Vanaf 2027 betalen voor CO2-uitstoot van huizen en auto’s: wat betekent het nieuwe Europese akkoord?

Wat deze afspraken in 2027 in de praktijk gaan betekenen, hangt nu af van de afzonderlijke regeringen. Een Europees sociaal klimaatfonds van 86,7 miljard euro moet in ieder geval voorkomen dat mensen met de laagste inkomens door de nieuwe CO2-eisen in moeilijkheden komen. Dit geld kan worden gebruikt voor inkomenssteun, voor energie-investeringen in bestaande woningen en voor omschakeling naar milieuvriendelijker vervoer zoals elektrische auto’s en uitbreiding van het openbaar vervoer.

De lidstaten moeten zelf plannen maken voor subsidies en inkomenssteun. Daarbij zullen ook extra regelingen moeten worden getroffen als de energieprijzen uitzonderlijk hoog blijven. In dat geval kunnen er maxima ingesteld worden voor wat mensen moeten betalen of kunnen de nieuwe heffingen op CO2-uitstoot door gebouwen en wegvervoer nog een jaar worden uitgesteld, tot 2028.

Industrie

Het miljardenfonds zal voor een belangrijk deel worden gefinancierd door de industrie, die almaar meer moet gaan betalen voor haar CO2-emissies. Die emissies zijn gebonden aan uitstootrechten die door de EU worden verleend. Een deel van die rechten wordt gratis verleend, vooral aan sectoren die vanwege concurrentie van buiten de EU niet in staat zijn dure aanpassingen te betalen. Voor de overige rechten moet worden betaald.

Door het totaal aan rechten te verminderen, door rechten duurder te maken en door op termijn, na 2034, ook geen gratis rechten meer uit te delen, hoopt de EU dat de industriële uitstoot verder vermindert. Sinds 2005, toen het systeem van uitstootrechten werd ingevoerd, is de uitstoot van broeikasgassen door de Europese industrie al met 41 procent verminderd. In 2030 moet dat 62 procent zijn.

Een belangrijke wijziging is ook dat scheepvaart onder het EU-regime wordt gebracht. De luchtvaart was al gebonden aan de Europese uitstootregels, maar de notoir vervuilende zeeschepen nog niet. Die worden nu in fases ook onder het Europese milieuregime gebracht.

‘Tot 460 euro extra’

Europees commissaris Frans Timmermans, verantwoordelijk voor de Green Deal, de vergroening van Europa, is blij met de afspraken. “Aan het eind van een moeilijk jaar is dit zeer positief nieuws”, aldus Timmermans. “Emissiehandel is de kern van de Green Deal, om een prijs op CO2 te zetten. Het nu versterkte emissiehandelssysteem zal helpen om investeringen in CO2-reductie aan te jagen en de uitstoot verder en sneller omlaag te brengen.”

Vlaams minister van Leefmilieu Zuhal Demir (N-VA) noemt het akkoord een onderdeel van de “Europese ratrace om alleenstaanden en gezinnen stelselmatig te verarmen”. Vorig jaar al liet ze berekenen dat het nieuwe emissiehandelssysteem een gemiddeld gezin tussen de 320 en 460 euro per jaar extra zou kosten in 2030. Het is een van de redenen waarom Vlaanderen dwarsligt om het Europees klimaatpakket goed te keuren.

Het akkoord van zaterdag is voorlopig. Het moet nu door het voltallige Europees Parlement en door de regeringen van de afzonderlijke lidstaten worden goedgekeurd.