Vergiftigde Franse boer wint jarenlange strijd tegen biotechreus Monsanto maar krijgt amper 1 procent van schadeclaim

11.135 euro. Dat moet landbouwmiddelenbedrijf Monsanto de Franse boer Paul François (58) betalen omdat onkruidverdelger Lasso hem in 2004 vergiftigde. De schadevergoeding – iets meer dan 1 procent van de miljoen die de boer had geëist – is het voorlopige sluitstuk van een vijftien jaar slepend gevecht tussen de boer en het omstreden biotechbedrijf. ‘Ik had die jaren misschien beter kunnen gebruiken om de lotto te spelen’, zegt François teleurgesteld over het bedrag, tegen de Franse krant Le Monde.

Kankerverwekkend

Het gevecht begint op een voorjaarsdag in 2004 wanneer de nietsvermoedende graanboer besluit een tank met opgeslagen onkruidverdelger te controleren. De dampen van het bestrijdingsmiddel maken hem duizelig. Hij valt flauw, begint bloed op te hoesten, en wordt met spoed opgenomen in het ziekenhuis, waar hij meer dan tweehonderd dagen verblijft.

Als het Lasso niet veel later wordt verboden omdat het kankerverwekkend en hormoonontregelend blijkt, besluit François, tot zijn vergiftiging fervent voorstander van pesticiden, een rechtszaak aan te spannen tegen Monsanto. Het bedrijf zou al lang weten dat het middel gevaarlijk is voor mensen, stelt François, die nog altijd kampt met serieuze gezondheidsklachten. Hij wordt herhaaldelijk in het gelijk gesteld, maar Monsanto, inmiddels onderdeel van chemiereus Bayer, procedeert door.

Onderscheiding

Het langslepende gevecht groeit uit tot een symbolisch strijd van een David – een kleine Franse boer – tegen Goliath: de multinational Monsanto. François ontvangt de hoogste Franse onderscheiding voor zijn volhardendheid en zijn verhaal vormt de basis voor meerdere documentaires en een Amazon Prime-serie. Ondertussen bouwt Monsanto een bedenkelijke reputatie op omdat het probeert de schadelijke gezondheidsgevolgen van een andere onkruidsverdelger, Roundup, te verdoezelen.

Met de recente uitspraak van de Franse rechter heeft de boer, inmiddels overgeschakeld naar biologisch boeren, de juridische slag gewonnen. Dat is een Franse primeur: nog nooit eerder werd een gewasmiddelenfabrikant daar veroordeeld tot het betalen van een schadevergoeding vanwege het vergiftigen van een agrariër.

Export

Maar François’ oorlog tegen gevaarlijke pesticiden gaat onverminderd door. De werkende stof in Lasso wordt nog altijd volop geproduceerd in de Europese Unie, bedoeld voor de export naar niet-lidstaten waar het niet verboden is. Tussen 2014 en 2020 exporteerde Bayern vanuit België jaarlijks zo’n 2.500 ton naar onder meer Oekraïne, Egypte en Kenia. De praktijk kan rekenen op onvrede van ngo's en de Europese Commissie, die begin volgend jaar een voorstel wil doen om de export aan banden te leggen.