Vierdelige docu toont vele gezichten van Hillary Clinton: ‘Ze heeft zichzelf echt blootgegeven’

Het zou een historisch moment worden. Op 8 november 2016 zou Hillary Clinton (72) verkozen worden tot de eerste vrouwelijke president van de VS, en de camera’s van haar campagneteam waren erbij om het van dichtbij te registreren. De overwinningsbeelden moesten de triomfantelijke climax vormen voor een achter-de-schermendocumentaire over Clintons bewogen presidentiële campagne. Maar de verkiezing draaide anders uit. Hillary werd geen president. De 2.000 uren aan exclusief beeldmateriaal bleven een jaar op de plank liggen.

Toen de ergste teleurstelling verteerd was, kwam er toch schot in de zaak. Filmmaker Nanette Burstein werd gekozen om orde te scheppen in de beeldenchaos. Maar zij zag het grootser: Hillary moest een diepgravend overzicht van Clintons carrière worden, dat haar falen als presidentskandidaat zou verklaren aan de hand van haar verleden. Het levensverhaal van Clinton is er namelijk een van bijna onophoudelijke controverse. In haar beginjaren was ze volgens sommigen te ambitieus in haar strijd voor vrouwenrechten, later kreeg ze kritiek voor de buitenechtelijke affaires van haar man Bill, haar banden met de bedrijfswereld en haar e-mails. “Nasty woman”, vatte Donald Trump het gevoel van heel wat Amerikanen samen.

Hillary toont de vele gezichten van Hillary Clinton in vier overzichtelijke afleveringen, beginnend bij haar jaren als activistische rechtenstudent aan Yale University. Maar Burstein wilde niet alleen puzzelen met archiefbeelden, ze stond erop om Clinton uitgebreid te mogen interviewen, zonder taboes.

“Ik was stomverbaasd dat het effectief lukte”, vertelt de regisseuse ons in Berlijn, waar de documentairereeks eerder dit jaar in première ging. “Hillary heeft de reputatie een controlefreak te zijn die nooit het achterste van haar tong laat laten zien. Maar ik heb het tegenoverstelde ervaren. Ze heeft zichzelf echt blootgegeven. Terwijl ze geen enkele creatieve controle kreeg over de documentaire. Het duurde wel even voordat ze echt op haar gemak was, ze was nog zenuwachtiger dan ik (lacht). Maar gelukkig hadden we tijd. Ik heb haar uiteindelijk zeven dagen mogen interviewen. Ik heb haar elke vraag op mijn lijstje kunnen stellen.”

Geschiedenis van het feminisme

Hoe Burstein Clinton heeft overtuigd om voor het eerst zo diep in haar ziel te laten kijken? “Ik denk dat het een soort kikker-in-kokend-waterproces was. Als iemand haar in het begin had gezegd: ‘Oké, we gaan een vier uur durende film over je leven maken en je gaat dagenlang geïnterviewd worden’, dan had die sowieso bot gevangen. Maar het project is gaandeweg geëvolueerd en het vertrouwen tussen ons werd steeds groter.”

“Wat haar volgens mij ook beviel”, gaat Burstein verder, “is dat ik in deze reeks wilde tonen hoe Hillary’s levensverhaal symbool staat voor een paar belangrijke thema’s. De polarisering van de Amerikaanse politiek bijvoorbeeld, die eigenlijk begonnen is in de jaren negentig toen zij first lady was. En natuurlijk de geschiedenis van het feminisme, waarin zij een belangrijke rol speelde.

“Hillary is nooit bang geweest om de grenzen te verleggen van wat als gepast werd beschouwd voor meisjes en vrouwen. We mogen niet vergeten dat het nog niet zo lang geleden is dat vrouwen bepaalde beroepen niet mochten uitoefenen. Toen Hillary rechten ging studeren, was dat zeer ongewoon. Als vrouw had ze niet eens het recht om een kredietkaart op haar naam te hebben. Er is dus in vrij korte tijd veel veranderd, maar als we niet opletten kan die vooruitgang ook snel weer teruggedraaid worden.”

Burstein steekt haar sympathie voor Clinton niet onder stoelen of banken. “Ja, ik heb in 2016 voor haar gestemd”, geeft ze toe, “en ik was gechoqueerd dat ze uiteindelijk niet won.” Maar ze wilde Clinton niet kritiekloos benaderen. “Het mocht geen heiligenportret zijn. Daarom wilde ik ook Republikeinen aan het woord laten. De meesten weigerden vlakaf om mee te werken aan een documentaire over Hillary Clinton. Toen ik Newt Gingrich, die de Republikeinse Partij leidde in de jaren negentig, op zijn gsm belde, zei hij: ‘Ik zou nog liever een naald in mijn eigen oog steken.’ Dat het zo’n griezelig idee blijkt om zelfs nog maar geassocieerd te worden met iemand van de andere partij zegt veel over hoe verdeeld we vandaag zijn als natie.”

Of ze gelooft dat Clinton wel president was geworden als ze een man was, willen we nog weten. Burstein twijfelt niet. “De kans zou groot geweest zijn. Haar geslacht was natuurlijk niet de enige factor in haar nederlaag, maar ook in de voorverkiezingen van dit jaar zag je opnieuw dat er vooroordelen zijn tegenover vrouwelijke kandidaten. Over Elizabeth Warren (die de Democratische nominatie verloor van Joe Biden, LT) zeggen mensen: ‘Ze lijkt wel een school mom!’ Maar voor Bernie Sanders, die grotendeels dezelfde ideeën als zij heeft, zouden ze wel stemmen. Het probleem is: we zullen pas van die vooroordelen afkomen wanneer er effectief een vrouwelijke president verkozen wordt. Het is dus een kip-of-het-eisituatie.”

‘Hillary’ is vanaf donderdag 24 september te bekijken op Canvas en via VRT NU.