Vulkaanuitbarsting op La Palma: intussen al 5.000 mensen geëvacueerd

Het was de eerste uitbarsting sinds 1971 op La Palma. De vulkaan spuwde lava tot 400 meter hoog, de stroom gaat bergafwaarts richting de Atlantische Oceaan. Daar arriveerde de lavastroom maandagavond rond 20 uur, wat voor toxische gasvorming zorgt en de zichtbaarheid op zee beperkt. Daarom werd de scheepvaart ten westen van het eiland maandag stilgelegd. Volgens regionaal leider Angel Victor Torres zal de vulkaan nog enkele dagen actief blijven. De uitbarsting zorgde voor een lavastroom van 17 tot 20 miljoen kubieke meter.

Geen grote uitbarsting

Volgens vulkanoloog Karen Fontijn (ULB) gaat het echter niet om een grote uitbarsting, worden er geen grote explosies verwacht en hebben de waarschuwingssystemen op La Palma goed gewerkt.

“Daar hebben de autoriteiten in geïnvesteerd sinds er tien jaar geleden vlak bij het naburige eiland El Hierro een uitbarsting onder water was. De hele structuur met slapende vulkanen ligt in deze eilandengroep grotendeels onder water. Dat de monitoring toen is uitgebreid, werpt nu zijn vruchten af. Tien dagen lang waren er al duizenden bevingen geweest, vanop 10 km diepte in het centrale deel van het eiland, die langzaam verschoven naar het noorden tot op het punt waar de uitbarsting gebeurde. Dat konden de seismologen allemaal traceren. Het gaat niet om een grote uitbarsting. De lavastroom komt vrij langzaam naar beneden, aan de krater is die wat intenser.”

Hoelang de vulkaan actief zal blijven, is volgens Fontijn moeilijk te voorspellen. “Dit soort uitbarstingen kan na enkele uren ophouden en kan tot enkele weken duren. Als ik kijk naar de kaarten van de vorige uitbarstingen in dat gebied, schat ik dat het niet lang zal duren. De hoeveelheden magma zijn niet overdreven groot, waardoor we ook geen verstoringen in andere vulkanen in het gebied verwachten. We weten dat er in het gebied kans is op grotere, explosievere uitbarstingen. Zo is de vulkaan Teide op Tenerife er een om in de gaten te houden. Je kan niet zeggen dat die hele Canarische archipel een tikkende tijdbom is. De uitbarsting die we nu zien, is er typisch een die we verwachtten, gelijkaardig aan die uit het verleden. ”

Elders in Europa, ook dichter bij huis, zijn er wel meer hotspots voor vulkanische activiteit. Fontijn denkt dan in de eerste plaats aan het vulkaaneiland Stromboli in de Tyrreense Zee, de Etna op Sicilië en de Vesuvius aan de Italiaanse westkust.

“In Griekenland wordt het eiland Santorini (waar in 1550 voor Christus een van de grootste Europese uitbarstingen ooit plaatsvond, LB) goed gemonitord. Maar in principe kunnen ook in de Vulkaaneifel (onderdeel van het Eifelgebergte dat aan onze Ardennen grenst, LB) uitbarstingen voorkomen. De laatste daar is 12.000 jaar geleden en de aanvoer van magma is daar heel laag, lager dan in Italië of op La Palma. Het is een kleinere site, maar strikt genomen is het een actief gebied. Dat geldt ook voor de Auvergne in Frankrijk, en natuurlijk IJsland, waar de Fagradalsfjall al sinds maart actief is.”

Fontijn wijst er tot slot op dat ook de klimaatverandering invloed kan hebben op de vulkanische activiteit. “Mocht je in de nabije toekomst een grote uitbarsting krijgen, kan de verspreiding van aspartikels anders verlopen dan vroeger door de veranderde patronen van atmosferische circulatie. Actieve vulkanen waar een ijskap op ligt, zoals je er in de Andes en op IJsland hebt, zouden meer modderstromen kunnen veroorzaken wanneer een groot deel van die ijskap is gesmolten.”