Vlaamse bravoure in Venetië
De Architectuur Biënnale in Venetië focust op Reporting from the front, of architectuur die de mensheid kan helpen in tijden van crisissen, vervuiling en andere milieuproblemen. Het Belgisch paviljoen wierp het over een andere boeg, maar het resultaat mag er wezen.
Wat betekent vakmanschap nog in de bouwwereld van vandaag? Voor de Belgisch-Vlaamse inzending formuleerde het Vlaams Architectuur Instituut een eigen oproep. Architecten hebben immers nog weinig speelruimte. Er is steeds meer regelgeving, en steeds minder geld. Bravoure, een samenwerking tussen De Vylder-Vinck-Taillieu-architecten (DVVT), Doorzon Interieurarchitecten en fotograaf Filip Dujardin kreeg de opdracht om daar een tentoonstelling rond te bouwen.
Het team keert de vraag om. Schaarste en beperkingen leidt voor hen niet per se tot saaie voorspelbaarheid. Het biedt juist kansen. Mits wat bravoure kun je de situatie anders zien dan wetten en regels het bedoelen. Je kunt ze anders verbeelden, een onverwachte draai geven. Zo ontstaat 'rijkdom' uit schaarste.
Wat dat concreet kan betekenen laat Bravoure niet zien aan de hand van eigen projecten, al lag dat, met het stilaan indrukwekkende oeuvre van DVVT, voor de hand. Ze gingen rondneuzen bij anderen, alsof ze wilden tonen dat hun visie veld wint. Ze kwamen uit bij grote namen als Robbrecht & Daem of De Smet Vermeulen Architecten, maar ook bij ontwerpers die minder in de kijker lopen als Jo Van Den Berghe of 'Eagles of Architecture'.
Regeltjes te slim af zijn
Telkens kozen ze één detail uit zo'n project dat hun zaak illustreert. Een voorbeeld is de plompverloren leidingkoker van gipskartonprofielen die 'Eagles of Architecture' midden in de inrit van een oud herenhuis plaatste. Die knipoogt naar de rijk versierde kolommen en pilasters in diezelfde inrit, als om te zeggen: 'Zo kan het ook!'
In de tentoonstelling zie je die kolom op ware grootte, met daarnaast drie foto's. Een ervan toont het gebouw. Een tweede toont alleen de oude kolommen en de nieuwe koker. De derde foto is een gefotoshopt beeld van Filip Dujardin. Je ziet een betonplaat, gestut door een uitzinnige collectie van de vreemdste steunen en kolommen. De analogie met de 'zotte' kolom van Eagles is evident.
Dat 'kunstje' herhaalt het Bravoure-team dertien keer, met telkens een 'mock-up' (of een maquette) en drie foto's. Het resultaat is briljant in zijn eenvoud. Zonder ook maar één eigen werk te tonen, breekt DVVT hier een lans voor zijn manier om op altijd onverwachte wijze verwachtingen en regeltjes te slim af te zijn. Om elke keer weer te tonen hoe architectuur maak- en maatwerk is.
Wederopbouw in Duitsland
Maar het Bravoure-team deed net iets meer. Het 'prutste' her en der aan het paviljoen. Een serre bovenop een lekke dakkoepel is hun remedie voor de slechte staat waarin het Belgisch paviljoen door communautair gekissebis verkeert. Een witte vlag steekt een vinger op naar de obligate Vlaamse en Belgische vlag. De nationale leuze 'L'union fait la force' overschilderden ze met 'bravoure'. Dit team is niet voor één gat te vangen.
Curator van deze vijftiende biënnale in Venetië is de Chileense architect Alejandro Aravena, die bekend staat voor zijn architectuur in dienst van de mensheid. Zijn tentoonstelling opent op de twee locaties met een geweldige vondst: uit de tonnen afval van gipskarton van de vorige biënnale creëerde hij een betoverende scenografie.
Enkele installaties slaan ook echt de nagel op de kop. En topper is een onderzoek naar de wederopbouw in Duitsland. Die blijkt verrassend genoeg een immigratieverhaal te zijn.
Naast dat onderzoek staat een duizelingwekkende maquette die bewijst dat Duitse steden door een slimme verdichting ook de huidige immigratie kunnen absorberen.
Diverse locaties, Venetië, tot 27 november, biennale.org
