Vitali Klitsjko, drievoudig wereldkampioen boksen, staat als burgemeester van Kiev voor zijn zwaarste kamp

Toen ze nog boksten keek Oekraïne al tegen de broers op, nu rekent het land nog meer op Vitali en Vladimir Klitsjko. En helemaal op Vitali, de burgemeester van Kiev. Aan hem de taak de moed erin te houden nu de Russen voor de buitenwijken staan.

Getweeën belichamen ze in gewatteerde jacks die hen nog eens extra breed maken een muur van onverzettelijkheid, de Oekraïense broers Vitali (50) en Vladimir Klitsjko (45). Ga maar na: de oudste is 2.01 meter lang en 112 kilo zwaar, de jongste doet er met 1.98 meter en 98 kilo weinig voor onder. Beiden hebben een verleden als meervoudig wereld­kampioen boksen. Ze roepen hun landgenoten op tot eenheid, tot vechten, er is geen andere keus meer.

Als Klitsjko senior op een ander moment in beeld verschijnt met een kogelwerend vest om de schouders en een helm op het hoofd, gaat er nog een schepje bovenop met een mededeling voor de Russische indringers. “Ga naar huis. Jullie hebben hier niets te zoeken.”

Vitali Klitsjko spreekt met gezag. Sinds 2014 is hij burgemeester van Kiev, in 2020 is hij aan zijn tweede termijn begonnen. Op hem rust de loodzware taak zijn stad overeind te houden, nu het Russische leger de buitenwijken belaagt. Op de sociale media probeert hij de moed erin te houden. De afgelopen dagen was hij van de partij bij een huwelijk van twee soldaten uit een vrijwilligersleger en meldde hij zich op de kraamafdeling van een ziekenhuis. De boodschap: kijk, het leven gaat door. Broer Vladimir blijft niet achter in het weerwerk: hij heeft zich begin vorige maand aangemeld als reservist in het leger.

Het zijn ook figuurlijk zwaargewichten in het land. In verkiezingen van de honderd belangrijkste ­Oekraïners eindigen ze geregeld in de top 20. Ze zijn de zoons, geboren in Kirgizië en Kazachstan, van een luchtmachtgeneraal ten tijde van de Sovjet-­Unie, en Nadezjda Oeljanovna, een lerares. ­Vader Vladimir Rodionovic Klitsjko meldde zich in 1986 als een van de eersten voor de schoonmaak van het terrein rond de ontplofte kern­centrale van Tsjernobyl. In 2011 overleed hij aan lymfeklierkanker. Zijn zoon schreef zijn overlijden toe aan radioactieve straling.

Oranjerevolutie

Het politieke engagement van de huidige burgemeester in bange dagen begon al toen hij nog ­bokste. Hij steunde de Oranje­revolutie in 2004, waarmee een Europees georiënteerde beweging voorkwam dat de pro-Russische premier Viktor Janoekovitsj president werd. Uit dat kamp ­kwamen beschuldigingen dat de bokser in de ­jaren negentig als deurwaarder voor de maffia in ­Oekraïne werkte; hij heeft het altijd met klem ­ontkend.

Een jaar later was hij adviseur in de entourage van de westersgezinde Viktor Joesjtsjenko, die van 2005 tot 2010 Oekraïne leidde. Pogingen om toen al burgemeester te worden liepen aanvankelijk op niets uit. Hij richtte in 2010 de Oekraïense Democratische Alliantie voor Reformatie op, de Udar. De afkorting was een verwijzing naar zijn boksverleden, ‘udar’ betekent ‘stoot’ in het ­Oekraïens. Hij pleitte voor ‘nieuwe politiek’, waarin corruptie, zelfverrijking en vriendjespolitiek geen kans zouden krijgen. De beweging kon rekenen op de steun van de Duitse bondskanselier Angela Merkel. Zij zag in de oud-bokser de ideale uitdager van toenmalig president Viktor Janoekovitsj. De banden waren er al: de broers woonden en trainden jarenlang in Duitsland.

Klitsjko was een van de gezichten op het Maidanplein tijdens de demonstraties voor aansluiting bij de Europese Unie. Er was zelfs even sprake van een kandidaatstelling voor het presidentschap. Maar hij schaarde zich dan toch achter de latere president Petro Porosjenko en won zelf de verkiezingen voor het burgemeesterschap.

Als autoriteit grijpt hij geregeld de kans het belang van sport en beweging te beklemtonen. Voor de camera drukt hij zich op de stoep van het stadhuis enkele keren op om te laten zien dat de push-upchallenge zin heeft. Hij laat zich filmen als hij zich op een fiets door het stadsverkeer beweegt, al moet menig inwoner gniffelen als blijkt dat het een e-bike is en de opnamen voor reclamedoeleinden zijn. Als er foto’s opduiken dat hij ermee is gevallen, maakt het meesmuilen plaats voor licht leedvermaak. Venijnig wordt het zelden. Klitsjko kan op sympathie rekenen; velen zien in hem een grote, vriendelijke reus. Zijn aanpak van de covidpandemie – Kiev is een partnerstad van Wuhan, waar de uitbraak begon – werd alom geprezen; zijn stad ging vroeg in lockdown.

Doctor Ironfist

Maar het krediet stoelt vooral op zijn successen als bokser. In de hoogtijdagen van hun carrière trokken uitzendingen van de gevechten van de broers tot 20 miljoen kijkers. Tegen elkaar namen ze nooit de handschoen op, het mocht niet van hun moeder, hun manager was er wegens het verlies van marktwaarde van een van de twee evenmin happig op. Vitali was de taaiste. Hij liep nog nooit tegen een knock-out aan, 87 procent van zijn tegenstanders ging groggy naar het canvas. Hij is de enige bokser die wereldtitels in drie decennia behaalde en is met George Foreman de enige zwaargewicht die als veertiger een titel verdedigde.

Als prof verliet hij slechts twee keer in 47 partijen als verliezer de ring. Met een linkse bereidde hij de aanval voor om dan met rechts verwoestend uit te halen. Hij hield er zijn bijnaam aan over: doctor Ironfist. Vladimir deed nauwelijks voor hem onder: 64 overwinningen, waarvan 53 met knock-out. Ook diens bijnaam heeft een metalen klank: doctor Steelhammer. De aanhef is feitelijk juist, beiden studeerden af als sportwetenschapper. Vitali is daarnaast een fanatiek schaker. Hij is bevriend met de Russische grootmeester Vladimir Kramnik. Hij vergelijkt schaken met boksen. “Je moet telkens twee of drie stappen vooruit denken.” Gevraagd naar het verschil, zei hij: “In het schaken is niemand een expert, maar iedereen speelt het. In het boksen is iedereen een expert, maar niemand vecht.”

Respect voor de tegenstander

Hun gezamenlijke heerschappij in de ring begon in 1999 met de eerste wereldtitel van Vitali en eindigde in 2015 met het verlies van Vladimir tegen de Brit Tyson Fury. In bokskringen geldt dit als het ‘tijdperk Klitsjko’. Dat de oudste broer als amateur in 1996 voorafgaand aan de Olympische Spelen in Atlanta positief testte op steroïden, werd als een aantekening in de marge gezien. Hij voerde als verklaring voor de positieve test een medicijn aan tegen een blessure aan het been. Zijn broer won vervolgens op het evenement goud.

Gewezen Nederlands bondscoach Hennie van Bemmel zag ze geregeld in actie op internationale toernooien. Hij beschrijft hun stijl als defensief, waarbij ze vertrouwden op een sterke counter. “Ze slaagden erin nauwelijks treffers te incasseren. Het oogde niet spectaculair, ze wachtten geduldig af. Maar het was uiterst effectief.” Wat hem opviel: respect voor de tegenstander. “Het zijn goed opgevoede, aardige en intelligente jongens.”

De grootste beproeving wacht nog. Als burgemeester van Kiev zal Vitali Klitsjko de komende dagen en misschien wel weken meer dan ooit vanuit de dekking moeten opereren om zijn allereerste knock-out te voorkomen.