Veroordeelde jihadisten vormen over vijf jaar een nieuw gevaar voor Europa, vreest denktank

Europese jihadisten die rond 2015 werden veroordeeld voor het uitvoeren of voorbereiden van terroristische misdrijven, kunnen vanaf 2023 – als de meesten van hen weer op vrije voeten zijn – een nieuw veiligheidsgevaar vormen. Dat schrijft de denktank voor veiligheidsvraagstukken Globsec op basis van bestudering van 197 veroordeelde jihadisten in elf verschillende Europese landen.

2015 vormde het startsein voor een golf aan arrestaties van jihadisten, hetzij vanwege het uitvoeren of voorbereiden van aanslagen op Europese bodem, hetzij vanwege lidmaatschap van terreurorganisatie Islamitische Staat. Gemiddeld werden deze jihadisten veroordeeld tot een gevangenisstraf van acht jaar en zeven maanden, berekende Globsec in het rapport Who are the European jihadis? dat deze week uitkomt. Op basis van achtergrondstudie van deze veroordeelde jihadisten gelooft Globsec dat zij tijdens hun gevangenschap nog verder zullen radicaliseren.

Risico op recidivisme

De vrees voor het toekomstig geweldpotentieel van gevangen jihadisten is ook ingegeven door de groeiende overlap tussen het jihadisme en zware, gewelddadige criminaliteit. Volgens Globsec maakten 56 van de 197 veroordeelde jihadisten zich voor hun islamitische radicalisering schuldig aan criminele vergrijpen als roofovervallen, moord en vuurwapendelicten. In België en Frankrijk is die link nog sterker dan in andere landen.

Vooral terreurorganisatie Islamitische Staat jaagt in zijn propagandamateriaal deze samensmelting van jihadisme en criminaliteit aan omdat het rekruten oplevert die geen problemen hebben met het plegen van terroristische aanslagen. In gevangenissen zullen jihadisme en geweld nog steviger verstrengeld raken, is de verwachting.

IS allerminst afgeschreven

"De jihad in Europa gedijt goed in gevangenissen", zegt Stanislav Matejka, een terrorismeonderzoeker van Globsec. "Veel van de nu veroordeelde terroristen raakten ook pas geradicaliseerd in de gevangenis. Nu ze weer gevangen zijn, kunnen zij op hun beurt anderen radicaliseren, of nieuwe jihadistische connecties leggen. Dat maakt ze daarom bij vrijlating tot een verhoogd veiligheidsrisico."

Het door Globsec geschetste dreigingsbeeld van veroordeelde Europese jihadisten hangt samen met de conditie van Islamitische Staat. De terreurorganisatie is weliswaar in het nauw gedreven door de territoriale verliezen van het afgelopen jaar, en ook het aantal door IS geclaimde aanslagen in Europa is gedaald, maar afgeschreven is IS allerminst.

Volgens een rapport van de Verenigde Naties dat vorige maand verscheen is IS zich ondergronds aan het hergroeperen. Europese veiligheidsdiensten denken daarom dat de achterliggende krachten achter terrorisme nog altijd aanwezig zijn en misschien wel acuter zijn dan ooit.