Vooruit voert omstreden cumulverbod geruisloos af: ‘Een lucide beslissing van Conner Rousseau’

Socialisten zullen na dit weekend weer vlotter politieke mandaten kunnen combineren. Zaterdag draagt voorzitter Conner Rousseau op het congres van zijn partij het veelbesproken cumulverbod van zijn voorganger John Crombez nagenoeg ten grave.

De socialisten blazen zaterdag verzamelen in Gent voor een groot partijcongres. Op de agenda staat onder meer een vernieuwing in het partijbureau: de vakbonden en mutualiteiten zullen voortaan niet meer gegarandeerd een stoel aan tafel hebben. Ook de afschaffing van de provinciale besturen wordt finaal beslecht. Al is dat niet meer dan een formaliteit, want sinds het aantreden van voorzitter Conner Rousseau was de macht binnen de partij al helemaal gecentraliseerd.

Tussen de bedrijven door wordt ook het cumulverbod flink versoepeld. Op dit moment mogen parlementsleden hun functie niet combineren met een mandaat als burgemeester of schepen. Er zijn wel uitzonderingen mogelijk voor burgemeesters van kleine gemeenten of voor schepenen en OCMW-voorzitters van gemeenten tot 30.000 inwoners.

Die regels verdwijnen grotendeels. De decumul blijft het uitgangspunt, maar iedereen zal een uitzondering kunnen aanvragen. In de praktijk komt het neer op een versoepeling, want de kans is groot dat de meeste uitzonderingen gewoon goedgekeurd worden. Van een hard verbod is dus geen sprake meer. Binnen de partij is wel te horen dat er ook verstrengd wordt. In het verleden moest de helft van het partijbureau toestemming geven voor een uitzondering, nu zal twee derde akkoord moeten gaan.

Stokpaardje van Crombez

De decumul bij de socialisten heeft een lange, hectische voorgeschiedenis. “Eén man, één mandaat” was een stokpaardje van de vorige partijvoorzitter John Crombez. Het maakte deel uit van een grote vernieuwingsoperatie: Crombez wilde vers bloed door de zieltogende partij laten stromen. Door de decumul zouden vanzelf zitjes vrijkomen voor nieuwe mensen.

In 2016 werd de maatregel goedgekeurd, zij het met veel intern verzet. Hans Bonte, de burgemeester van Vilvoorde, was destijds een van de grote tegenstanders. “De kiezer kickt niet op cumulmaagden”, vertelde hij in 2018 aan deze krant. “Mochten alle partijen een decumul invoeren, dan zou dat een zeer goede zaak zijn. Nu zijn wij de naïevelingen die in ons eigen vlees snijden. Cumulards en anciens zoals Peter Vanvelthoven, Renaat Landuyt en ik staan politiek sterker dan de jongeren. Het zijn precies deze sterkhouders die nieuwelingen kunnen lanceren en opleiden.”

En nog: “Waar zijn de parlementsleden die vertolken wat leeft in de samenleving? Door die decumul verlies je belangrijke voelsprieten. Een socialistische partij moet daar net van leren en leven.”

De socialisten zouden bij de daaropvolgende verkiezingen uiteindelijk een zware nederlaag leiden. Al op verkiezingsdag werd de analyse gemaakt dat de partij te veel aan navelstaarderij had gedaan. De kiezer bleek inderdaad niet wakker te liggen van regels over het combineren van mandaten. Dat is een van de redenen waarom Vooruit ook nu niet al te veel ruchtbaarheid wil geven aan de versoepeling.

Electoraal belang

Het stond in de sterren geschreven dat de cumulregels herzien zouden worden. Crombez zelf moest destijds een uitzondering vragen, net als Rousseau. Het is ironisch dat uitgerekend hij de regels vernieuwt, want Rousseau was hét product van de verjongingsoperatie van Crombez.

In de partij wordt de impact van de aanpassing geminimaliseerd: de huidige grenzen voor de uitzonderingen waren gewoon te arbitrair, klinkt het. Toch is de wijziging electoraal van belang. Het laat Vooruit toe om met de sterkst mogelijke opstelling naar de verkiezingen te trekken. De peilingen geven al geruime tijd flinke winst aan tegenover de verkiezingen van 2019. In september peilde de partij nog op bijna 17 procent, weliswaar met een foutenmarge van 3 procent. Vooruit wil dat momentum logischerwijs grijpen.

Rousseau wil daarom alle aandacht vestigen op de verkiezingen zelf en vermijden dat stemmentrekkers als Jinnih Beels of Mohamed Ridouani in de aanloop naar de stembusgang voortdurend de vraag krijgen of ze, als ze verkozen raken, zouden kiezen voor het parlement of voor hun lokaal mandaat.

Bovendien moet de versoepeling ervoor zorgen dat de partij geen sterkhouders kwijtraakt. In mei 2024 zijn er verkiezingen voor het parlement, in oktober volgen de lokale verkiezingen. Bij de huidige decumulregels bestaat de kans dat een verkozene in mei een parlementair mandaat laat schieten en vervolgens in oktober niet herverkozen raakt op lokaal niveau.

Om dat te vermijden zullen lokale mandatarissen van Vooruit na de parlementsverkiezingen een uitzondering kunnen vragen op het cumulverbod. Die uitzondering zal pas behandeld worden in oktober, wanneer duidelijk is wie schepen of burgemeester wordt.

Hans Bonte juicht het nieuws alvast toe. “Ik vind het een lucide beslissing van Conner. De huidige cumulregels zijn in mijn ogen politiek masochisme. We gaven onszelf een concurrentieel nadeel in de overlevingsstrijd die verkiezingen toch zijn.” Of hij zelf een terugkeer naar de nationale politiek overweegt in 2024? “Oei, dat zullen we nog zien. Sowieso erger ik me er dood aan dat iedereens hoofd al naar 2024 staat. We zijn nog maar in 2022, hé.”