Veertig raketten op twintig seconden: deze gevreesde wapens bepalen de oorlog in Oekraïne

De invasie van Oekraïne biedt een inkijk in het wapenarsenaal van Rusland. Na de eerste dagen vooral raketten te hebben gebruikt, zal nu een ander deel van het Russisch wapenarsenaal worden aangesproken. Wat kunnen de Oekraïners hiertegenover stellen?

RUSLAND

Bommen en raketten

De tijd is voorbij dat landen als de VS en Rusland ‘domme’ bommen, zoals die tijdens de Tweede Wereldoorlog, de Korea- en Vietnam-oorlog van vliegtuigen werden afgeworpen, massaal gebruiken in oorlog. Deze bommen waren niet nauwkeurig en veroorzaakten veel burgerslachtoffers. Nadeel was ook dat piloten en hun vliegtuigen vijandelijk vuur moesten trotseren om hun lading af te werpen.

Nu worden vooral precisiewapens gebruikt, voornamelijk raketten, die van een grote afstand worden afgevuurd en met laser of gps naar hun doel worden geleid. Deze ‘slimme wapens’ zijn in principe meer trefzeker en veroorzaken daardoor minder burgerdoden, tenzij ze uiteraard een burgerdoel treffen. Tijdens de Golfoorlog van 1991, toen Irak moest worden verdreven uit het bezette Koeweit, werden precisiewapens voor het eerst op grote schaal gebruikt. De wereld maakte toen bijvoorbeeld kennis met de kruisraket, de Amerikaanse Tomahawk.

Het arsenaal aan precisiewapens is sindsdien wereldwijd flink uitgebreid. Rusland liep aanvankelijk achter maar heeft deze achterstand op de VS deels ingelopen.

Artillerie

Het Russische leger vertrouwt traditioneel op grootschalig artillerievuur om grondtroepen te ondersteunen en om de vijand schrik aan te jagen. Artillerie is geschut om granaten op vijandelijke stellingen en bases af te vuren. Het kan gaan om mortieren, een korte buis die in een hoek van 45 graden is geplaatst en waarmee gevechtsposities op korte afstand kunnen worden bestookt.

Met houwitsers , zoals de Russische Msta die lijkt op een tank, kunnen doelen tientallen kilometers verderop worden vernietigd. Zo is de Msta in staat om binnen een minuut zo’n tien granaten af te vuren op troepen 25 kilometer verderop. Vermoed wordt dat de zeventig Oekraïense soldaten die dinsdag bij Okhtyrka werden gedood, onder vuur werden genomen door artillerievuur.

De Russen gebruiken ook het wapensysteem Grad. Met de Grad kunnen in zo’n twintig seconden veertig raketten worden afgevuurd.

Korteafstandsraketten: de Iskander

Uitschakelen van de vijandelijke luchtverdediging is een eerste vereiste in elke oorlog. Als de luchtmacht en het luchtafweersysteem zijn uitgeschakeld, ben je heer en meester in het luchtruim en kunnen ongestoord doelen op de grond worden aangevallen. Met raketten, die van grote afstand worden afgevuurd, kan dat doel worden bereikt.

Volgens de VS hebben de Russen tot nu toe meer dan vierhonderd raketten afgevuurd. Een van deze raketten is de korteafstandsraket Iskander, een meer dan zeven meter lange raket die doelwitten tot op een afstand van zo’n 500 kilometer kan raken. Naar verluidt is de Iskander tot op zo’n vijf meter nauwkeurig. Het is hiermee meer trefzeker dan de beruchte Scud, een raket die Irak gebruikte in 1991 tijdens de Golfoorlog om Israël aan te vallen. Volgens het Oekraïense leger werd de Iskander zondag onder andere gebruikt om het vliegveld van Zhytomyr, ten westen van de hoofdstad Kiev, uit te schakelen.

Kruisraketten: de Kalibr

Met kruisraketten kunnen doelwitten die zich op grote afstand bevinden met grote precisie worden vernietigd. De laagvliegende Kalibr-kruisraket, die naar verluidt ook in Oekraïne wordt ingezet, heeft een bereik van maar liefst 1.500 kilometer. Oekraïne zei vrijdag dat Kalibr’s, die ook vanaf onderzeeboten en vliegtuigen kunnen worden gelanceerd, zijn afgevuurd vanaf Russische schepen in de Zwarte Zee. Doelwitten waren volgens Kiev onder andere legeronderdelen in het noordelijke Sumy en de zuidelijke havenstad Marioepol.

Clusterbommen

In vrijwel elke grootschalige oorlog worden de strijdende partijen beschuldigd van het gebruik van clusterbommen. Dit is een omstreden bom die vele tientallen kleinere bommetjes bevat. Met clustermunitie kunnen onder andere vliegvelden onklaar worden gemaakt of militaire kolonnes worden aangevallen. De bommen zijn extra gevaarlijk voor burgers omdat niet alle munitie ontploft en dus op de grond blijft liggen en zo slachtoffers kan maken.

Volgens Human Rights Watch (HRW) en Amnesty International heeft het Russische leger de afgelopen dagen op diverse plekken clusterbommen gebruikt in Oekraïne. Sinds 2010 is een internationaal verdrag van kracht dat het gebruik van clusterbommen verbiedt. Deze conventie is ondertekend door 110 landen, maar niet door Rusland en Oekraïne.

Vacuümbom

Net als clusterbommen zijn ook vacuümbommen omstreden. Dit is een bom die zuurstof uit de directe omgeving opzuigt om tot een zeer krachtige explosie te komen en een schokgolf veroorzaakt die langer duurt dan bij een gewone bom. De bom vernietigt gebouwen en doodt personen in de directe omgeving. In het weekeinde werd bij Belgorod, vlak bij de grens met Oekraïne, een TOS-1-lanceerinstalatie gezien die wordt gebruikt voor de bom. Dit voedde geruchten dat Rusland op het punt zou staan om de vacuümbom te gebruiken.

OEKRAÏNE

Antitankraketten: de Javelin

Vanwege het enorme militaire overwicht van Rusland stond Oekraïne al vanaf de eerste oorlogsdag op grote achterstand. Hoe bestrijd je met name het zware materieel, van tanks en pantserwagens tot raketlanceersystemen? Strijders van Hezbollah lieten in 2006 bij gevechten in Zuid-Libanon met het Israëlische leger zien hoe je met antitankwapens een van de beste legers in de wereld hard kan treffen.

De VS leverden in de afgelopen maanden daarom honderden Javelins, een van ’s werelds beste antitankraketten, aan het Oekraïense leger. De Javelin is eerder in Irak en Afghanistan gebruikt en is de hoop geworden van Kiev. Met het wapen, dat vanaf de schouder wordt afgevuurd, kunnen de Russische T-72-tanks tot een afstand van zo’n vier kilometer onder vuur worden genomen. Ook Europese landen leveren nu in allerijl antitankraketten.

Hoe dodelijk de raketten zijn, blijkt uit diverse video’s van Russische colonnes die de afgelopen dagen werden bestookt. Van de voertuigen bleef alleen verwrongen staal over. Verwacht wordt dat Oekraïense soldaten de Javelins zullen inzetten tegen het 64 kilometer lange Russische konvooi dat onderweg is naar Kiev.

Drones: de Bayraktar

Een bewapende drone gemaakt in Turkije, de Bayraktar TB2, is een ander wapen waarmee het Oekraïense leger dood en verderf wil zaaien onder de Russen. Mede door de succesvolle inzet van de drone in 2020 door Azerbeidzjan, in het conflict met Armenië, is de Bayraktar wereldwijd een gewild wapen geworden. Ethiopië zou het de afgelopen tijd ook hebben ingezet in de bloedige strijd tegen de rebellen in Tigray.

Net als de VS, het land dat pionierde met bewapende drones, voorzag Turkije de Bayraktar van een antitankraket. Tot boosheid van de Russische president Poetin leverde Ankara enkele tientallen Bayraktars aan Kiev. De Oekraïense luchtmacht bracht de afgelopen dagen video’s naar buiten waarop te zien is hoe een Bayraktar zondag bij het noordwestelijke Malyn een Russisch konvooi in het vizier heeft. De drone kan 27 uur in de lucht blijven.

Luchtdoelraketten: de Stinger

Meer dan dertig jaar na de vernederende aftocht van het Russische invasieleger uit Afghanistan moet het opperbevel in Moskou opnieuw vrezen voor de dodelijke effectiviteit van een Amerikaanse luchtdoelraket. De Stinger beperkte toen in belangrijke mate het optreden van de Russische luchtmacht in de strijd tegen de moedjahedienstrijders.

Met de Stinger kunnen vliegtuigen tot op een hoogte van meer dan vijf kilometer uit de lucht worden geschoten. Omdat tal van landen honderden Stingers aan Oekraïne gaan leveren, moet de Russische luchtmacht beducht zijn voor het wapen. Opvallend is dat de luchtmacht tot nu toe niet op grote schaal is ingezet in Oekraïne. Of dat te maken heeft met de aanwezigheid van de Stingers, is onduidelijk.