Waar komt 'president Trump' eigenlijk vandaan?

"Geef ze wat van die goeie oude Trump-bullshit." Dat zei Donald Trump in 1980 tegen zijn architect Der Scutt voor de aanvang van een persconferentie over het ontwerp van de Trump Tower. Dat citaat illustreert de kunst die de intussen 70-jarige Donald John Trump haast tot in de perfectie beheerst. Een vrije vertaling van zou kunnen neerkomen op: "Bluf ze af tot ze de waarheid niet meer van de fictie kunnen onderscheiden." Dat is hoe hij zaken doet, deals sluit, de pers benadert en politiek bedrijft. En het heeft hem tot dusver geen windeieren gelegd.

Het is een kwaliteit die zonder twijfel genetisch is. Donalds grootouders aan vaderszijde zijn Duitsers - en geen Zweden zoals hij zelf lang heeft beweerd - die zo slim waren geweest om op het einde van de 19de eeuw een restaurant/hotel/bordeel uit grond te stampen in de buurt van Seattle, waar massa's goudzoekers hun kans wagen. Een daverend succes is dat. Met de centen die Friedrich Trump daar binnenrijft, belandt hij na wat omzwervingen in New York, op zoek naar een nieuwe kans om geld te verdienen. Na een paar jaren heeft hij het gevonden: de onderontwikkelde, maar veelbelovende wijk Queens. Hij koopt er wat gebouwen op, maar sterft te vroeg - tijdens de epidemie van de Spaanse griep - om er nog veel voordeel uit te halen.

Fred Trump is dan amper 12 maar hij heeft de ondernemersgeest en creativiteit (of moet we het 'praatjesmakerij' noemen?) van zijn vader geërfd. Het ene gebouw opkopen en duurder doorverkopen en met de winst nieuw onroerend goed aanschaffen: Fred ontpopt zich tot een ware vastgoedmagnaat. Zijn vierde kind en tweede zoon, Donald, ziet net na de Tweede Wereldoorlog het levenslicht in 'zijn' wijk Queens. Donalds moeder is de oorspronkelijk Schotse Mary Anne McLeod. Donald is als kind een assertief - lees: agressief - kereltje. Op zijn dertiende wordt hij van school gestuurd wegens slecht gedrag. Zijn vader stuurt hem daarom naar de militaire academie van New York, om hem zijn energie en overdreven zelfbewuste karaktertje wat te leren beheersen. Nochtans doet Donald Trump precies wat zijn vader van hem verlangt: "Be a killer", is diens mantra. Opvallend is dat Trump in zijn recentste biografie boudweg bevestigt dat hij zich nog altijd dat wild om zich heen schoppende pubertje voelt. "Mijn temperament is niet bijster anders dan toen."

Gewaagd en attractief

Zijn hogere studies zal hij uiteindelijk afronden in Wharton, de vooraanstaande businessschool van de universiteit van Pennsylvania. Trump laat overigens niet na om dat tijdens speeches als gezagsargument te gebruiken, in geweldig ongegeneerde frases als "ik heb op Wharton gezeten. Ik ben eigenlijk een heel slim iemand".

Doch lang voor hij daar afstudeert, in 1968, is Donald al betrokken bij zijn vaders vastgoedbedrijf. Zijn eerste succesvolle project daar is de heropleving van een grotendeels leegstaand appartementencomplex in Cincinnati. Op twee jaar tijd maakt Trump er een aantrekkelijke plek van met een bezetting van 100 procent. Het gebouw wordt uiteindelijk met miljoenen dollars winst doorverkocht. Na zijn studies beslist hij in 1971 om naar hartje Manhattan te verhuizen - een verhuis die hij in zijn boek 'The Art of the Deal' "opwindender" noemt dan wanneer hij tien jaar later zijn intrek neemt in zijn reusachtige Trump Tower. Het is de perfecte manier om definitief zijn voet tussen de deur van de vastgoedbusiness ter plaatse te steken.

Naarmate de tijd vordert, moet hij maar zijn naam laten vallen om mensen van hun sokken te blazen. Trump staat voor gewaagde projecten en attractieve architectuur. Onder meer het wat zieltogende Commodore Hotel tovert hij om tot het statige Grand Hyatt. En dan is er uiteraard nog die Trump Tower, die hij neerpoot op de plek waar het Art Deco-gebouw van de Bonwit Teller-winkel stond. De Trump Tower zal het hoofdkwartier worden van zijn eigen 'Trump Organization', zijn luxueuze woonplaats en voor het overige een gebouw met chique appartementen, winkel- en kantoorruimte.

Van alles naar bijna niets

Was Donald Trump al in een welgesteld gezin geboren, dan zwemt hij nu in het geld. En wie het breed heeft, kan het breed laten hangen. Een eigen vliegtuig, eigen helikopters, een belachelijk groot buitenverblijf in Palm Beach, Florida, een miljoenenjacht: het kan niet groot en chique genoeg zijn. En dan gaat het opeens mis. Heel erg mis zelfs. Trump overtilt zich eind jaren 80 aan een casinoproject. Hij koopt het Taj Mahal-casino in Atlantic City, maar dat project flopt. In geen tijd stapelen de schulden zich op, net in een periode dat de vastgoedprijzen door een dal gaan. Tegen 1991 is de put zo diep en staan er zoveel schuldeisers voor de deur dat Trump zakelijk failliet gaat. En ook persoonlijk blijft er niet veel meer van zijn fortuin over. The Donald wil het niet horen. Wie durft te berichten over zijn wegterende vermogen, zoals het magazine Forbes doet, krijgt een leger advocaten over zich heen.

Dankzij een hoop financiële tovertrucs - het is maar zeer de vraag hoe Trumps carrière er zou uitgezien hebben als de betrokken banken niet zo inschikkelijk waren geweest - en een serieuze snoeibeurt in de eigen uitgaven, kruipt Trump uit de put. Tegen het einde van de jaren 90 kan hij weer de zorgeloze brulboei zijn van weleer. De Trump-gebouwen - van de Trump World Tower over Trump Place tot verschillende Trump International Hotel and Towers - schieten weer als paddenstoelen uit de grond. Inmiddels wordt zijn waarde weer in de miljarden gesitueerd.

Nog altijd is niet heel duidelijk hoeveel geld Trump nu eigenlijk echt heeft. Hijzelf spreekt midden 2015 van 9 miljard dollar. De overheidsinstanties en journalisten die de som hebben proberen te maken, komen in elk geval steevast op véél minder uit, ergens rond de 1 à 1,5 miljard dollar. Die "goeie oude Trump-bullshit", weet u wel. Toch wordt bij dat bedrag de enorme waarde van het merk Trump niet meegerekend. Want buiten vastgoed is zijn naam ook verbonden aan golfterreinen over de hele wereld, tot vorig jaar was hij mede-eigenaar van een rist Amerikaanse missverkiezingen en hij wordt al decennia lang te pas en te onpas opgevoerd in films, tv-reeksen en praatprogramma's. Van 2003 tot 2015 is hij het gezicht van de realityreeks 'The Apprentice'. Het is hier misschien maar pas echt beginnen opvallen door zijn presidentiële kandidatuur, maar de waarde van Donald Trump als Amerikaans entertainmentfiguur is gewoon niet te overschatten. Hij heeft twee Emmy-nominaties op zijn naam staan en heeft zelfs een ster op de Hollywood Walk of Fame.

Politieke probeersels

Dat het al bij al nog lang geduurd heeft voor hij zich in de politiek heeft gestort? Klopt, al gaan aan de kandidatuur van 2015 een hele reeks onvoltooide plannen en probeersels vooraf. Al in 1988, 2004 en 2011 denkt hij eraan om op te komen. Voor de presidentsverkiezingen van het jaar 2000 test hij eens als kandidaat voor de Reformed Party en hij wint ineens ook de voorverkiezing in Californië. En wanneer hij in 2011 nog maar eens hint naar een mogelijke kandidatuur springt de pers op het idee. Uit verschillende peilingen blijkt dan dat hij een grotere aanhang heeft dan de Republikeinse kandidaat Mitt Romney. Toch haakt Trump weer af, wat de media doen besluiten dat hij gewoon reclame wilde maken voor 'The Apprentice'. Ook voor de gouverneursverkiezingen van de staat New York in 2014 wordt Trump naar voren geschoven, maar die geruchten drukt hij zelf snel de kop in.

De Republikeinen claimen Trump, hoewel uit onderzoek blijkt dat hij in het verleden donaties heeft gedaan aan beide partijen. Hij lijkt voortdurend van partij te wisselen als het hem uitkomt. Bekijk je alleen al de voorbije 15 jaar dan is hij 8 jaar Democraat, 6 jaar Republikein en 1 jaar onafhankelijke geweest.

De verkiezingskoorts rond de New Yorkse miljardair steekt pas echt de kop op in februari 2015, wanneer blijkt dat hij zijn contract voor 'The Apprentice' niet meer verlengt. Hij zal zijn kandidatuur uiteindelijk formeel bevestigen in juni, uiteraard in zijn hoofdkwartier, de Trump Tower. Zijn slogan - 'We are going to make our country great again' - raakt een gevoelige snaar bij de Amerikanen, zeker als hij zichzelf positioneert als "de meest fantastische banenpresident die God ooit gecreëerd heeft".

Vanaf dan horen we de ene platte sneer na de andere in de pers. The Huffington Post beslist om Trumps campagne niet onder 'politiek' maar wel onder 'entertainment' te gaan classificeren, al is de nieuwssite daar intussen wel op teruggekomen. De lijst van door Trump geschoffeerde mensen en groeperingen is enorm, maar Trumps populariteit stijgt alleen maar.

Trumps standpunten

Waarom? Trump staat niet voor politiek gekonkelfoes, maar wel voor duidelijkheid en 'straight talk', zelf al voelen sommige mensen zich daardoor gekrenkt. Ironisch is wel dat hij de man is van 'de waarheid', maar dat hij er niet voor terugdeinst om populistische leugens te poneren én die meermaals te herhalen. Alsof het hem niet deert: zo is het en niet anders. Tv-komiek Stephen Colbert heeft daar een tiental jaar geleden, ten tijde van George W. Bush, een mooi neologisme voor bedacht: 'truthiness' (het onbestaande woord 'waarheidachtigheid' komt in de buurt als vertaling). Wat er ook van zij, in Trumps peilingen is na zo'n 'truthiness'-stoot zelden of nooit een deukje te ontdekken. "Ik zou in het midden van 5th Avenue kunnen gaan staan en iemand neerknallen en ik zou nog geen kiezers verliezen", pochte hij onlangs nog op een verkiezingsrally.

Trumps politieke standpunten zijn dan ook bijzonder goed uitgekiend. Zo is hij zonder meer extreemrechts en zelfs uitgesproken racistisch als het gaat over immigratie. Hij speelt zo perfect in op de heersende Amerikaanse (en eigenlijk zelfs wereldwijde) vrees over de botsing van culturen, terrorisme, criminaliteit en jobzekerheid. Anderzijds ziet hij heel goed in dat hij niks te winnen heeft bij te veel Republikeinse scherpslijperij over sociale steun aan arme, zieke en oudere mensen. Obamacare, ja, dat noemt hij "een vuile leugen" die vervangen moet worden door iets "veel minder duur", maar anderzijds vindt hij dat de Republikeinen veel te weinig inzetten op het sociaal verzekeringsprogramma Medicare en het vergelijkbare Social Security. Het verzekert Trump ineens van een hoop seniorenstemmen.

Voor het overige plukt hij zijn visies uit de traditionele Republikeinse schuif. Geen abortus (tenzij bij verkrachting of uit gezondheidsoverwegingen), geen homohuwelijken, de klimaatverandering is onzin en investeringen in groene energie zijn zinloos en is een enorme voorstander van vrij wapenbezit. Hij staat voor een forsere militaire aanpak in het Midden-Oosten en bestempelt het buitenlandse beleid van Obama doorgaans als halfzacht.

Wat nu?

De hamvraag, na een dermate succesvolle campagne, was uiteraard: kan Trump het halen? Het toch vrij verrassende antwoord hebben we vannacht klaar en duidelijk gekregen: yes, he can.

Mogen we ons nu opmaken voor een portie Amerikaans en wereldwijd drama? Afwachten. Mogelijk wordt hij gewoon een luidruchtige, weinig effectieve president, zo analyseerde Vox.com enkele maanden geleden. Iemand die veel onrealistische dingen wil, maar weinig gedaan krijgt van het Congres en die zich zal moeten schikken naar de grondwet. Nee, niet iedereen zal 'de goeie oude Trump-bullshit' blijven slikken. Zoals president Truman ooit zei over Dwight Eisenhower bij de verkiezingen van 1952: "Hij zal daar de hele dag zitten zeggen 'doe dit, doe dat' en er zal niks gebeuren. Arme Ike, het zal niet in het minste op het leger lijken. Hij zal het heel frustrerend vinden."