Britse sneltrein
Verzet tegen nieuwe hogesnelheidstrein groeit supersnel
Tegen het einde van dit decennium kunnen Londenaren 35 minuten sneller met de trein naar Birmingham. Deze winst komt er dankzij een nieuwe Hogesnelheidslijn (HS2) waar Boris Johnson dinsdag het ‘groene sein’ voor gaf.
Waar komt het plan vandaan?
De vader van het plan is George Osborne, de Conservatief die tussen 2010 en het EU-referendum van 2016 minister van Financiën was. Tijdens een bezoek aan Japan in 2006 was hij zeer enthousiast geworden na een rit in een supersnelle magneettrein. Het bracht hem op het idee om Groot-Brittannië te voorzien van een tweede hogesnelheidslijn, eentje die een snelheid van 400 kilometer per uur kan bereiken. Het doel was om de verschillende delen van het gespleten land te herenigen, meer in het bijzonder het noorden en het zuiden. Voor Osborne zelf was het ook belangrijk, omdat hij niet alleen de geschiedenis in wilde gaan als de minister van Bezuinigingen. De HS2 moest een positieve nalatenschap zijn.
Wie zijn de grootste voorstanders?
De bouwindustrie is altijd groot voorstander geweest van de lijn, waarvan de kosten eerst werden begroot op 30 miljard pond. Politiek enthousiasme was er genoeg, omdat de lijn een vertakking zou krijgen naar luchthaven Heathrow, terwijl de lijnen aan de noordzijde in een later stadium zouden worden doorgetrokken naar Schotland. Van al die ambitieuze plannen is nog maar weinig over. Om de stijgende kosten enigszins in de hand te houden is het project gekortwiekt. Er zullen minder treinen rijden dan gepland, en ze zullen ook nog eens langzamer gaan. Het bedrijfsleven vindt dat Engeland qua hogesnelheidslijnen niet achter mag blijven bij Spanje, Frankrijk en Duitsland.
En wie zijn de tegenstanders?
In het begin kwamen de meeste protesten van mensen die langs de beoogde route wonen en dus alleen de lasten, niet de lusten, krijgen. Met name onder welgestelde Conservatieven in de arcadische Chilterns, net ten noordwesten van Londen, is het verzet groot. Er is deels aan de protesten tegemoetgekomen door een extra lange tunnel aan te leggen. Weerstand was er ook bij eigenaren van woningen en boerderijen die moesten worden onteigend. De milieubeweging is boos omdat de lijn door elf kwetsbare oerbossen komt te lopen. De schade aan flora en fauna is volgens meerdere deskundigen onherstelbaar. Leider van het verzet is Chris Packham, presentator van natuurprogramma’s.
Is dat verzet intussen veranderd?
Ja, de tegenstand is nu veel breder. Dat heeft met name te maken met de enorme kosten van het prestigeproject. Volgens de onafhankelijke berekeningen komt er op het einde een rekening van 125 miljard euro bij de belastingbetaler te liggen. Er is buitenproportioneel veel geld naar adviseurs gegaan. Er bestaan twijfels of de economische voordelen zullen opwegen tegen deze enorme rekening. Nu zijn er al grote zorgen over de kosten van treinkaartjes voor de supersnelle treinen, ook gelet op het huidige prijsniveau van de Engelse spoorwegen. Volgens critici had Johnson de 10 miljard euro die al geïnvesteerd is moeten afschrijven, om andere bestemmingen voor het vrijgekomen geld te zoeken.
Waarvoor had dat geld anders kunnen dienen?
Er is in Noord-Engeland dringende behoefte aan een betere en snellere verbinding tussen de steden Liverpool, Manchester, Leeds en Newcastle. De voornaamste capaciteitsproblemen in het Engelse treinverkeer betreffen niet het noord-zuid-traject, maar het forensentransport rondom de grote steden. Ook pleiten tegenstanders van HS2 voor het herstel van het fijnmazige spoornetwerk dat in de jaren 60 voor een groot deel is vernietigd. Stadjes als Brackley, Halesowen and Gosport hebben niet eens een station. Ten slotte is er de vrees dat de tijdswinst die de HS2 tussen Londen en Noord-Engeland oplevert, de aantrekkingskracht van de hoofdstad slechts zal versterken, wat in strijd is het met oorspronkelijke doel.
En toch is Boris Johnson voor?
Ja, ook al heeft zijn beleidsgoeroe Dominic Cummings de Hogesnelheidslijn een ‘rampgebied’ genoemd. Dat Johnson ondanks twijfels toch zijn fiat zou gaan geven, bleek onlangs toen hij, voor het kinderprogramma FYI, werd ondervraagd door een tienjarig jongetje. “We zitten in een kuil”, zei de premier. “Het is een zootje. Maar we moeten eruit. Het enige wat je kunt doen in een kuil ter grootte van de HS2, is doorgaan met graven. Dat moet je doen. Het is een diepe kuil.” In het Lagerhuis erkende hij dat de projectleiders jarenlang hopeloos hebben gefaald, maar dat de regering “de ballen” moet hebben om toch door te gaan. Om de HS2 in goede banen te leiden, krijgt het project een eigen bewindsman. Of zondebok.
