VN-rapporteur: ‘Hoge Saudi bedreigde me vanwege Khashoggi-onderzoek’

Dit zegt Callamard, speciaal rapporteur buitengerechtelijke executies van de VN, in een interview met de Britse krant The Guardian. Callamard was de eerste die in een openbaar onderzoek, in juni 2019, concludeerde dat de Saudische kroonprins Mohammed bin Salman achter de moord zat. Khashoggi verdween in 2018 spoorloos na een bezoek aan het consulaat van Saudi-Arabië in het Turkse Istanbul.

Volgens de hoge VN-functionaris, die deze maand baas wordt van Amnesty International, waren VN-diplomaten het erover eens dat de woorden van de Saudi moesten worden gezien als een ‘doodsbedreiging’. “Dat was hoe het werd begrepen”, aldus Callamard. Zelf was ze niet aanwezig was op de bijeenkomst in januari vorig jaar van Saudische diplomaten en hoge Saudi’s met VN-functionarissen in Genève. Het verhaal van de rapporteur wordt tegenover de krant bevestigd door andere bronnen.

Callamard werd indertijd direct op de hoogte gesteld over de woorden van de Saudi. Om wie het gaat, meldt de krant niet. De Saudische diplomaten en bezoekende functionarissen uit Riyad lieten toen boos weten het niet eens te zijn met haar onderzoek en haar conclusies. In haar rapport had ze geconcludeerd dat er ‘geloofwaardig bewijs’ was dat Bin Salman en andere Saudische functionarissen verantwoordelijk waren voor de dood van Khashoggi, een criticus van de regering in Riyad.

Telefoontjes

Nadat de Saudi’s Callamard flink hadden bekritiseerd, zei een van de hoge functionarissen die uit Saudi-Arabië waren overgekomen dat hij telefoontjes had gekregen van personen die bereid waren ‘met haar af te rekenen’. Om wie het ging, meldde hij niet. De VN-medewerkers lieten toen weten geschokt te zijn over zijn dreigende woorden. De andere Saudi’s probeerden hen gerust te stellen en lieten toen weten dat de opmerking niet letterlijk moest worden genomen.

De groep Saudi’s vertrok toen maar hun hoge collega bleef bij de VN-functionarissen. Hierop zou hij de doodsbedreiging opnieuw hebben geuit. Ook zou de hoge Saudi de VN hebben gemaand Callamard aan banden te leggen. Hij liet weten mensen te kennen die hadden aangeboden “voor het probleem te zorgen als jullie dat niet doen”.

De VN-rapporteur werd daarna ingelicht over de bedreigende woorden van de Saudische functionaris. “De Verenigde Naties waren op dit punt eigenlijk heel duidelijk”, aldus Callamard. “Personen die aanwezig waren, maakten de Saudische delegatie duidelijk dat dit absoluut ongepast was en dat de verwachting was dat dit niet verder zou gaan.”

‘Juiste om te doen’

Callamard zegt dat ze zich niet uit het veld liet slaan door de poging om haar te laten inbinden. “Weet je, die bedreigingen werken niet bij mij”, aldus de VN-functionaris. “Ik moet doen wat ik moet doen. Het weerhield me er niet van om te handelen op een manier die volgens mij het juiste is om te doen.”

Een halfjaar voor Callamard met haar onderzoek naar de Khashoggi-moord kwam, concludeerden de Amerikaanse inlichtingendiensten in een geheim rapport dat Bin Salman de moord had goedgekeurd. “Waarschijnlijk heeft hij ook opdracht gegeven voor de liquidatie”, aldus de spionagediensten. De regering-Biden besloot het rapport vorige maand openbaar te maken.

Het was overigens niet voor het eerst dat Callamard werd bedreigd sinds ze in 2017 werd benoemd. Eind van dat jaar waarschuwde de Filipijnse president Duterte dat hij haar zou slaan als ze onderzoek zou doen naar moorden die zouden zijn begaan door de politie tijdens zijn omstreden oorlog tegen de drugshandel. “Ik zal haar vlak voor jullie slaan”, aldus Duterte toen op een bijeenkomst met Filipijnse gastarbeiders in het buitenland. “Waarom? Omdat ze mij beledigt. Je rotzooit met mij en ik wil dat niet.”