‘Waar gaat dit eindigen?’: ook tweeverdieners schuiven nu aan bij de voedselbank

Onlangs belde een vriendin me in tranen op. “Ik werk, maar hou niets over. Ik kan toch moeilijk naar de voedselbank gaan.” Ik voelde haar pijn, want ik weet hoe het is om honger te lijden. Toen ik 21 jaar was, en als alleenstaande student moest overleven van enkele honderden euro’s leefloon per maand, werd die optie me ook geboden. “De voedselbank is geen schande”, hoor ik mezelf antwoorden. De waarheid is dat een gevoel van schaamte nooit ver weg is, als je in die rij voor wat gratis eten gaat staan.

Dat ook mensen die werken de voedselbank moeten overwegen, zoals mijn vriendin, baart me zorgen. Als ik zelf een kijkje ga nemen aan een voedselbank in het Brusselse, zie ik mensen ineengedoken in hun jassen, schoorvoetend naar binnen gaan. Een enkeling kijkt over zijn schouder. “Ik moet mijn kinderen eten geven”, zegt een jonge vrouw, als ik vraag waarom ze hier staat. “Schaamte? Neen, het is wel schandalig dat mensen hun rekeningen niet meer kunnen betalen”, mijmert ze. “Ik kom al twee jaar. Ik ben poetsvrouw, maar ik kom niet meer rond.” Even later komt ze met een doos vol bloem, melk, cornflakes, wat groenten en rijst naar buiten.

Achter de schermen werkt een heel leger om de voedingsboxen klaar te maken. In het logistieke centrum van de Brusselse en Brabantse voedselbanken in Neder-over-Heembeek zie ik veel vrijwilligers die dozen met eten inladen. Vrijwilliger Luc Rogge vertelt dat aangesloten leden en verenigingen hier wekelijks voedsel komen ophalen. De man werkte vroeger als hoge pief bij Colruyt, maar is nu met pensioen. “Er zijn er wel meer zoals ik”, zegt Rogge, verwijzend naar andere vrijwilligers die werken of werkten in de bankensector of de voedingsindustrie en nu “iets willen terugdoen voor de samenleving”.

Nieuw profiel

De voedselbanken ontstonden in 1967 in de Verenigde Staten, waarna Canada volgde. In 1984 waaiden ze over naar Parijs en een jaar later naar ons land. “Mensen begonnen voedsel in te zamelen dat anders werd weggegooid. Zo werkt het nu nog steeds”, zegt Rogge, die me met enige trots door de gigantische voorraadplaats van het centrum loodst. We passeren hoge rekken die tot aan de nok gevuld zijn met dozen voeding, zoals cornflakes. “Ziet u, hier staan alle middelen die we vanuit het Europees voedselprogramma krijgen. Dat zijn basisproducten zoals rijst, pasta, koffie en suiker. En we hebben ook nog een hoop voedsel dat we krijgen van winkels zoals Carrefour, Colruyt en van private giften.”

“Er zijn altijd armen geweest, en zeker in de grote steden”, zegt Rogge, terwijl hij naar een pallet blikken wijst. “We verzamelen hier al het voedsel en verdelen het over 138 verenigingen. In Brussel-Brabant gaat het om zo’n 33.000 minderbedeelden, waarvan het grootste deel in Brussel woont.” Er gaat zo’n vijf miljoen kilo voedsel per jaar door dit centrum, zo’n 150 kilo voedsel per begunstigde per jaar. Exacte cijfers vinden voor België is lastig, maar er wordt geschat dat er maandelijks momenteel tot 195.000 personen worden geholpen. Dat is 15,2 procent meer dan een jaar eerder.

Volgens Jef Mottar van de Federatie van Voedselbanken is de situatie nog nooit zo erg geweest. Mottar: “We zien nu een duidelijk profiel: alleenstaande moeders en tweeverdieners. Deze laatste groep is een nieuw fenomeen. Het gaat om mensen die niet meer rondkomen, ook al werken ze. Ook mensen uit de middenklasse hebben het moeilijk. Denk maar aan mensen die een huur van 800 euro per maand hebben en nu honderden euro’s moeten betalen voor energie, en dus niets meer over houden.” Als Mottar dat vertelt, denk ik aan mijn vriendin en aan de poetsvrouw. Ze zijn niet alleen.

“Dit gaat enkel maar toenemen, want in december komen er energie-afrekeningen aan”, vervolgt Mottar. “Veel mensen zullen het moeilijk krijgen. In de ruim dertig jaar dat wij bestaan, heb ik nog nooit zoveel mensen bij de voedselbanken gezien. De vraag is: waar gaat dit eindigen?”