Viroloog Johan Neyts: ‘Vlaanderen kan winnen van de deltavariant. Brussel is een andere zaak’

Anderhalf jaar ver in de pandemie roept het coronavirus nog altijd bijzonder veel vragen op. Zijn we de race tegen de deltavariant aan het winnen? Is het onverstandig om naar een rode zone te reizen? Gaan we straks loos op festivals en massa-evenementen? Of komt er een variant die onze vaccins weet te omzeilen? Gelukkig heeft viroloog Johan Neyts van de KU Leuven een antwoord op bijna al uw vragen. ‘Ik hoop op een min of meer normale Kerstmis.’

De nieuwe besmettingsgolf die Europa teistert, was voorspeld, maar is er vroeger gekomen dan verwacht. Is dat te wijten aan de deltavariant? Of zijn we door de succesvolle vaccinatiecampagne toch weer te gretig beginnen te versoepelen?

Johan Neyts: “Het is een combinatie van die twee dingen. De deltavariant is veel besmettelijker dan de alfavariant (voorheen bekend als de Britse variant, red.) en die was op zijn beurt al besmettelijker dan de variant die oorspronkelijk in Wuhan was opgedoken. Dat speelt natuurlijk mee. Maar het enthousiasme om te versoepelen was duidelijk veel te groot. Kijk maar naar de situatie in Nederland, waar de discotheken een tijd geleden weer opengingen en de besmettingscijfers nu weer de pan uit rijzen.

“Uit een studie van Public Health England blijkt dat je zo’n 7 à 10 dagen na je tweede prik optimaal beschermd bent. Veel jonge mensen zijn deze zomer dus nog niet of nauwelijks beschermd: dat heeft uiteraard een impact.

“Ik snap ook niet waarom men in landen als Portugal, Spanje en Nederland zo snel de teugels weer heeft gevierd. Beleidsmakers zouden ondertussen toch moeten weten welke ellende dit virus veroorzaakt? Ik kon mijn ogen niet geloven toen ik de taferelen op het EK in Engeland zag. De regering van Boris Johnson heeft enorme inspanningen gedaan om zoveel mogelijk mensen te vaccineren, maar laat wel toe dat Wembley volgepakt zit met 60.000 toeschouwers. Het virus heeft alleen maar niet-gevaccineerde of half gevaccineerde mensen nodig om van mond tot mond of van neus tot neus over te springen – zeker de deltavariant. In die volle stadions heeft het virus dus flink zijn gang kunnen gaan, als je ‘t mij vraagt.”

Het Verenigd Koninkrijk wordt een interessante test­­case. Ondanks de stijgende besmettingscijfers gaan de geplande versoepelingen, zoals het afschaffen van de mondmaskerplicht, door. De Britse regering haalt aan dat de besmettingscijfers wel stijgen, maar het aantal hos­­­pitalisaties relatief laag blijft nu zo’n 66 procent van de volwassen Britten al twee prikken heeft gekregen.

Neyts: “Dat de hospitalisaties zeer beperkt blijven, bewijst dat de vaccinatie werkt. Maar de vraag is: hoe gek moet je het maken? Het is perfect mogelijk om de mensen een ­fijne zomer te laten beleven met toch nog een minimum aan maatregelen, als vangnet. Als er een nieuwe variant opduikt – en we weten inmiddels hoe snel het kan gaan – wordt het heel moeilijk om de versoepelingen terug te draaien. Je moet weten: hoe meer je de maatregelen loslaat, hoe meer het virus weer begint te circuleren, en hoe groter de kans op varianten wordt.

“We moeten een evenwicht zien te vinden. We moeten ervoor zorgen dat we een ontspannen zomer hebben, zonder alles te snel te willen opengooien. Want dan schiet je jezelf in de voet, zoals Nederland heeft gedaan. We willen toch dat de scholen in september zonder problemen volledig kunnen heropenen? Het allerbelangrijkste blijft: zoveel mogelijk en zo snel mogelijk vaccineren.”

Recent waarschuwden diverse stemmen, onder wie epidemioloog Yves Coppieters, dat we ons niet te veel moeten blindstaren op de besmettingscijfers. Een groot deel van de bevolking is na­­­­melijk gevaccineerd en er belanden nog zeer weinig mensen in het ziekenhuis. Het heeft daarom geen zin om bij stijgende cijfers meteen in een kramp te schieten.

Neyts: “Ik denk dat we helemaal niet in een kramp ge­­schoten zijn: het leven verloopt vandaag toch redelijk normaal? We zitten totaal niet meer in een lockdown, of iets dat daarop lijkt. Mij lijkt het verstandig om een tussenweg te bewandelen. Is het bijvoorbeeld echt nodig om de nachtclubs te openen en massa-­evenementen te laten doorgaan? Doen we daar de bevolking een plezier mee? Jongeren wanen zich soms onkwetsbaar, maar zij kunnen ook nog ziek worden. Het kan zijn dat één nachtje fuiven je een paar dagen ziekbed oplevert. Is het dat waard? Dat moet je je ook afvragen.

“Jongeren kunnen ook long covid krijgen – de gevolgen daarvan mag je niet onderschatten. Ik ken zelf een relatief jonge dame die in maart vórig jaar besmet is geraakt en er nog altijd niet bovenop is. Ze was vroeger zeer sportief, maar is nu nog aan het revalideren. Het is echt wel een ernstige aandoening en het gaat over meer dan een paar mensen.

“Het lijkt me de taak van experts en het beleid om erop te wijzen dat de cijfers stijgen. Is het beter om ze te verzwijgen? Nee, toch? Je moet de bevolking open informeren en vertellen wat de situatie is. Ik heb niet het idee dat we ons hier blindstaren op de cijfers.”

Erika Vlieghe merkte op dat mensen door alle versoepelingen de indruk krijgen dat de pandemie al voorbij is, en ze zich weer zoals voorheen mogen gedragen. Maar we zijn er pas als de vaccinatiecampagne is afgerond.

Neyts: “De nagel op de kop. Daarom vond ik die volle EK-stadions zo kwalijk. Als mensen die beelden op tv zien, krijgen ze het gevoel dat het gevaar geweken is. Daar heeft de UEFA een serieuze fout gemaakt. Met wat minder volle stadions was er ook wel sfeer en ambiance geweest.”

VLAANDEREN KAMPIOEN

Hebben we al een idee hoe hoog de nieuwe golf wordt? Je zou verwachten dat het door de vaccinaties wel zal meevallen.

Neyts: “We zijn momenteel in een race met de deltavariant verwikkeld. Dé vraag is: hoe snel kunnen we vaccineren, en hoe snel wint het virus ondertussen terrein? Een onzekere factor daarbij is het gedrag van de mensen. Wél zeker is dat de delta­variant zeer besmettelijk is. Een aantal regeringsleiders heeft dat serieus onderschat.”

Hoe doen wij het in die race tegen het virus?

Neyts: “Supergoed. Vlaanderen is zelfs één van de best presterende regio’s ter wereld. Het lijkt erop dat we de wedstrijd van de deltavariant zullen winnen, maar Wallonië en vooral Brussel, dat is een andere zaak. Brussel is ondanks alle inspanningen een eiland waar de vaccinatiecijfers nog niet hoog genoeg zijn. Ook in de zorg. Dat veel zorgkundigen zich niet willen laten vaccineren, is een probleem.”

Weten we al hoeveel besmettelijker de deltava­riant precies is?

Neyts: “Er zijn al verschillende studies over verschenen. Bij een besmetting met die variant maak je veel méér virus aan, ook al heel kort nadat je besmet bent geraakt. De overdracht is daardoor ook veel efficiënter dan bij bijvoorbeeld het oorspronkelijke virus. Maar we weten ook dat de vaccins bij de deltavariant een hoge bescherming bieden tegen hospitalisatie en overlijden.”

Wie zijn de mensen die nu nog ziek worden? En hoe ernstig worden ze ziek?

Neyts: “Wie nog geen enkele prik heeft gekregen, kan ernstig ziek worden. Net als wie nog niet volledig is gevaccineerd, zeker als men risicopatiënt is. Er zijn trouwens ook jongeren met onderliggende problemen, bijvoorbeeld omdat ze voor een kankerbehandeling medicatie krijgen die het immuunsysteem onderdrukt, of omdat ze lijden aan een longaandoening.

“Daarnaast blijven de ouderen ook kwetsbaar. In een woon-zorgcentrum in Nijvel zijn twaalf bewoners overleden die allemaal volledig gevaccineerd waren. Ik ken niet details alle details over die uitbraak, maar we weten dat het afweersysteem van ouderen doorgaans minder efficiënt werkt. De hoeveelheid antistoffen na vaccinatie is bij oudere mensen vaak ook lager. Als er dan een sterke variant woekert en een kwart van de zorgkundigen niet gevaccineerd is – zoals hier het geval was – kan het nog altijd fout lopen. Die zorgkundigen kunnen immers thuis geïnfecteerd raken door hun kinderen en het virus zo het rusthuis binnenbrengen.

“Daarom ook woedt de discussie over een al dan niet verplichte vaccinatie van het zorgpersoneel zo fel. In Frankrijk en Griekenland wordt ze alvast verplicht. Een prik tegen hepatitis B is al lang verplicht voor het zorgpersoneel en daar klaagt niemand over. Ik zie niet in waarom het voor een coronaprik ook niet zou kunnen.”

Zal een derde prik nodig zijn? Pfizer heeft al laten weten dat zo’n booster nuttig is, omdat de immuniteit na een tijdje afneemt. Maar in Amerika hebben critici al opgemerkt dat Pfizer iets te gretig nieuwe prikken wil zetten.

Neyts: “Bij bepaalde risicogroepen, bijvoorbeeld mensen die vanwege een orgaantransplantatie medicatie krijgen om afstoting tegen te gaan, bouwen doorgaans een lagere immuniteit op na vaccinatie. Voor hen zal zo’n derde boosterprik zeker nuttig zijn. De situatie in Nijvel indachtig zou men ook voor ouderen aan zo’n derde prik kunnen denken. Maar iederéén een derde shot geven, lijkt me nu nog niet aan de orde. Het is belangrijker om te zorgen dat mensen in Afrika en grote delen van Zuid-Oost-Azië ook gevaccineerd raken. Op de G7 heeft men beloofd om een miljard dosissen aan ­Afrika te doneren. We moeten dat niet alleen doen uit menselijke overwegingen, maar ook uit eigenbelang. Zolang grote delen van de wereld niet gevaccineerd zijn, zullen er nieuwe varianten blijven op­duiken en zal het virus blijven rondwaren.

“Twee weken geleden is er nog een hoopgevende studie verschenen. Er zijn aanwijzingen dat de mRNA-vaccins (Pfizer en Moderna, red.) een zeer langdurige bescherming bieden. Dat zou betekenen dat voor de meeste mensen een derde dosis nog niet meteen aan de orde is. Of dat ook voor de vaccins van Johnson & Johnson en AstraZeneca geldt, is nog niet duidelijk.”

De deltavariant slaagt erin de immuunreactie ge­­­deeltelijk te omzeilen. Kan er op een dag een variant opduiken die de immuun­respons volledig weet te ontwijken?

Neyts: “Dat lijkt me niet zo waarschijnlijk. Maar we mogen het virus niet onderschatten: het blijft voortdurend evolueren en het kan alle richtingen uitgaan. So far so good: de vaccins, die afgestemd zijn op de Wuhan-variant, blijken voorlopig nog goed bestand tegen de nieuwe varianten. Maar ik heb geen glazen bol: er kunnen altijd vervelende mutaties opduiken die ons het leven nog flink zuur kunnen maken. Daarom werken Pfizer en de andere fabrikanten ook aan een versie 2.0 van het vaccin.”

FEESTEN EN FUIVEN

Terwijl steeds grotere delen van Europa rood kleu­­ren, trekken we ondertussen massaal op reis. Amper één op de drie terugkerende reizigers laat zich testen en ook de controles op luchthavens laten flink te wensen over. Dat bleek nog eens toen twintig positieve jongeren zonder problemen op het vliegtuig naar België stapten na een feestvakantie in Spanje.

Neyts: “Al dat reizen zal zeker tot een stijging van de cijfers leiden. Dat hebben we vorige zomer ook gezien. De controles moeten strenger, maar je kunt onmogelijk bij alle vakantiegangers gaan controleren of ze wel in quarantaine gaan na hun reis. We zullen de burgerzin van mensen dus wat moeten aanwakkeren. Het is nog niet voorbij, maar als we ons een beetje gedragen en niet te zot doen, kunnen we nog een leuke zomer hebben.”

Wat kan er gezinnen die – op de kinderen na – volledig gevaccineerd zijn nog ge­­­­beuren als ze op reis gaan naar een rode zone?

Neyts: “Je kunt nog steeds lichte symptomen ontwikkelen, want de vaccins beschermen niet bij iedereen voor 100 procent. Als je op vakantie niet ziek wil worden, ook al is het maar lichtjes, dan is het beter om voorzichtig te zijn. Ik zou mensen trouwens ook aanraden om een paar zelftests mee te nemen op vakantie.”

Mensen zouden kunnen denken: twee dagen met een lichte hoest aan het zwembad in de Spaanse zon liggen – ik zie het probleem niet.

Neyts: “Als je met allemaal gevaccineerden samenzit, is de kans op transmissie of besmetting bijzonder klein. Maar als je in een druk hotel zit met allerlei nationaliteiten die in dichte drommen staan aan te schuiven bij het buffet, kom je misschien wel met veel virus in contact en dan kan het bij sommigen misschien toch iets vervelender worden dan een druipneus.

“En je doet het niet alleen voor jezelf, maar ook voor het grotere belang. Zelfs als je volledig gevaccineerd bent, kun je het goeie voorbeeld blijven tonen en solidair zijn met degenen die nog niet gevaccineerd zijn. Ook hier geldt het adagio: doe niet te gek. Volgend jaar kan je de remmen weer zoveel losgooien als je wil.”

En wat als je nog maar één prik hebt gehad? Is het dan verstandig om op reis te gaan naar een rode zone?

Neyts: “Het is nu wel duidelijk dat je twee prikken nodig hebt om volledig beschermd te zijn tegen de deltavariant. Jonge mensen die nu een eerste prik krijgen, zullen pas midden augustus de tweede krijgen. In de tussentijd ben je absoluut nog niet voldoende beschermd. Naar een rode zone reizen is dan niet aan te raden.”

Elk land heeft ook zijn eigen regels. Had men dat niet moeten regelen op Europees niveau?

Neyts: “Absoluut. Europa heeft enorm sterk ingezet op vaccinatie, maar voor reizen zijn de lidstaten niet tot een uniform beleid gekomen. Dat is een enorme gemiste kans. Iedereen wist dat de zomer eraan kwam en dat mensen zouden willen reizen. Men had betere afspraken moeten maken.”

Wat ook tot een leuke zomer moet bijdragen, is het zogeheten Covid Safe Ticket dat vanaf half augustus nodig is voor wie een groot evenement wil bijwonen. Zo’n ticket bewijst dat je al twee weken volledig gevaccineerd bent, of recent negatief hebt getest. Is dat een goed instrument?

Neyts: “Ik denk het wel. Maar zoals Steven Van Gucht ook al heeft gezegd: we gaan met evenementen als Pukkelpop toch moeten opletten dat er geen misbruik wordt gemaakt van die Covid Safe Tickets. In Nederland had men ook zo’n systeem, maar bleek er massaal mee te worden gefraudeerd.”

(Dit interview vond plaats voor de afgelasting van Pukkelpop, red.)

“Pukkelpop vindt plaats van 19 tot 22 augustus: veel twintigers zullen al gevaccineerd zijn, maar de meeste tieners nog niet. Men wil nu massaal testen bij binnenkomst en na een paar dagen opnieuw (de organisatie maakt zich sterk 500 tests per uur te kunnen afnemen, red.) maar het is maar de vraag of men dat allemaal gebolwerkt krijgt. Een festival als Pukkelpop komt eigenlijk twee maanden te vroeg. Ik hou toch een beetje mijn hart vast. Die jongeren kunnen bij thuiskomst hun ouders besmetten, waardoor het virus weer bij de oudere generatie met een verminderde immuunrespons raakt.

“Aan de andere kant vind ik dat onze jeugd het tijdens de hele pandemie ontzettend goed heeft gedaan. Be­­halve La Boum zijn er niet echt opstanden geweest. Klinisch gezien heeft de jeugd relatief weinig last van het virus, maar ze hebben wel lang hun klasgenoten moeten missen en niet kunnen feesten. Het overgrote deel van hen heeft zich voorbeeldig gedragen en verdient een festival als Pukkelpop. Maar het moet echt wel goed georganiseerd worden. De testing zal een uitdaging worden. Op een terrein met 65.000 man wordt dat een echte toevloed. Dat zal de organisatie dus heel serieus moeten aanpakken.”

Steven Van Gucht pleitte er al voor om met bubbels te werken op het festival.

Neyts: “Ik denk dat het niet anders kan. Ik zag op tv pas nog beelden van Pukkelpop 2019, en als je dan al die tentjes op elkaar ziet staan, ook al is het in de buitenlucht… De veiligste oplossing is natuurlijk om het festival niet te laten doorgaan. En als het toch doorgaat, zal men veel creativiteit én discipline aan de dag moeten leggen. De festivalgangers kunnen in dat geval misschien later aan hun kleinkinderen vertellen hoe ze ooit tijdens een pandemie tóch een festival hebben beleefd, en hoe het ondanks alle bubbels, perimeters en test tóch heel leuk was. Het zal anders zijn, maar de jeugd kennende, maakt ze daar het beste van. Maar zoals gezegd: er rust dan wel een enorme verantwoordelijkheid op de organisatie om alles veilig te laten verlopen.

“Het was volgens mij heel verstandig om een festival als Tomorrowland, dat op een zeer internationaal publiek gericht is, niet te laten doorgaan. Er zou onvermijdelijk heel wat import van het virus uit het buitenland zijn geweest. Zo’n festival is nog iets anders dan een meer lokaal evenement als Pukkelpop.

SMEULENDE BRAND

In Europa stijgen de cijfers op veel plaatsen snel, maar internationaal ziet het er nog stukken benarder uit. In onder meer Indonesië en grote delen van Afrika is de situatie ronduit dramatisch. WHO-directeur Tedros Adhanom Ghebreyesus vergeleek het met een vuur dat blijft smeulen en vroeg of laat weer tot een razende brand opflakkert.

Neyts: “Het probleem in veel armere landen is dat ze kampen met een gebrekkige zorg en een tekort aan zuurstof. Voor patiënten betekent dat naar adem happen en vreselijk lijden – in zuurstofnood verkeren is vreselijk, dat wil je echt niet meemaken.

“Ik vind het raar dat er bij ons zo weinig media-aandacht is voor die internationale noodsituatie. Wij gaan uit de bol in een stampvol Wembley terwijl mensen in Nepal en Indonesië stikken, omdat er te weinig beademingsapparatuur is. Dat duidt nog eens op de schrijnende ongelijkheid in de wereld.”

Er is wel Covax, een initiatief van het Westen om minderbedeelde landen en regio’s met gratis vaccins te bevoorraden.

Neyts: “We schieten voorlopig nog flink tekort. Een paar weken geleden zag ik de cijfers voor Congo: 1,1 procent van de bevolking was er toen volledig gevaccineerd. Voor wij een derde prik overwegen, kunnen we beter eens denken aan de miljarden mensen die nog niet gevaccineerd zijn.

“De productie is weliswaar flink opgeschroefd, maar we zijn nu eenmaal met acht miljard mensen. Arme landen hebben boven­dien nauwelijks eigen productiecapaciteit. Afrika is een continent met 1,1 miljard inwoners en veel ­megasteden. Het is je reinste waanzin dat zo’n continent voor zijn vaccinbevoorrading grotendeels afhankelijk is van het Westen. Dat zou de ko­­mende decennia moeten veran­deren.”

De pandemie zal pas volledig voorbij zijn als de hele wereld is gevaccineerd. Gelet op hoe traag het nu gaat in veel regio’s zou dat nog een paar jaar kunnen duren.

Neyts: “Ik vrees dat het in vele regio’s nog wel een paar jaar kan duren voor het ergste achter de rug is. Als er in pakweg Afrika en grote delen van Azië en Latijns-Amerika niet voldoende mensen gevaccineerd worden, krijgt men het probleem daar niet onder controle. De toestroom van patiënten zal de daar toch vaak al fragiele gezondheidszorg lange tijd onder druk zetten. In India, Indonesië, Brazilië en veel Afrikaanse landen is er nu al een tekort aan zuurstof, wat zowat het meest essentiële onderdeel is in de behandeling van ernstige covid. Ik vrees, dat veel mensen jammer genoeg naar adem zullen moeten snakken en dat mag je letterlijk nemen.”

Wat betekent dat voor ons hier?

Neyts: “Dat reizen naar bovenvermelde regio’s nog een hele tijd af te raden, of zelfs uitgesloten is. Ook als je volledig gevaccineerd bent. De vaccins werken namelijk wel goed, maar ze bieden niet iedereen 100 procent bescherming. Dat wil zeggen dat een paar procent van de gevaccineerden nog altijd het risico loopt om besmet te raken en ziek te worden.

“We mogen overigens zeer blij zijn dat we erin geslaagd zijn om op zo’n korte tijd zo’n veilige en efficiënte vaccins te ontwikkelen. Mensen staan er weinig bij stil, maar dat blijft een half mirakel. Een maand geleden kwam het Duitse CureVac naar buiten met de resultaten van zijn vaccin. Hoewel het ongeveer dezelfde technologie als Pfizer en Moderna gebruikt, bleek het maar voor 47 procent effectief. Ik kreeg bijna koude rillingen toen ik dat hoorde. Het toont aan hoe dicht we zaten bij nog veel meer ellende. Stel dat Pfizer, Moderna, AstraZeneca en Johnson & Johnson een halfjaar geleden óók hadden moeten zeggen dat hun vaccins maar een bescherming van 47 procent boden, dan zaten we nu met de handen in het haar.

“Soms hangt het af van een paar beslissingen. Half januari 2020, nadat de gene­tische sequentie van het virus was bekendgemaakt, nam de directie van ­BioNTech contact op met Pfizer met het voorstel om samen een vaccin te ontwikkelen. Stel dat men bij Pfizer had gezegd dat men er geen brood in zag omdat het om een virus uit ­het Verre Oosten ging en ze wel be­­tere dingen te doen hadden, dan hadden we géén Pfizer-­vaccin gehad of was het er pas ­maanden later geweest.

“Sanofi en GSK, twee grote farmabedrijven, hebben een samenwerking gesloten om een coronavaccin te ontwikkelen, maar dat is jammer genoeg niet gelukt. Net als bij Merck/MSD, een grote en ervaren ontwikkelaar van vaccins. Dat is totaal geen verwijt. Het toont alleen aan hoe moeilijk het kan zijn om snel krachtige vaccins te ontwikkelen. Men heeft in januari 2020 in amper een paar dagen tijd moeten beslissen welke strategie men zou volgen bij de ontwikkeling van een cooronavaccin — men kon vooraf onmogelijk weten of de gekozen strategie de goede was.

“We mogen onze twee handjes kussen dat het anderen wél gelukt is. Waar zouden we vandaag anders staan? Het is immers niet altijd een evidentie om vaccins te ontwikkelen. Hiv is in 1983 ontdekt en er is nog altijd geen vaccin. We hebben nu wel veel bijgeleerd, maar we mogen niet achteroverleunen en denken dat we voor de virussen die nog volgen ook wel snel een vaccin zullen vinden. We weten niet wat er nog allemaal op ons afkomt.”

Volgens uw Nederlandse collega Ab Osterhaus zou de griep komende winter weleens extra hard kunnen toeslaan, omdat er door de coronamaatregelen anderhalf jaar bijna geen influenza of RSV is geweest, en er tegen die virussen dus ook geen immuniteit is opgebouwd onder de bevolking.

Neyts: “Ik volg hem daarin, het influenzavirus kan mogelijk meer vrij spel krijgen, omdat er bij de bevolking minder antistoffen zijn. Al is er wel iets wat we kunnen doen: zoveel mogelijk griepprikken zetten. Daarom heeft men in ons land een miljoen extra dosissen gekocht om dit najaar te vaccineren. Je wilt namelijk absoluut niet dat er bovenop het covidprobleem ook nog eens een influenzaprobleem komt.”

Onlangs was er nogal wat te doen over de claim dat het virus uit een Chinees lab is ontsnapt. De discussie flakkerde weer op nadat president Biden zijn veiligheidsdiensten de opdracht gaf om die theorie te onderzoeken. Wat weten we in­­­­tussen over de oorsprong van het virus?

Neyts: “Er is meer en meer bewijs dat het natuurlijk is ontstaan, en dus niet in een lab is gefabriceerd. Dat blijkt onder andere uit de genetische vingerafdruk van het virus. Hoe het op de mens is overgesprongen, bijvoorbeeld via welke tussengastheer, is echter nog onduidelijk.

“Sommigen wijzen naar een laboratorium in Wuhan waar men onderzoekt welke virussen bij vleermuizen voorkomen. Maar men moet die vleermuizen natuurlijk eerst gaan vangen in grotten. Het zou dus kunnen dat één van de medewerkers in zo’n grot in contact is gekomen met het virus, en het daarna verder heeft verspreid naar zijn familie, of tijdens een restaurantbezoek in Wuhan. En dan ben je vertrokken.

“Ondertussen is alvast gebleken dat men in Wuhan virussen uit vleermuizen heeft opgekweekt in labo’s van veiligheidsniveau twee, terwijl dat veiligheidsniveau drie had moeten zijn. In dat labo hebben drie mensen blijkbaar een ernstige infectie van de luchtwegen ontwikkeld. De vraag is: zijn ze ziek geworden door het virus thuis op te lopen? Of door vleermuizen te vangen of virussen en het labo op te kweken? Dat weten we niet. De Chinese overheid zou de bloedstalen van de drie laboranten die ziek zijn geworden moeten vrijgeven, maar vooralsnog weigert ze dat. Waarom? Daar hebben we het raden naar. Maar zo blijven er natuurlijk wel vragen rijzen.”

Hans Kluge, de directeur van de Europese afdeling van de WHO, zei dat hij op Kerstmis mikt om zijn moeder weer te knuffelen. Duurt het nog zolang voor we weer in een normale wereld leven?

Neyts: “Ik hoop echt voor iedereen dat we een min of meer normale kerst kunnen vieren. Ik hoop ook tegen dan mijn ouders opnieuw te kunnen knuffelen.Tegen die tijd zouden er veel mensen gevaccineerd moeten zijn, ook tieners tussen 12 en 15 jaar. Ik durf er wel op hopen dat we tegen het eind van het jaar eindelijk het rijk der vrijheid kunnen binnentreden. Maar 100% normaal zal het tegen dan misschien nog niet zijn. Er blijft altijd infectiedruk bestaan, bijvoorbeeld door nieuwe varianten.”

Hebt u zelf vakantieplannen?

Neyts: “Wij gaan fietsen in eigen land, onder meer langs de Leie. En als het meezit, gaan we samen met vrienden nog een week op vakantie naar hun huis in de Provence. Dat ligt middenin de wijngaarden, ver weg van de bewoonde wereld: daar is het veilig (lacht).”

© Humo