben. Bovendien investeert de marktleider sterk in duurzame en eerlijke landbouw, met nagenoeg organische plantages en eerlijke prijzen voor boeren.

Maar zodra die eerlijke en schone koffie in de capsules gaat, doemt een groot vraagteken op. Hoeveel procent van de miljarden verkochte capsules, waar overigens ook plastic in zit, worden ook daadwerkelijk gerecupereerd en gerecycleerd? "We delen dat percentage niet mee omdat we focussen op de recyclecapaciteit. Het is een gedeelde verantwoordelijkheid met de consument", reageert Karen Vanderstappen bij Nespresso België veelzeggend.

Bij restafval gooien

Dat gebrek aan transparantie noemt expert Piotr Barczak problematisch. Hij is waste policy officer bij het European Environmental Bureau. "Aangeven wat je recyclagemogelijkheden zijn toont goede intenties. Maar het is duidelijk dat heel veel consumenten de capsules, die vooral bestaan uit energie-intensief en waardevol aluminium, bij het restafval gooien en het gros verdwijnt op het stort of in verbrandingsovens", zegt Barczak.

Hij verwijst naar onderzoek in Italiës recyclagekampioen Cappanori door de Zero Waste International Alliance. Daaruit blijkt dat zelfs daar het restafval erg veel koffiecapsules bevat. Alleen al in Italië gaat per jaar 12.000 ton van die capsules naar het stort of de verbrandingsoven.
"Dat is niet verwonderlijk want er is geen motivatie om te recycleren. Enkel met een vorm van statiegeld zou dat werken. Massa's herbruikbaar aluminium, plastic en koffieresten gaan zo verloren", zegt Barczak.

Maar zelfs al zou het lukken om consumenten te overtuigen, dan nog blijft de koffiecapsule problematisch. "Het is een complex te recycleren item, dat een nieuwe aparte afvalstroom is geworden", zo staat in het rapport van Zero Waste. Om goed te recycleren moet je namelijk niet alleen de meeste consumenten meekrijgen, je moet ook drie gescheiden recyclagestromen voor koffie, plastic en aluminium opzetten. Barczak: "En dat is energieverslindend. Zelfs correcte massale recyclage is dan ook nefaster dan geen capsules gebruiken."

Volgens het EEB zal het dan ook niet zo heel lang meer duren vooraleer de concurrenten met bio-afbreekbare capsules die nu opduiken doorbreken en de klassieke capsules uit de gratie zullen vallen. Barczak: "In de EU bannen steeds meer steden plastic zakken en flessen en de consument is daar niet ongevoelig voor. Ik verwacht een gelijkaardige evolutie met de koffiecapsules."