Vlaanderen voert strijd tegen fraude op sociale huurmarkt op, maar oppositie heeft vragen bij juridisch kader

25 gezinnen in Lier worden uit hun sociale woning gezet, nadat onderzoek van de Lierse Maatschappij voor de Huisvesting had aangetoond dat ze grond, appartementen of huizen bezitten in het buitenland. Dat is volgens de Vlaamse wetgeving strikt verboden. Wie een sociale woning huurt, mag geen vastgoed bezitten. Niet in ons land, niet in het buitenland.

Naast Lier liepen er al gelijkaardige onderzoeken in Antwerpen en Hamme. Vlaams minister van Wonen Matthias Diependaele (N-VA) zet nu het licht op groen voor buitenlands eigendomonderzoek in héél Vlaanderen, goed voor een jaarlijkse investering van 5 miljoen euro. Want terwijl gegevens over binnenlands eigendom via het kadaster makkelijk opgevraagd kunnen worden, is dit voor buitenlands eigendom een pak lastiger. “Zo’n onderzoek vereist kennis van de praktijken en de regelgeving van al die verschillende landen. Daarom doen we een beroep op vijf privébureaus in België en Nederland die gespecialiseerd zijn in dit soort onderzoeken”, zegt Diependaele.

‘Eigendomsakte nodig’

Dat privédetectives ingeschakeld moeten worden om in buitenlandse kadasters te speuren, roept vragen op bij de oppositie. “Wij zijn zeker voorstander van fraude aan te pakken, maar het moet wel op een juridisch sluitende manier gebeuren. Door te werken met privédetectives ontbreekt dat juridisch kader", zegt Vlaams Parlementslid An Moerenhout (Groen).

Ook advocaat Ali Acer, die namens enkele huurders uitzettingen in Hamme al contesteerde, heeft zware bedenkingen bij de uitvoering. “Juridisch rammelt het langs alle kanten. Normaal dient men in rechtszaken een eigendomsakte als bewijs van bezit van een eigendom. Maar in de rechtszaken die ik bijwoonde, konden die Nederlandse onderzoeksbureaus geen akte voorleggen. Enkel een dossier dat ondertekend werd met de initialen van een anonieme advocaat. Bovendien konden ze niet aangeven hoe die documenten zijn aangeleverd, of welke kosten daarvoor werden gemaakt. Dit spoort dus op geen enkele manier met de Belgische wetgeving.”

Volgens minister Diependaele gaan de onderzoeksbureaus wel degelijk op zoek naar eigendomsaktes. “De dossiers moeten volledig zijn. Dat de huisvestingsmaatschappijen in Antwerpen en Damme tot dusver bij alle dossiers gelijk hebben gekregen in de rechtbank, toont aan dat de onderzoeken juridisch standhouden.”

Wachtlijsten

De oppositie waarschuwt tegelijk voor de proportionaliteit van het onderzoek. Niet iedereen heeft meerdere appartementen of woningen in het buitenland op zijn naam staan. Zo kwam Acer in contact met een man die in Marokko een oude kleiwoning heeft geërfd die nog geen 10.000 euro waard is. “Of wat met mensen die met tien andere familieleden familieleden een stukje grond erfden?", vraagt Moerenhout zich af.

“We maken wel degelijk onderscheid, het mag geen heksenjacht worden”, zegt Diependaele. “In Lier werden bijvoorbeeld vijf mensen met ‘beperkt vermogen' vastgesteld, bijvoorbeeld een huis of appartement dat ze samen met anderen hebben geërfd. Zij krijgen een jaar om dat vastgoed te verkopen."

Diependaele maakt zich sterk dat het eigendomsonderzoek voor meer rechtvaardigheid op de sociale huurmarkt zal leiden. “Enerzijds komt er een woning vrij voor een andere sociale huurder die er wél recht op heeft, en anderzijds moet de fraudeur zijn onrechtmatig genoten sociale huurkorting terugbetalen aan de sociale verhuurder. Dat geld kunnen de huisvestingsmaatschappijen herinvesteren in nieuwe woningen en renovaties.”

Toch zullen die inspanningen lang niet volstaan om de wachtlijsten voor sociale woningen te verkleinen. “Het gaat om een paar honderden fraudeurs, terwijl er 150.000 mensen op de wachtlijsten voor sociale woningen staan”, zegt Moerenhout. “Als we geen sociale woningen bijbouwen, blijven we met die problematiek zitten.”