Veiligheidscel moet zo normaal zijn als bob

"Na 22 maart kunnen we het ons niet meer permitteren dat een bepaalde dienst signalen had opgepikt dat iemand zich tegen onze samenleving zou kunnen keren, maar dat er niets met die informatie gebeurd is", zegt Olivier Van Raemdonck, woordvoerder van minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA). Daarom wordt er volop ingezet op de zogenaamde Lokale Integrale Veiligheidscellen. 284 van de 589 gemeenten - vooral in Vlaanderen en Brussel - hebben al zo'n cel. Bedoeling is dat de rest zo snel mogelijk volgt. Het kabinet-Jambon werkt daarom aan een soort van blauwdruk voor de gemeenten die er nog géén hebben.

In zo'n cel zetelen maandelijks de burgemeester en administratieve diensten zoals bevolking en burgerzaken, de lokale politie, verscheidene preventiediensten waaronder de CLB's, jeugd- en straathoekwerkers en de deradicaliseringsambtenaar. "Via al deze menselijke antennes willen we radicalisme zo vroeg mogelijk detecteren", zegt Van Raemdonck. "Dat betekent niet dat elke puber die een radicaal idee heeft onmiddellijk de stempel 'terrorist' opgekleefd krijgt. Daarvoor moet eerst de rode lijn overschreden worden tussen radicaal idee en gewelddadig extremisme, op basis van gedragingen."

Maar wanneer is de rode lijn overschreden? Dat blijft een aartsmoeilijke afweging. Belangrijk is dan uiteraard dat de Veiligheidscellen over zo veel mogelijk informatie beschikken, met respect voor het beroepsgeheim van onder meer politie, hulpverleners en jeugdwerkers. Voor die laatste groep wordt binnen de regering een wettelijk kader gecreëerd. Op termijn moet het in sommige Veiligheidscellen zelfs mogelijk zijn om ook ziekenhuizen, thuisverplegers of grote bedrijven een kanaal te geven waarlangs zij informatie kunnen doorgeven. "Als we de strijd tegen terreur écht willen winnen, moet iedereen doordrongen zijn van een veiligheidscultuur, maar zo'n omslag vergt tijd. Kijk maar naar het alcoholgebruik in het verkeer en de bobcampagne die al 20 jaar loopt."

Alternatief bieden

Stel: je hebt een potentiële dreiging geïdentificeerd. Wat is dan de volgende stap? "Als je iemand uit dat milieu wil halen, moet je een alternatief aanbieden", klinkt het. "In Molenbeek worden via de Veiligheidscel 26 mensen aan werk geholpen en krijgen 19 personen psychologische ondersteuning om uit het extremisme te geraken."

Nog enkele successen: "Via een van de Brusselse cellen zijn geldstromen naar een imam-haatprediker blootgelegd. En in Evere zijn dankzij de cel twee nieuwe terreuronderzoeken opgestart over individuen van wie de politie tot voor kort niet wist dat ze in het radicale milieu zouden zitten."

Al vormt politie-informatie nog steeds de basis voor zo'n 85 procent van alle dossiers. "Dat is normaal, maar de administratieve diensten van de gemeenten zijn alerter."