Volgens experts schakelde Rusland meetstations voor radioactiviteit uit na explosie

CTBTO, de in Wenen gevestigde organisatie die toezicht moet houden op het verbod op kernproeven, meldde het uitblijven van de Russische gegevens dinsdag. Volgens Moskou moet de organisatie zich niet met de zaak bemoeien.

Twee van de meetstations kwamen dinsdag weer online op het netwerk van de CTBTO. Rusland weet het uitblijven van de Russische metingen aanvankelijk aan een technische storing, maar experts zien het als een nieuwe aanwijzing dat Rusland geheim probeert te houden wat er precies is gebeurd. Wapenexperts vermoeden dat er iets is misgegaan bij een proef met een nieuwe, nucleair aangedreven kruisraket van Rusland, de Boerevestnik (Stormvogel). Rusland heeft toegegeven dat er straling was vrijgekomen, maar wil verder niets zeggen over de toedracht van het ongeluk waarbij zeker vijf mensen om het leven kwamen.

De inwoners van het dorp Njonoksa bij het proefterrein kregen eerst te horen dat ze zouden worden geëvacueerd, maar later werd de evacuatie weer afgeblazen. Volgens de autoriteiten hoefde ook de bevolking van de nabijgelegen stad Severodvinsk zich geen zorgen te maken, al was het stralingsniveau korte tijd opgelopen. Kennelijk om de zaak stil te houden verzuimden de autoriteiten ook artsen die de slachtoffers behandelden te vertellen dat die radioactief besmet waren. President Vladimir Poetin verzekerde maandag nog bij een ontmoeting met zijn Franse collega Emmanuel Macron dat er geen gevaar was en dat er geen verhoogde stralingsniveaus werden gemeten.

Nijdig

De Russische regering was nijdig over de mededelingen van de CTBTO dat de meetstations tijdelijk waren opgehouden gegevens door te sturen naar Wenen. Daarbij ging het om een meetstation in Doebna, niet ver van Moskou, bij de stad Kirov en twee meetstations in Siberië (Peledoej en Bilibino). Onderminister van Buitenlandse Zaken Sergej Rjabkov liet weten dat de organisatie niets te maken heeft met de kwestie en dat het doorsturen van gegevens op vrijwillige basis gebeurde.

Het Alomvattend Kernstopverdrag uit 1996 waarop de organisatie toezicht moet houden is nog niet in werking getreden, omdat een aantal landen – waaronder China, Noord-Korea, India, Pakistan en de Verenigde Staten – het niet hebben geratificeerd. Toch verzamelt de organisatie al jarenlang gegevens uit heel de wereld om te controleren of er geen kernontploffingen plaats vinden. Dat gebeurt via een netwerk van honderden meetstations die de atmosfeer controleren op radioactieve deeltjes, schokgolven in de aarde of in de oceanen meten en infrasone geluidsgolven kunnen detecteren.

Tot ergernis van Moskou zette het hoofd van de CTBTO, Lassina Zerbo, een kaartje op Twitter waarop te zien is welke route de radioactieve wolk volgens experts van de organisatie moet hebben gevolgd over Rusland.

Als het verdrag in werking treedt, kunnen experts van de organisatie ter plaatse inspecties uitvoeren in het geval van een verdachte explosie om te kijken of het om een kernproef ging. Het netwerk van de CTBTO werd ook gebruikt als waarschuwingssysteem voor de bevolking bij de ramp met de kerncentrale in Fukushima in 2011, die het gevolg was van een aardbeving en een tsunami.