Voormalige coronahotspot Limburg ontsnapt aan nieuwe golf. Hoe kan dat?

Terwijl andere provincies in België donkerrood kleuren qua besmettingsaantallen, blijkt Limburg plots de beste leerling van de klas te zijn. Het verschil met een halfjaar geleden kan nauwelijks groter zijn. Hoe komt dat?

“Toch weer vijf besmettingen.” Het eerste dat de Truiense burgemeester Veerle Heeren (CD&V) doet als ze ‘s ochtends het licht aanknipt en haar bril opzet, is het whatsappgroepje bekijken dat ze samen met haar veiligheidscel heeft. “Net zoals alle burgemeesters krijgen wij om 6.30 uur de besmettingscijfers van de gemeente binnen.”

Het is voor Heeren al meer dan een halfjaar vaste routine. “En toch mogen we de aandacht niet laten verslappen. Zo kregen we gisteren te horen dat er opnieuw twee patiënten opgenomen zijn op intensieve zorg in het Sint-Trudo Ziekenhuis. Hoewel dat geen getal is om van in paniek te slaan, denken wij wel snel: oei, het zijn er toch weer twee.”

Ze houden de besmettingscijfers natuurlijk niet voor niks zo nauwlettend in de gaten in Sint-Truiden. Nog geen halfjaar geleden was de gemeente dé hotspot voor corona in ons land. Dat gold bij uitbreiding voor de hele provincie. De coronapatiënten overspoelden de ziekenhuizen in april, met schrijnende taferelen als gevolg.

Weer ademhalen

Vandaag kan Limburg weer een beetje ademhalen. “Als we kijken naar de 14-daagse incidentie per 100.000 inwoners, is Limburg met 98 gevallen de beste provincie”, zegt viroloog Marc Van Ranst (KU Leuven). “Het dichtstbij komen West-Vlaanderen (115) en Oost-Vlaanderen (133). Al de rest zit boven de 200.” Brussel zit aan een incidentie van 502 gevallen.

Zeker op een kaart is dat duidelijk te zien: wie de incidentie bekijkt, kan zo de taalgrens tussen Limburg en Luik trekken. “Dat hoeft niet te verbazen”, zegt biostatisticus Geert Molenberghs (UHasselt/KU Leuven). “De publieke opinie, met name het aantal mensen dat niet overtuigd is om de maatregelen te volgen, is véél groter in Franstalig België dan in Vlaanderen.”

“Mag Limburg fier zijn op zijn titel van beste leerling van de klas? Dat hangt ervan af hoe je het bekijkt”, zegt Van Ranst. “Als je dat vergelijkt op Europees niveau blijft dat niet goed. Eigenlijk zouden we ons moeten vergelijken met de beste landen, zoals Duitsland (38 gevallen) of Finland (31 gevallen). Dan ligt de incidentie in Limburg nog steeds drie keer zo hoog. Dus ik spreek liever over de minst slechte leerling.”

Want laat er geen twijfel over bestaan: alle indicatoren in ons land staan nog steeds op dieprood. Het gemiddeld aantal nieuwe besmettingen lag de laatste zeven dagen op 2.595,4. Ten opzichte van een week eerder is dat cijfer een stijging van 64 procent. Woensdag was dat 57 procent, dinsdag 48 procent en zaterdag 32 procent, een duidelijk opwaartse trend dus.

Hetzelfde geldt voor het aantal ziekenhuisopnames. De voorbije week werden gemiddeld 90,7 patiënten per dag opgenomen, woensdag waren dat 132 patiënten. Het is van begin mei geleden dat het er nog zo veel waren.

Volgens Van Ranst zullen de cijfers zeker nog enkele dagen blijven stijgen. “Daarna moeten ze naar beneden”, zegt hij. “Als we daar met de huidige maatregelen niet in slagen, dan evolueren we onvermijdelijk richting lockdownachtige maatregelen.”

Stom toeval of bad luck

Dat iedereen de veiligheidsvoorschriften dus maar beter opvolgt, is een boodschap die ze in Limburg in de oren geknoopt hebben volgens gouverneur Jos Lantmeeters (N-VA). “Als ik in Brussel ben, verbaas ik mij over hoe weinig mensen een mondmasker dragen. Hier doet iedereen dat.” Lantmeeters predikt gezond verstand. “De cijfers gaan hier iets meer de goede kant op terwijl de maatregelen net strenger worden. Dat is gevaarlijk: mensen denken dan snel dat de regels niet op hen van toepassing zijn, terwijl het virus wel nog steeds in elke gemeente zit en dus elk moment kan opflakkeren.”

Volgens verschillende mensen in de provincie is het net die houding van de Limburgers, ingegeven door wat ze meegemaakt hebben, die ervoor zorgt dat het er nu beter gaat. “Ik denk wel dat dat meespeelt”, zegt Heeren. “Weet dat er tussen 1 maart en 31 augustus vorig jaar 190 overlijdens waren in Sint-Truiden en dat het er dit jaar 335 waren. We kennen met andere woorden allemaal wel iemand die ons ontvallen is en zijn ons dus goed bewust wat corona met zich mee kan brengen.”

Ook Molenberghs en zijn collega Niel Hens (UHasselt) denken dat dat ‘Limburggevoel’ mee kan spelen. Zijn er ook andere redenen? Mogelijk hebben meer mensen al wat immuniteit opgebouwd tegen het virus, al betwijfelen Molenberghs en Hens of dat van doorslaggevend belang zal zijn. Dat de bevolkingsdichtheid er een pak lager ligt dan in de rest van het land, helpt dan weer wel. “Het is zelfs in een stad als Genk gemakkelijker om afstand te houden van elkaar dan in de woontorens in Brussel”, zegt Molenberghs.

Al blijft de pijnlijke waarheid dat het allemaal wellicht stom toeval is. “Net zoals het bad luck was dat Limburg in maart direct zo hard getroffen werd door het coronavirus”, zegt Molenberghs. “Wellicht zullen een paar zaken daarbij hebben meegespeeld, zoals terugkeerders uit de Italiaanse skigebieden en het carnaval in de krokusvakantie. Maar eigenlijk moeten we concluderen dat het virus hier als een dief in de nacht langs verschillende wegen is binnengeslopen zonder dat we het doorhadden.”