Val van een jacht of sjamanistisch paddengif: reeks Russische zakenmannen sterft een mysterieuze dood

Ivan Petsjorins lichaam spoelde begin deze week aan in de buurt van Vladivostok, aan de Japanse Zee. Volgens de officiële verklaring viel hij zaterdag van zijn boot, bij het eiland Roesski, dat met de langste tuibrug ter wereld verbonden is met Vladivostok.

De toedracht is niet helder. Vladivostok kan in deze tijd van het jaar te maken krijgen met zware stormen, maar nu was er sprake van rustig vaarwater op een zonnige zaterdag, merkte de Russische krant Komsomolskaja Pravda op. De krant spreekt van een “tragische dood”. En de KRDV werd in februari al getroffen door een tragische dood: topman Igor Nosov stierf na een beroerte.

Vorige week deelde Ivan Petsjorin nog het podium met Vladimir Poetin, tijdens een economisch forum in Vladivostok. Daar zette de Russische president zijn ambities uiteen voor een alliantie tussen autoritaire regimes en Aziatische landen. De natuurlijke rijkdommen in het noorden en oosten van Rusland, ontgonnen door de KRDV, zijn belangrijk bij het smeden van die verbonden; Poetin ziet bijvoorbeeld graag een gaspijpleiding naar China tot stand komen. Petsjorin had als directeur van de afdeling luchtvaart van de KRDV de taak het gebied beter per vliegtuig bereikbaar te maken.

Russische energiereuzen

Op zichzelf hoeft de dood van een Russische zakenman, zij het op een niet-alledaagse manier, weinig te betekenen. Maar het is de optelsom die vragen oproept. Nog twaalf vergelijkbare personen legden in relatief korte tijd het loodje, met vergelijkbare onopgehelderde toedrachten.

Eind januari werd Leonid Sjoelman dood aangetroffen in een buitenverblijf in de oblast Leningrad. Naast het lichaam van Sjoelman lag een zelfmoordbrief. Hij was een hoge bestuurder bij Gazprom. Een maand later – een dag na het begin van de Russische invasie in Oekraïne – trof de politie nóg een Gazprom-bestuurder dood aan met zelfmoordbrief: Aleksandr Tjoelakov.

In maart en april werden Russische zakenlieden dood gevonden met hun gezin. Vasili Melnikov van het medische bedrijf MedStom stierf met zijn vrouw en twee zoons in Nizjni Novgorod. In april vond de politie in Moskou Vladislav Avajev met zijn vrouw en dochter. De voormalige bestuurder van de Gazprombank had een pistool in zijn handen. Ook Sergej Protosenja overleed samen met zijn gezin, in Lloret de Mar. Protosenja was bestuurder bij gasproducent Novatek.

Aleksandr Soebbotin stierf begin mei op misschien wel de vreemdste manier. De bestuurder van oliebedrijf Lukoil onderging een voodooritueel in een kelder in Moskou, die hem van een kater af had moeten helpen, aldus het Russische staatspersbureau Tass. Een sjamaan maakte een sneetje in de huid en zou daar paddengif in hebben gedruppeld. Vervolgens kreeg Soebbotin een hartaanval.

Uit het raam

Daarna gaat de lijst verder met al dan niet toevallige valpartijen. Begin mei viel Andrej Kroekovski, de manager van een skiresort dat eigendom is van Gazprom, van een klif. Vervolgens lag Rapoport, een in Letland geboren Amerikaanse investeerder, dood op de stoep naast zijn appartementencomplex in Washington. Hij verdiende veel geld in Moskou, tot hij in botsing kwam met de Russische autoriteiten en een uitgesproken tegenstander van Poetin werd. Medestanders twijfelen aan de lezing dat Rapoport zelfmoord pleegde.

Ravil Maganov, de topman van Lukoil, werd behandeld in een Moskous ziekenhuis vanwege een depressie en hartproblemen. Op 1 september kwam hij om toen hij op de zesde verdieping uit een raam viel. Lukoil was een van de weinige bedrijven die in maart opriep tot beëindiging van “het gewapende conflict” in Oekraïne.

De slachtoffers zijn vooral hoge functionarissen uit de gas- en olieindustrie en hun doodsoorzaken lijken op elkaar. Maar daar houdt wel zo’n beetje op wat met zekerheid te zeggen is.

Bekend is dat het Russische regime niet terugdeinst voor het uit de weg ruimen van tegenstanders. Neem de moorden op Aleksander Litvinenko en Boris Nemtsov en de vergiftiging van Aleksej Navalny. Waarschijnlijk staat Rusland ook bovenaan als het aankomt op tuimelpartijen uit ramen van mensen die kritiek leveren op het staatshoofd of andere beleidsmakers; de lijst van dissidente dokters, bloggers, politici en ambassademedewerkers die gebouwen niet via de uitgang op de begane grond hebben verlaten, is aanzienlijk.

Maar de dode zakenmannen stonden, een enkeling als Rapoport daargelaten, niet bekend om hun kritiek op Poetin. Het blijft vooralsnog ongewis of het uit de gratie vallen bij Poetin uitmondt in een valpartij met dodelijk gevolg.