Voor de vijfde keer in vier jaar naar de stembus: hoe rechts stemt Israël op ‘groundhog day’?

Voor de vijfde keer in vier jaar tijd gaat Israël vandaag naar de stembus. De verkiezingen draaien om de vraag of Benjamin Netanyahu nog een keertje uit de as zal herrijzen, en hoeveel zetels de extreemrechtse partij Joodse Kracht krijgt.

Itamar Ben Gvir, de meest besproken Israëlische politicus van dit moment, weet wel wat zijn land nodig heeft. Burgers die “niet loyaal” zijn, mensen van links bijvoorbeeld, of Palestijnen die zich niet willen aanpassen, moeten maar naar het buitenland vertrekken. En Palestijnen die stenen gooien, kun je beter neerschieten.

Jarenlang werd dat soort taal in Israël niet getolereerd. Zeker, er waren altijd extremisten, maar in de politieke arena werden mensen als Ben Gvir met de nek aangekeken. Zijn partij Otzma Yehudit (Joodse Kracht) geldt als de ideologische opvolger van de extreemrechtse partij Kach, die in de jaren negentig tot terroristische beweging werd bestempeld, nadat een aanhanger 29 Palestijnen in een moskee in Hebron had doodgeschoten. Bij Ben Gvir thuis hing een paar jaar geleden nog een foto van de dader aan de muur.

Zijn partij staat nu op grote winst: volgens de laatste peilingen kan Joodse Kracht, die samen met twee andere extreemrechtse partijen een lijst heeft gevormd, bij de verkiezingen dinsdag op veertien tot vijftien zetels rekenen. Dat zou hen de derde van het land maken, na Likoed van oud-premier Benjamin Netanyahu, en Yesh Atid van de huidige premier Yair Lapid.

Groundhog Day

Die verkiezingen zelf voelen als een soort ‘groundhog day’: het land gaat voor de vijfde keer in vier jaar tijd naar de stembus. En het draait alweer om de vraag of de politieke fenix Netanyahu nog een keertje uit de as zal herrijzen, en weer kan plaatsnemen op het pluche. Ook hetzelfde: volgens de peilingen is het electoraat vrijwel gelijk verdeeld tussen het pro- en anti-Netanyahu-kamp, maar krijgt geen van beide een meerderheid en kan er dus weer geen regering worden gevormd. Sommige analisten voorspellen dat er voor de zesde keer verkiezingen zullen moeten worden uitgeschreven.

Deze situatie was anderhalf jaar geleden de reden dat Ben Gvir uit het verdomhoekje werd getrokken. Netanyahu zocht wanhopig naar een paar extra zetels en sloot Joodse Kracht in zijn armen. Dat stelde niet veel voor, suste Netanyahu het geschokte middenveld, want Ben Gvir zou heus geen grote rol in zijn regering spelen. Maar deze keer is dat anders: Netanyahu gaat de veertien zetels van Joodse Kracht hard nodig hebben en zal hem zeker een ministerschap gunnen. Ben Gvir heeft al duidelijk gemaakt dat hij in dat geval niet aan een marginale post denkt, maar eerder aan iets als Binnenlandse Zaken, Justitie of misschien zelfs Defensie.

Verrechtsing

De verrechtsing in Israël is al langere tijd gaande. De Arbeiderspartij, die het landschap jarenlang heeft gedomineerd, moet vechten om de kiesdrempel zelfs nog maar te halen, terwijl ultraorthodoxen, kolonisten en nationalisten al jaren aan invloed winnen. Dat heeft voor een deel demografische oorzaken (zo vormde de ultraorthodoxe gemeenschap vroeger een kleine minderheid, maar dankzij de grote gezinnen maken zij nu 12 procent van de bevolking uit), maar voor de meeste mensen weegt hun gevoel van onveiligheid het zwaarst in het stemhokje. De oplaaiende confrontaties met Palestijnen zijn koren op de molen van de extreemrechtse partijen, die stellen dat links veel te zwak is.

Ben Gvir zal zeker ijveren voor harder optreden tegen Palestijnen. “Ze gooien stenen naar ons, schiet ze neer!”, zei hij tegen de politie toen hij twee weken geleden in de omstreden wijk Sheikh Jarrah in Jeruzalem op bezoek was. Vervolgens haalde hij zijn eigen geweer tevoorschijn. En dat is precies wat sommige Israëliërs willen horen. “Wij zijn niet radicaal, maar de Arabieren zijn dat wel”, zei een aanhanger tijdens een verkiezingsrally in Tel Aviv tegen The Washington Post. “Zij willen ons vermoorden. We hebben Ben Gvir nodig om de boel in evenwicht te brengen.”