Vóór de Zonnekoning

cd klassiek

door stephan moens

L'Orchestre de Louis XIIIHHHII

Le Concert des Nations, Jordi SavallAlia Vox AV 9824

Ja, Lodewijk XIV, de Zonnekoning, die kennen we allemaal, en misschien ook wel de muziek die voor hem werd geschreven: Lully, weet u wel, en die andere componisten (Cambert, Cordier, Lambert) uit Le Roi danse van Gérard Corbiau. In geschiedenisboekjes lijkt het altijd alsof Lully de Franse muziek heeft uitgevonden. Was er dan niets tevoren, onder de vorige Lodewijk, de dertiende dus? Toch wel, en, zoals uit deze cd van Jordi Savall blijkt, lijkt het naarmate de dertiende Lodewijk ouder werd, steeds meer op wat Lully zou uitvinden. Lully was dan ook niet de eerste Italiaan aan het hof: in 1648 componeerde Luigi Rossi al muziek (en een opera) voor Parijs; zijn chromatische fantasie Les Pleurs d'Orphée is op de cd een echt buitenbeentje en veruit de beste muziek. Wereldlijke hofmuziek was in Parijs ook toen al voornamelijk dansmuziek, geschreven voor grote ensembles van violen (de XXIV Violons) of hout- en koperblazers (de Grande Ecurie). De muziek voor grote en kleinere feesten uit die tijd (en uit vroegere tijden, vanaf Frans I) is bewaard in een latere kopie van de bibliothecaris van de Zonnekoning, Philidor L'Aîné. Savall maakt van die enigszins eenvormige muziek (slechts nu en dan is er een exotische noot, zoals in Les Ameriquains uit het ballet van 1627) een kleurrijk geheel. Hij gebruikt daartoe de trucs die hij ook in andere muziek vaak aanwendt: arrangementen, toegevoegde of verdubbelde stemmen en vooral de toevoeging van tokkel- en slaginstrumenten. Die laatste worden op de duur irritant en zelfs lachwekkend: bij violen horen in de regel echt geen tamboerijntjes thuis (de Courante de la Reine d'Angleterre klinkt wel leuk jazzy maar is in deze vorm echt een verbastering) en ook in de Ecurie bleef het slagwerk beperkt tot pauken (te paard) en grote trommen. De muziek van de koning klonk wellicht heel wat koninklijker dan uit deze cd zou kunnen blijken. Zoals ze hier wordt gebracht, is de titel ("het orkest van Lodewijk XIII") een beetje misleidend; dat volle orkest krijgen we maar enkele keren te horen. Toch: een levendige aanvulling van het repertoire.