Vluchtelingenkamp ontruimd: "Zelfs buschauffeurs kennen bestemming niet"

Langs de snelweg worden de bussen uitgezwaaid door dansende anarchisten en clowns met ballonnen. Het schoolreisjesidee dat de vrijwilligers met de beste bedoelingen proberen mee te geven, maakt van de ontruiming van het illegale vluchtelingenkamp Idomeni een surrealistische gebeurtenis; de luide muziek in het zonovergoten landschap verhult niet dat dit geen feestje is.

Verslagen zitten de vluchtelingen in de bus naar een onbekende bestemming. Ze hebben hun verzet gestaakt. Zonder protest zijn ze die ochtend vertrokken. Terwijl de kinderen door de raampjes terugzwaaien naar de springende clowns, houdt de politie de massaal toegestroomde media langs de weg op afstand. Niemand mag in het kamp Idomeni komen, waar de ontruiming nu echt is begonnen. "Orders van bovenaf", zegt een politieagent. "De operatie mag niet worden verstoord."

Bussen rijden af en aan om de vluchtelingen op te halen. Over een paar dagen is het illegale kamp aan de grens met Macedonië leeg. De afgelopen maanden bivakkeerden daar tenminste 11.000 vluchtelingen die de hoop niet opgaven de grens illegaal over te steken. Het leeuwendeel kiest nu eieren voor zijn geld en laat zich vrijwillig afvoeren naar de nieuwe opvangkampen die de Griekse overheid rond de stad Thessaloniki heeft gecreeerd. Zeker 3.000 vluchtelingen waren al 'verdwenen' voordat de ontruiming begon.

"Wat moet ik in een kamp? Ik wil naar Duitsland", zegt de Iraanse Sara die we enkele honderden meters verderop aantreffen bij een benzinestation. Daar hebben honderden vluchtelingen hun tenten opgebouwd in de schaduw van de benzinepompen en op het parkeerterrein van het aanpalende hotel. Tussen de tenten liggen bergen vuilnis. De eigenaar heeft het opgegeven. "Wat kan ik eraan doen?", zegt hij terwijl hij zijn schouders ophaalt. Alleen dat ze roken rond de pompen baart hem zorgen.

Langs de snelweg naar Idomeni zijn de afgelopen maanden meerdere nieuwe kampen ontstaan. Ze heten naar de namen van de benzinestations: 'EKO' of 'BP'. 'Hara' is vernoemd naar het gastvrije hotel. In 'EKO' komt Halima op ons afgerend. "Kijk mijn zusje", roept ze wijzend naar de pasgeboren baby in een draagwieg. Vader Nafeh serveert thee op een tafeltje van een boomstam met karton erop, de rest van de familie zit op de grond voor een tentje rond een pan gebakken eieren.

Geheimzinnig

De vluchtelingen in de nieuwe kampen lijken aan de aandacht van de Griekse autoriteiten te zijn ontsnapt. De Syriër Nafer wil graag naar een officieel kamp, maar hij heeft in de twee maanden dat hij hier zit nog nooit iemand gezien. Stiekem de grens over is voor hem geen optie met een baby. Hij wacht tot er een oplossing komt. Ondertussen gaat het leven door. Halima huilt omdat haar bal is afgepakt, voor de tent verderop doen vrouwen de was in een teiltje. Het wasmiddel is hun, zorgvuldig afgepast op een kartonnetje, aangereikt door de buren.

In Idomeni is de ontruiming inmiddels goed op gang. Zeker duizend vluchtelingen zijn gisteren al opgehaald. Volgens de hulporganisaties die ook nog maar met minimale bezetting mochten blijven, is het rustig verlopen. "Het instappen verloopt wel chaotisch. We zien erop toe dat families niet van elkaar worden gescheiden", zegt Gabriele Casini van Save the Children. "En we proberen informatie te geven. Niemand weet waar ze naartoe worden gebracht. Zelfs de buschauffeurs weten het niet."

undefined

Die geheimzinnigheid is in het belang van de vluchtelingen, vertelt een woordvoerder van het Griekse Coördinatiecentrum voor de Vluchtelingencrisis. Bij de ontruiming van de Griekse haven Piraeus enkele weken terug liepen vluchtelingen, hulpverleners, bouwvakkers en media elkaar voor de voeten. "Het was een chaos." De Griekse overheid hoopt dat de vluchtelingen elkaar overtuigen zich in officiële kampen te vestigen als ze aan den lijve ondervinden dat de faciliteiten nu veel beter op orde zijn. "Er was geen vertrouwen in de overheid, dus waren ze vatbaar voor smokkelpropaganda dat de grens bij Macedonië wel weer open gaat. Ze gaan nu zien dat ze zich in de officiële kampen wél echt kunnen registreren en aanmelden voor de asielprocedure in een lidstaat van Europa."

De Syriërs in kamp Hara geloven er niets van. Rond een vuurtje, waar een pan soep pruttelt, rookt een groep jonge mannen de waterpijp. Ze willen naar Duitsland, waar hun vrouwen al zitten. "Mijn eerste kind is daar geboren, ik heb haar nog niet kunnen zien", vertelt een man. "Wat als ze mij naar Zweden sturen?" De mannen durven het niet aan zich te laten registreren. Ze hebben al zes keer geprobeerd de grens over te steken. "Over een paar dagen proberen we het weer."

De vrijwilligers die Idomeni ook niet meer in mogen, hebben inmiddels de nieuwe provisorische kampen ontdekt. De uitgedeelde knuffels worden gretig in ontvangst genomen. Een groepje Spanjaarden deelt verse groenten uit. Anderen bieden hun diensten aan bij de artsen van een hulporganisatie die het kamp sinds kort dagelijks bezoekt. Ook de anarchistische clowns duiken later in de middag weer op in het kamp Hara.

Bij het kampvuurtje bespreken de jonge mannen hun opties. Ze hebben maanden gespaard om de oversteek te wagen naar Europa. Er is geen weg terug. "Het enige dat ik wil is een kans om een toekomst op te bouwen", zegt Mitan uit Aleppo.