Seksisme
Vrouwelijke ondernemers zijn seksisme beu: ‘Werk jij echt fulltime, nu je een kindje hebt?’
‘Oh, jij hebt gestudeerd? Dan schat ik je écht verkeerd in.’ Het is slechts een van de botte opmerkingen die vrouwelijke ondernemers van investeerders te horen krijgen. Een Nederlandse zakenvrouw houdt in een Google-document alle denigrerende ervaringen bij.
“Je moet sterke mannen aannemen, want jij moet lekker kinderen gaan krijgen.”
“Werk jij echt fulltime, nu je een kindje hebt?”
“En wat doet je man? Heeft die wel een normale baan?”
De Nederlandse ondernemer Eline Leijten is de vrouwonvriendelijke behandeling door investeerders beu. Bij het zoeken naar financiering voor haar start-up Plugify, een digitaal platform om livemuziek voor evenementen te boeken, krijgt ze regelmatig seksistische opmerkingen.
Ze deed een oproep naar vrouwelijke ondernemers om hun geanonimiseerde ervaringen te delen in een openbaar Google-document. Dat telt ondertussen al tientallen verhalen, die gaan van ‘Ik zal je even uitleggen wat durfkapitaal is’ tot ‘We moeten natuurlijk wel gebruik maken van jouw mooie gezichtje’. Een investeerder aaide tijdens een gesprek over iemands benen. Iemand anders kreeg een arm over haar heen of werd ‘schat’ genoemd. “The things we say to her in Dutch, you don’t wanna hear”, hoorde iemand een investeerder tegen buitenlandse collega’s zeggen. De Nederlandse krant Financieel Dagblad verifieerde de uitspraken en ze bleken allemaal waargebeurd.
Wereldwijd stroomt slechts 2 procent van alle groeikapitaal naar vrouwelijke ondernemers. Dat kan niet, vindt Leijten: “Investeerders wuiven die cijfers weg door te zeggen dat vrouwen niet thuis zijn in de financiële wereld en daardoor minder kapitaal gaan zoeken. Neen, volgens internationaal onderzoek krijgen vrouwen minder fondsen omdat investeerders met een gekleurde blik naar ons kijken.”
Bende cowboys
Volgens Start it @KBC, dat jonge ondernemers begeleidt, is het probleem hier even groot. Zes op de tien vrouwelijke ondernemers die Start it @KBC ondersteunt, voelde zich al gediscrimineerd door investeerders. Ze werden genegeerd tijdens vergaderingen of kregen minder voordelen omdat ze een date hadden afgewezen. Lode Uytterschaut van het startersplatform: “Het blijft een old boys network. Die mannelijke investeerders zijn vroeger zelf gevormd in de start-upcultuur. Zij herkennen zich eerder in hoe ze zelf waren. Die heroïek van dag-en-nacht coderen, durven springen, jongens onder elkaar, dat herkennen ze minder in jonge vrouwen.”
Vorige zomer bracht Start it @KBC nog een aantal investeerders en starters rond de tafel om meer vrouwen aan het ondernemen te krijgen. “Eén van de venture capitalists (investeerders in jonge ondernemingen met veel groeipotentieel, ECH/FVD) zei toen dat er - naast de serieuze investeerders - ook wel cowboys in het wereldje zaten”, zegt Uytterschaut.
Die attitudes sluipen ook in het taalgebruik van de investeerders. In een studie van vorig jaar in Harvard Business Review bleken de ‘cowboys’ ook andere vragen te stellen aan vrouwen dan aan mannen. Vrouwen krijgen eerder vragen voorgeschoteld over risico’s en mogelijke verliezen, mannen eerder over de verwachte groei en winst. Als mannen hun idee pitchen aan investeerders, gaat het vaker over hoop, idealen en persoonlijkheid. Bij vrouwen eerder over verantwoordelijkheid, stabiliteit en teamgeest.
“Er is vaak een mismatch in communicatie”, weet ook de Vlaamse investeerder Conny Vandendriessche. Zij heeft met We Are Jane het eerste vrouwelijke investeringsfonds in ons land opgericht. Ze richt zich op jonge groeibedrijfjes die al een omzet halen van 2 miljoen euro en een vrouwelijke CEO of eigenares hebben. “Om te ondernemen is toegang tot geld essentieel. Vrouwen gebruiken zachtere taal dan mannen. ‘Ik ga dat misschien bereiken’ of ‘ik ga er alles aan doen’. Mannen zeggen ‘we gaan zoveel halen, we gaan zoveel groeien en daarna gaan we zoveel omzet genereren’.”
Donkere gat
Die voorzichtigheid schrikt investeerders af. “Daarom geraken veel van die dossiers niet tot in de investeringscomités”, zegt Vandendriessche, die vrouwelijke ondernemers wil coachen om meer zelfvertrouwen aan de dag te leggen. “Van onze kant gaan we natuurlijk ook geen vragen stellen die we al sinds de jaren 70 niet meer willen horen. Zoals: ‘Hoe ga je dat combineren met je gezin?’”
Die vraag valt ook te lezen in het Google-document van Leijten. “Mijn man wordt nooit gevraagd hoe hij zijn baan combineert met zijn gezin. Hij is dokter en werkt ook hard.”
Triest, vindt Uytterschaut, want vrouwen zijn volgens hem doorgaans wel succesvoller in het managen van hun onderneming. “Er is evenveel ambitie en ondernemerschap bij vrouwen als mannen. Misschien springen vrouwen minder vaak in het donkere gat, maar dat zou je ook een verstandige keuze kunnen noemen.”
In Nederland leidde het document van Leijten alvast tot een vereffening in de raden van bestuur. Staatssecretaris van Economische Zaken Mona Keijzer besliste om alle nieuwe aanstellingen in de bestuursraad voor innovatiesubsidies aan vrouwen te gunnen. Ook Start it @KBC wil bij ons voor een fiftyfiftyverdeling gaan en evenveel vrouwen als mannen in het beslissingsproces betrekken. Maar Uytterschaut wijst ook naar het onderwijs. “Er studeren elk jaar minder vrouwelijke ingenieurs en informatici af dan mannen. Daar moeten we ook aan werken.”
Sihame El Kaouakibi, oprichtster van jobplatform WannaWork
“In de zoektocht naar investeerders kwam ik als jonge vrouw in een wereld terecht die niet verder af kon staan dan die van mij. De meeste geldschieters waren alles wat ik niet was: man, wit, Vlerick-diploma, lid van een of andere zakenclub. Het was moeilijk om een connectie met hen op te bouwen. Hun toon was vaak ook paternalistisch: ‘Ik zal het u eens zeggen, meisje. Of luister maar naar mij, meisje, dan komt alles goed.’ Altijd weer dat ‘meisje’, ik werd er gek van. Het hypothekeerde mijn kansen op succes: hoe wil je iets uit de brand slepen als je permanent het gevoel hebt onderschat te worden? Als ik iets wilde bekomen, moest ik mijn eigenheid volledig opzijschuiven. Het ‘meisje’ moest braafjes knikken.
“Sommigen hielden me ook aan het lijntje. Dan zeiden ze: ‘Laten we eens een koffietje drinken.’ En daarna werd het een lunch, en een operavoorstelling. Ik werd zelfs eens uitgenodigd in iemands penthouse. ‘Als ik in jou wil investeren, moet ik je toch eerst beter leren kennen.’ Toen ik liet blijken dat ik daar niet mee gediend was, werd alle contact verbroken.
“We zijn nu vijf jaar verder en gelukkig ben ik ondertussen wel de juiste mensen tegengekomen: zowel mannelijke als vrouwelijke investeerders die WannaWork en mijn andere projecten mee ondersteunen. Het verhaal is dus genuanceerd, zeker niet alle mannelijke investeerders zijn zo, maar ik heb het toch maar meegemaakt en andere vrouwen met mij.”
Leslie Cottenjé, CEO van feedbackplatform Hello Customer
“Ik heb nog nooit oneerbare voorstellen gekregen, ik prijs me gelukkig. Sommige venture capitalists zijn heel arrogant, testosteronbommen ook, maar volgens mij zijn ze dat evenzeer bij mannen. Ik heb hun houding nooit gelinkt aan het feit dat ik een vrouw ben.
“Al mijn investeerders zijn mannen en ik heb altijd een goede relatie met hen gehad. Anders had ik hen ook niet betrokken in mijn bedrijf. Je leest soms artikels als: ‘Slechts zoveel procent vrouwen haalt een investering op’, maar ik heb die stukken altijd bewust naast mij neergelegd. Ik wilde niet in een selffulfilling prophecy belanden dat het mij als vrouw niet zou lukken.
“Vrouwen zijn soms iets voorzichtiger in hun gesprekken met investeerders: ‘Het is de bedoeling om…, misschien zal ik dat bereiken…’ Ik heb geleerd om dat niet te doen en vol zelfvertrouwen te spreken. In mijn pitches ben ik ook veel meer op de harde cijfers gaan focussen, investeerders kunnen dat appreciëren. Vrouwen wil ik dus het advies geven om heel veel van die gesprekken te doen en in zichzelf te geloven.”
