Veel Belgen zijn uitgeput door ouderschap: ‘Die mensen zijn helemaal op’

De ouderlijke burn-out is geen klassieke burn-out. “Het zijn mensen die als ouder helemaal op zijn”, zeggen professoren psychologie Moira Mikolajczak en Isabelle Roskam (UC Louvain), die er sinds 2015 onderzoek naar voeren. “Soms vluchten ze net in hun werk. Biologische analyses tonen dat ze meer stresshormoon in hun lichaam hebben dan patiënten met de zwaarste chronische pijn. Jammer genoeg verhoogt die toestand het risico op verwaarlozing en geweld.”

Nu blijkt dat Belgische ouders in een vergelijking met 42 andere landen hier het vaakst onder te lijden hebben. De studie verschijnt in vakblad Affective Science en is gevoerd door het consortium International Investigation of Parental Burnout (IIPB), dat Mikolajczak en Roskam met collega’s uit 45 landen oprichtten.

Ze peilden bij 17.409 ouders naar emotionele uitputting, verlies aan plezier in de ouderrol en emotionele afstand tot het kind die door stress en vermoeidheid ontstaan. Hoge scores op 23 criteria wijzen op ouderlijke burn-out.

Cultuurverschillen

De resultaten variëren van bijna 0 procent in onder andere Peru, Thailand en Turkije naar 8 procent van de ouders bij ons, en bijna 8 procent in Polen en in de VS. In buurlanden Frankrijk en Nederland is het respectievelijk 5 en 2 procent. In Afrikaanse landen komt deze vorm van burn-out bij ongeveer 1 procent van de ouders voor.

Verrast stelden de onderzoekers vast dat vooral cultuurverschillen die uiteenlopende cijfers verklaren. Mikolajczak en Roskam scoorden landen op typische culturele facetten zoals ‘mannelijkheid’, ‘ongelijke machtsverdeling’ en ‘individualisme’. Dat laatste kenmerk blijkt doorslaggevend: hoe individualistischer een maatschappij, hoe meer ouderlijke burn-outs.

“Socio-demografische elementen zoals inkomen, leeftijd en opleidingsniveau of aantal kinderen verklaren slechts voor 15 procent waarom een ouder in pakweg Togo geen en een ouder in België wel een ouderlijke burn-out krijgt”, zegt Roskam. “Maar de cultuur van een land en dan vooral het individualisme-gehalte verklaart voor ruim de helft waarom ouderlijke burn-out in het ene land meer voorkomt dan in het andere. Wij cultiveren prestaties en perfectionisme, en ouderschap is hier ook een erg solitaire zaak. In andere culturen zorgen buren, dorpsgenoten en andere familieleden veel meer voor de kinderen. Dat beschermt blijkbaar enorm tegen burn-out.”

Taboe

Het thema is een groot taboe, maar dit niet aanpakken is riskant, want ouderlijke burn-out schaadt de ouders zelf, die vaker zelfmoordgedachten hebben, en de kinderen, die hierdoor beduidend meer risico lopen op verwaarlozing en geweld.

En door corona wordt het er niet beter op. Voorlopige resultaten in de internationale studie suggereren dat ouderlijke burn-outs in veel landen toenemen door de pandemie. België is daarin atypisch: een derde van de ouders scoort door het virus dan wel hoger op de criteria voor ouderlijke burn-out, bij een derde bleef het gelijk en bij nog een derde daalde de ouderlijke stress net.