Vlucht uit kalifaat kwam te laat

De beelden geschoten door de beveiligingscamera's van de luchthaven van Gatwick werden in februari groot afgedrukt op de Britse voorpagina's: drie meisjes, pubers nog, met hippe zwarte brillen en felgekleurde sweaters. Slechts eentje droeg een nonchalant gedrapeerde sjaal om het zwarte, lange haar. Niets wees er op dat deze jonge meisjes onderweg waren naar Syrië, om er zo snel mogelijk een jihadi te huwen.

Nu heeft de familie van Kadiza Sultana bericht gekregen dat hun dochter is omgekomen bij bombardementen op Raqqa, zo meldt de zender ITV. Zus Halima Khanom bevestigde het nieuws. "We hadden het op een of andere manier zien aankomen. Nu weten we ten minste dat ze beter af is." Over haar twee compagnons is geen nieuws.

De drie meisjes waren ze afkomstig uit de Londense wijk Bethnal Green. Kadiza Sultana (16), Shamima Begum (15) en Amira Abase (16) stonden bekend als flinke studentes uit onbesproken families. Onder het mom van gezamenlijk studeren in de bibliotheek, vluchtten ze het land uit. Totaal verweesd bleven hun families achter. Achteraf bleek dat de meisjes hun reis nauwkeurig hadden gepland, de later teruggevonden checklist voor het inpakken was gebaseerd op onlineadvies voor de vrouwelijke Syrië-reizigers: gelieve cosmetica, ondergoed en een epileertoestel zelf mee te brengen wegens schaars in het kalifaat.

Baarmoeders van Daesh

Uit een recent rapport van de Raad van Europa blijkt dat 40 procent van de Syrië-gangers vrouwelijk zijn. Het gaat deels om vrouwen die hun man vervoegen aan het front. Maar ook zeer jonge, vrijgezelle meisjes blijken verleid door propaganda van groeperingen als IS. Kitscherige plaatjes over het leven in een islamitisch paradijs worden gekoppeld aan beelden van woeste, viriele krijgers als potentiële partners. In het geval van het Londense drietal is er, voorafgaand aan hun vertrek, contact geweest met een vriendin uit hun buurt die al naar Syrië was gereisd. De rol die voor vrouwen in het conflictgebied is weggelegd, beperkt zich vaak tot een krijger huwen of een rolletje in de plaatselijke zedenpolitie die vrouwen controleren op gedrag, kleding en moraal. Maar vooral moeten zij de volgende generatie jihadi's op de wereld zetten.

Het drietal zou snel na hun aankomst uitgehuwelijkt zijn aan oudere, mogelijk buitenlandse Syrië-strijders. In de Britse pers was sprake van een Canadees en een Australiër. Kadiza en Amira zouden snel weduwe geworden zijn.

Contact met haar familie had Kadiza sporadisch, haar mobiele telefoon werd meteen in beslag genomen en in het door bombardementen geteisterde Raqqa was communicatie alleen mogelijk via een internetcafé. Volgens haar zus Halima wilde Kadiza weg uit het kalifaat. Enkele weken geleden hadden ze nog contact, zo zei Halima aan zender ITV. Volgens Halima was ze bang, en had Kadiza een slecht voorgevoel. Hoewel de familie plannen aan het smeden was om het meisje uit Raqqa te bevrijden, was Kadiza sceptisch. Tegen haar zus zei ze dat ze de Turkse grens nooit over zou geraken, met de Koerdische strijders die het grensgebied bezetten.

Het gebeurt zelden dat jonge meisjes die van Europa naar IS-gebied zijn gereisd, heelhuids terug geraken. In februari beweerde een Zweedse van 15 dat ze door haar vriendje naar Irak was gelokt, waar hij wilde strijden met IS. Ze vond het leven - 'zonder elektriciteit, zonder water' - in de belegerde stad Mosoel maar niks en slaagde er in terug te keren. Een Britse moeder van vijf vervoegde haar man, een IS-strijder, in Aleppo. Zij schrok van de 'gangstermentaliteit' en keerde terug, vermoedelijk met hulp van jihadisten van de rivaliserende Nusra-groep.

De Franse bekeerlinge Sofie Kasiki is een van de weinige vrouwen die haar verblijf in Raqqa kan navertellen. Ze vertrok met haar zoontje naar Syrië onder impuls van moslimvrienden. Als vrouw alleen werd ze er geïsoleerd en geslagen. De westerse vrouwen die ze in Raqqa ontmoette, noemt ze 'baarmoeders voor Daesh'. Een Syrische familie smokkelde haar uiteindelijk het land uit.